پنج؛سهم سینمای دفاع‌مقدس ازجشنواره فیلم فجر

به گزارش روز دوشنبه خبرنگار سینمایی ایرنا، «ژانر» یا همان «گونه» در واقع به نوعی تقسیم بندی موضوعی فیلم‌ها گفته می‌شود كه برای فهم بهتر و ساده‌تر مخاطب از فضای آثار سینمایی یا مجموعه‌های چند قسمتی تعریف شده است.
ژانربندی فیلم‌های سینمایی در دنیا نیز امری مرسوم و معمول است كه از جمله آن می‌توان به ژانر وحشت، كمدی، جنگ، معمایی، حادثه‌ای اكشن، تخیلی فانتزی و اجتماعی اشاره كرد.
اما از میان این گونه‌های مختلف، بدون شك یك ژانر مخصوص سینمای ایران است كه از ابتدای دهه 60 و بعد از جنگ ایران و عراق شكل گرفت كه به آن گونه دفاع مقدسی می گویند.
این گونه سینمایی كه به واقع مخصوص و بومی سینمای ایران است چه در مضمون و مفهوم و چه در ظاهر و سروشكل، تفاوت‌های آشكاری با هر ژانر دیگری در هر نقطه‌ای از دنیا دارد.
سینمای دفاع مقدس در واقع نمایشگر خاطرات هشت ساله مردان و زنانی است كه قهرمانانه از خاك، دین و میراث پدری دفاع كردند؛ خاطراتی از چند نسل كه راز جذابیت و محبوبیت آن نیز است.
سینمای دفاع مقدس در طول نزدیك به چهار دهه فعالیت خود همواره و در دوره‌های مختلف جشنواره فیلم فجر نماینده‌ای داشته است كه برخی مواقع به لحاظ كیفی درخشان بوده‌ و در دوره‌هایی نیز حضور چشمگیری به لحاظ كمی داشته اند.
شاید كمتر دنبال كننده فیلم‌های سینمایی ایران را بتوان برشمرد كه «آژانس شیشه ای» ساخته ابراهیم حاتمی كیا را در ذهن نداشته باشد، اثری كه هر چند به طور مستقیم به جنگ یا دفاع مقدس نمی‌پرداخت اما در این گونه سینمایی جای گرفته و همواره نیز به عنوان یكی از بهترین آثار 40 سال اخیر سینمای ایران از آن یاد می شود.
البته پیش قراول تولید فیلم در گونه دفاع مقدس را باید به نام جمشید حیدری زد كه سال 59 و همان ابتدای آغاز جنگ ایران و عراق، فیلم سینمایی «مرز» را تولید كرد.
«مرز» روایتی از یك دهكده مرزی است كه با ورود سواری زخمی به آنجا آرامشش به هم می‌ریزد. سوار نیمه‌ جان پس از ابراز جملات نامفهومی از جمله دشمن به پاسگاه مرزی حمله كرده، در می‌گذرد و...
سینمای دفاع مقدس البته در برخی مقاطع توفیقاتی در گیشه نیز داشته است كه از این آثار می توان به فیلم‌های «عقاب‌ها» و «كانی‌مانگا» در دهه 60، «آژانس شیشه‌ای» و «لیلی با من است» در دهه 70 و سه‌گانه‌ «اخراجی‌ها» در دهه‌ 80 اشاره كرد.
از جمله آثار مهم دفاع مقدسی در دهه 60 فیمل های «پیشتازان فتح»، «ما ایستاده‌ایم»، «یاد»، «پرچم‌دار»، «پایگاه جهنمی»، «عقود»، «عبور از میدان مین»، «پلاك»، «جدال در تاسوكی»، «حماسه دره شیلر»، «اتاق یك»، «هویت»، «حریم مهرورزی» و «پرواز در شب» است.
در دهه 70 سال‌های دفاع مقدس به پایان رسیده بود و به دلیل سختی تولید و تهیه آثار در خصوص دفاع مقدس صاحبان آثار، كمتر توجهی به فیلم های صرفاً در حوزه دفاع نشان دادند اما در همین دهه آثاری چون «حمله به اچ3»، «عملیات كركوك»، «جنگ نفت كش ها»، «از كرخه تا راین»، «برج مینو، «خسوف»، «پناهنده»، «نجات‌یافتگان»، «سفر به چزابه»، «نسل سوخته» و «هیوا» تولید شد.
دهه 80 اما بار دیگر سینمای دفاع مقدس رشد كرد و آثار شاخصی چون «به نام پدر»، «مزرعه پدری»، «دوئل»، «اخراجی‌ها»، «سیزده 59» و «روز سوم» تولید شد.
بعد از سه دهه، سینمای دفاع مقدس حالا به مرز پختگی در موضوع دفاع مقدس رسیده است و در دهه 90 هرچند تعداد آثار این گونه سیر اندك نزولی داشته اما به لحاظ كیفیت عموماً این گونه آثار در میان فیلم های مهم و بعضا پُرمخاطب بوده اند.
با بررسی آثار جشنواره فیلم فجر از ابتدای سال 90 و سی امین جشنواره فیلم فجر تا سال 95، جشنواره فیلم فجر همواره میزبان 3 تا 5 فیلم با موضوع دفاع مقدس بوده است كه از شاخص‌ترین این آثار می‌توان به «شیار 143» و «چ» در سی و دومین دوره جشنواره، «نفس» و «ایستاده در غبار» دوره سی و چهارم جشنواره و «ویلایی‌ها» در سال گذشته اشاره كرد.
امسال و در سی و ششمین دوره جشنواره فیلم فجر نیز 5 فیلم با موضوع دفاع مقدس حضور دارند كه در ادامه با این آثار بیشتر آشنا می شویم.

