احيا و جوان سازي مركز تحقيقات انار يزد بعد از 30 سال

اين مركز از همان ابتداي تاسيس اقدام به انتقال قلمه از تمام ارقام كلكسيون ذخاير توارثي مركز تحقيقات (760 ژنوتيپ) به همراه 31 ژنوتيپ جديد به مزرعه تحقيقاتي مهريز به صورت خزانه كرد و از اين ارقام 117 ژنوتيپ در اسفندماه 1382 به زمين اصلي منتقل شده است.
برخي از ارقام اين كلكسيون (10 رقم) ثبت جهاني شده اند، ارقام شيرين شهوار، ملس يزدي، رباب، گبري، ملس ساوه و سريزدي مهمترين ارقام تجاري انار در استان يزد محسوب مي شوند.
اگر چه ايران يكي از مهمترين مراكز ذخاير ژنتيكي انار در جهان است اما ايستگاه تحقيقات منابع ژنتيكي در كشور تركمنستان با جمع آوري 1117 ژنوتيپ در رتبه اول قرار دارد و پس از آن كلكسيون موسسه تحقيقات گياهي واويلوف در سن پترزبورگ روسيه با 800 ژنوتيپ در مقام دوم و كلكسيون ايستگاه تحقيقات انار يزد با مجموع 791 ژنوتيپ (760 ژنوتيپ + 31 ژنوتيپ جديد) در مقام سوم جهان قرار دارد.
امسال بعد از سالها ، فعاليت هايي براي جوان سازي و احياي درختان قديمي اين مركز صورت گرفت كه اين امر موجب ايجاد شائبه هايي مبني بر نابودي بخشي از ذخاير اين مجموعه گرانبها شده است.

*** طرح علمي 10 ساله براي جوان سازي درختان
رئيس مركز تحقيقات و آموزش كشاورزي و منابع طبيعي استان يزد از اختصاص بودجه از طريق اسناد خزانه اسلامي براي احيا و نوسازي درختان كلكسيون ذخاير ژنتيكي انارايران در يزد بعد از 30 سال خبر داد و گفت: مركز كلكسيون ذخاير ژنتيكي انار به عنوان يكي از بزرگترين كلكسيون هاي انار در جهان از سال 1366 در طول پنج سال با جمع آوري بيش از 760 ژنوتيپ از تمام كشور در يزد ساخته شده است.
سيد علي طباطبايي در گفت و گو با خبرنگار ايرنا افزود: در سال هاي اخير نيز با جمع آوري 20 ژنوتيپ ديگر تعداد كل ژنوتيپ هاي انار موجود در اين كلكسيون به 780 ژنوتيپ رسيده كه در مساحت حدود 20 هكتار كشت شده است.
وي تصريح كرد: بخش عمده اي از اين درختان كه 30 سال عمر دارند در سالهاي اخير به آفت دچار شده اند ضمن آنكه براي رشد مناسب نيازمند نوسازي هستند.
رئيس مركز تحقيقات و آموزش كشاورزي و منابع طبيعي استان يزد با بيان اينكه هر موجود زنده اي بعد از رسيدن به سن و سالي خاص نيازمند احياست، اضافه كرد: انار درختي است كه در سال هاي اوليه پس از كاشت، رشد سريعي داشته و در صورت برخورداري از شرايط مناسب از سال سوم به بار مي نشيند ولي بعد از چند سال همين درختان نيازمند نوسازي و بهسازي هستند.
وي با بيان اينكه برخي درختان مركز نيازمند جوان تر شدن هستند اظهار كرد: براي اين كار يا بايد درختان آفت زده را از ريشه درآورد يا آنها را از كف زمين قطع كرد تا به مرور دوباره جوانه بزنند.
اين مسئول خاطرنشان كرد: با توجه به اينكه درختان اين مركز كلكسيوني بوده و از ارقام مختلف و نيز با توجه به رسيدن آفت به ساقه ها، راه حل دوم انتخاب شد و 400 واحد درخت از تعداد كل درختان اين مركز در سال جاري بازسازي شدند.
رئيس مركز تحقيقات و آموزش كشاورزي يزد افزود: براي اجراي طرح با موسسه تهران ، كارشناس دادگستري و چند كشاورز محلي مشورت شد و از وزارت جهاد كشاورزي نيز بودجه اي درخواست كرديم كه قرار شده اين بودجه با اسناد خزانه اسلامي طي 2 سال اختصاص يابد.
طباطبايي تصريح كرد: سه دهه است كه بودجه اي براي احيا و نوسازي درختان اين مركز اختصاص نيافته و امسال در قالب يك برنامه علمي 10 ساله كلكسيون 30 ساله انار ايران در حال جوان تر شدن است و بايد به جاي اطلاع رساني هاي مغرضانه ، از اين طرح استقبال كرد.

** لزوم اختصاص اعتبار ويژه به كلكسيون انار ايران
رئيس كلكسيون ذخاير توارثي انار كشور (بانك ژن گياهي) گفت: متاسفانه اين مجموعه در طول 10 سال گذشته تاكنون هيچ اعتباري مستقل از سوي دولت نداشته و براي نگهداري آن مشكلاتي زيادي داريم.
محمدرضا وظيفه شناس در گفت و گو با ايرنا افزود: اميدواريم با نگاه مثبتي كه وزارت جهاد كشاورزي دارد؛ در سراسر كشور از اين به بعد شاهد اعتبار مشخص جهت منابع ژنتيكي كه براي جمع آوري آن هزينه بسياري شده است باشيم تا نگهداري و بهره برداري آنها با دقت بيشتري پيگيري شود و بتوان از اين منابع به نحو شايسته اي استفاده نمود.
وي ادامه داد: كلكسيون، يك باغ شخصي نيست كه هر فردي به هر شكلي بتواند در خصوص آن تصميم گرفته و يا به آن بي توجه باشد؛ بلكه يك مجموعه بانك ژني از انواع درختان است كه با هدف شناسايي گونه هاي سازگار با آب و هواي سرد، شوري خاك، خشكي ، بيماري ها و آفات گياهي ايجاد شده است.
وي با بيان اينكه اين مجموعه بانك ژني تاكنون اعتبار مصوب نداشته و بودجه مورد نياز با مساعدت سازمان تحقيقات و آموزش كشاورزي كشور تامين مي شود، تصريح كرد: كلكسيون ذخاير توارثي انار كشور در يزد زير نظر موسسه تحقيقات علوم باغباني و بانك ژن گياهي اداره مي شود.
وظيفه شناس خاطرنشان كرد: همكاري بيشتر با مراكز تحقيقاتي و دانشگاه هاي كشور بخشي از رسالت و وظيفه اين مركز است و با توجه به سن بالاي درختان كشت شده در زمين هاي اين كلكسيون در يزد، نياز به پشتيبان براي ادامه بقا و امور تحقيقاتي هستيم.
وي درباره اهميت اين مركز گفت: اهميت كلكسيون انار ايران تا جايي بوده كه در چند سال گذشته علاوه بر دانشجويان ، شماري از كارشناسان كشورهاي كره، ژاپن، آمريكاي لاتين و حتي كشورهاي اروپايي در سفر به ايران نيز از اين مجموعه با ارزش بازديد كرده اند.
وي در پايان هر نوع تغيير در وضعيت درختان مركز را نيازمند مشورت با موسسه تحقيقات علوم باغباني، پژوهشكده مركبات و ميوه هاي نيمه گرمسيري، معاونت باغباني وزارت جهاد كشاورزي و جهاد كشاورزي استان و نيز مركز اوليه ايجاد اين كلكسيون عنوان كرد.
هم اكنون كشورهاي ايران، قزاقستان، اسپانيا و امريكا بزرگترين توليد كنندگان انار محسوب مي شوند.
براي احيا و جوان سازي درختان انار، در فصل پاييز محل اتصال پاجوش به درخت اصلي را قطع مي كنند و در اسفند همان سال، آن را از خاك بيرون مي آورند.
همچنين در ادامه از روش قلمه يا زياد كردن درخت انار كه آسان ترين ، علمي ترين ، مفيد ترين و رايج ترين روش است استفاده مي كنند و قلمه ها نيز از شاخه هاي 2تا 3ساله و به طول 10 تا 25سانتي متر در زمستان تهيه مي شوند .
امسال از سطح 6 هزار و 500 هكتار از باغ‌هاي استان يزد، 89 هزار تن انار برداشت شد.
1968/ 6197 خبرنگار:محمودرضا رحماني**انتشار: محمدحسين فلاح
@irnayazdd