** «بمب»
پیمان معادی امسال با فیلم «بمب» كه در ژانر دفاع مقدس تولید شده در مقام كارگردان و بازیگر در جشنواره حضور دارد، داستان این فیلم با حال و هوای موشك‌باران تهران در سال ١٣66 روایت می‌شود و فیلمنامه آن همچون اثر قبلی این كارگردان توسط خود معادی نوشته‌ شده است.
در این فیلم، پیمان معادی، لیلا حاتمی، حبیب رضایی، سیامك انصاری، سیامك صفری، بهادر مالكی‌پور، رامین پورایمان، معصومه قاسمی‌پور، صبا گرگین‌پور و شهروز آقایی‌پور ایفای نقش كرده‌اند و ارشیا عبداللهی، نیوشا جهانی و باران معادی هم به‌عنوان بازیگران كودك این فیلم سینمایی‌اند.

** «تنگه ابوغریب»
بهرام توكلی نویسنده و كارگردان جوان سینمای ایران نیز سازنده دیگر فیلم دفاع مقدسی جشنواره سی و ششم با نام «تنگه ابوغریب» است كه پس از ساخت فیلم «برف سرخ» تازه‌ترین اثر او محسوب می‌شود.
جواد عزتی، امیر جدیدی، حمیدرضا آذرنگ، علی سلیمانی، قربان نجفی و مهدی قربانی ازجمله بازیگرانی هستند كه جلوی دوربین تنگه ابوغریب رفته‌اند و حمید خضوعی ابیانه نیز مدیریت فیلم‌برداری كار را بر عهده دارد.
«تنگه ابوغریب» روایتی است از دفاع‌ گردان عمار در برابر لشكركشی رژیم بعث به فكه و شرهانی و رشادت رزمندگان گردان عمار در روزهای آخر دفاع مقدس در منطقه حساس تنگه ابوغریب.
در خلاصه این فیلم آمده است: در ٢١ تیرماه ١٣6٧، حمله وسیعی سراسر جبهه جنوب را درگیر می‌كند، یكی از نقاط حساسی كه دشمن قصد عبور از آن و رسیدن به شهرها و جاده‌های كلیدی ایران را دارد تنگه ابوغریب است، تنگه‌ای كه نام و خاطره‌اش در میانه تاریخ رسمی روزهای پایانی جنگ گم‌شده ... تنگه‌ای كه محل مقاومت افراد گردان عمار بود ... .

** «سرو زیر آب»
دیگر فیلم دفاع مقدسی جشنواره امسال «سرو زیر آب» به كارگردانی و نویسندگی محمدعلی باشه آهنگر تولید شده است.
در خلاصه داستان فیلم آمده است: راز جهانبخش كرامت فاش می‌شود؟ این راز خواب چیستا، ماهرو، گودرز، بهرام، جهانگیر و سرگرد پوشیاس را آشفته خواهد كرد. جهانبخش برای اثبات بی گناهیش و بازگشت آرامش سفر بلندی را آغاز می‌كند؛ سفری كه پایانش زندگی بسیاری از آن‌ها را تغییر می‌دهد...
در این فیلم بابك حمیدیان، مسعود رایگان، رضا بهبودی، مینا ساداتی، همایون ارشادی، مهتاب نصیر پور، هومن برق‌نورد، ستاره اسكندری، شهرام حقیقت دوست، فرخ نعمتی، هادی قمیشی، سیاوش چراغی پور، حسن نجاریان، حسین فلاح و امیر دلفانی نقش‌آفرینی می‌كنند.

** «ماهور»
«ماهور» به كارگردانی حمید زرگرنژاد یك درام عاشقانه در بستر دفاع مقدس محسوب می‌شود كه تمام فیلمبرداری آن در لوكیشن‌های بكر و واقعی در تالاب‌ها و روستاهای جنوب انجام شده است.
ساعد سهیلی، یوسف مرادیان، بهاره كیان افشار، مونا فرجاد، میترا حجار، داریوش ارجمند، سعید آقاخانی، علی اوسیوند و مالك سراج از جمله بازیگرانی هستند كه در این پروژه به ایفای نقش پرداخته‌اند.
در خلاصه داستان این فیلم است: در روستایی مرزی، زیباترین دختر به عنوان عروس هور انتخاب می‌شود، امین معروف به سمور؛ قاچاقچی ایرانی عروس هور به نام ماهور را می‌دزد...

** «كامیون»
«كامیون» به كارگردانی و تهیه‌كنندگی كامبوزیا پرتوی است كه حالا بعد از مدت ها دوری از كارگردانی با مدیریت فیلمبرداری «تورج اصلانی» ساخته شده است.
سعید آقاخانی، نیكی كریمی، تروسكا جولا، رامین راستاد، یعقوب پرسا و نسرین مرادی در این فیلم ایفای نقش كرده اند.
این فیلم روایت یك راننده كامیون ایرانی است كه خانواده ای از اهالی كردستان عراق را برای یافتن پدر خانواده به تهران می آورد...
حالا باید منتظر ماند و دید كه با توجه به حضور نسبتاً خوب آثار دفاع مقدسی به لحاظ كمی این آثار به لحاظ كیفی و در رقابت با دیگر فیلم های سینمای در بخش سودای سیمرغ جشنواره اقبال خوبی خواهند داشت یا خیر؟
سی و ششمین جشنواره فیلم فجر به دبیری ابراهیم داروغه زاده از 12 تا 22 بهمن ماه در پردیس سینمایی ملت برگزار خواهد شد.
فراهنگ**9246**1055
خبرنگار: علیرضا مرادی**انتشار: زینب كارگر