مرز ریمدان چابهار تهدید یا فرصت - رستم كریمی*

سیستان و بلوچستان دارای هفت بازارچه مرزی شامل بازارچه های مرزی گمشاد و میلك در شهرستان هیرمند، بازارچه مرزی میرجاوه، بازارچه مرزی كوهك و جالق شهرستان سراوان، بازارچه مرزی پیشین شهرستان سرباز و بازارچه مرزی ریمدان شهرستان چابهار است.
شهرستان چابهار با داشتن مرز دریایی و اتصال به آب های اقیانوسی و همجواری با كشور پاكستان و كشورهای دور و نزدیك می تواند ارتباط تجاری، اقتصادی، سیاسی و اجتماعی داشته باشد و علاوه بر 283 هزار نفر جمعیت خود، هزاران نفر از مردم سایر شهرهای همجوار سیستان و بلوچستان را از مزایا و فرصت بدست آمده بهره مند كند.
تاسیس و فعالیت بازارچه های مرزی در هر منطقه نوید دهنده ایجاد هزاران شغل و توسعه و پیشرفت مناطق مرزی است و بر همین اساس چشم امید به مرز ریمدان بسته شد و با پیگیریهای به عمل آمده از سوی مردم و دولتمردان ریمدان به عنوان مرز رسمی اعلام شد تا مردمی كه سالیان متمادی از فرصت مرز بی بهره بوده اند اكنون به داد و ستد با مرزنشینان آنسوی مرز مشغول شوند.
مرز ریمدان یكی از بهترین فرصت های اشتغالزایی و توسعه بعد از گذشت دهها سال و پیگیری های مكرر مردم و مسئولان سال گذشته
رسما توسط استاندار سیستان و بلوچستان، فرماندار چابهار و دهها مسئول محلی و قشرهای مختلف مردم برای جابجایی كالا و مسافر مشخص و رسما افتتاح شد.
از آن موقع تاكنون هزاران نفر از مردم مرزنشین بخش های دشتیاری و پلان شهرستان چابهار، تعاونی های مرزنشینان و تجار ایرانی و پاكستان چشم انتظار آماده سازی زیرساخت های لازم برای جابجایی قانونی كالا و مسافر از این مرز هستند.
پیگیری های مردم و مسئولان تاكنون راه به جایی نبرده است و همچنان مشكلات برای جابجایی كالا و مسافر پابرجاست.
با اعلام رسمی شدن مرز ریمدان بارقه امید در دل مرزنشینان روشن شد اما به سبب مهیا نشدن زیرساختها چشم انتظاری ها ادامه یافت.
غرفه داران بومی بازارچه مرزی ریمدان كه چند سال پیش تاسیس شده است، برای صادرات كالا از جمله مصالح ساختمانی نظیر كاشی و غیره با مشكلات متعددی رو به رو شدند، مسئول گمرك چابهار نیز از ارائه خدمات صادرات كالا از سایر گمركات به علت در اختیار نداشتن زیرساخت های لازم در بازارچه مرزی ریمدان امتناع می كند.
نبود زیرساخت های لازم به ویژه فیبرنوری، اینترنت، آب آشامیدنی و مصرفی شبانه روزی، امكانات رفاهی، رستوران و استراحتگاه، پایانه های بار و مسافری و سامانه های ورود و خروج مرزنشنیان از مهمترین مشكلات در مرز ریمدان است كه از مسئولان انتظار می رود تا تمام موانع و مشكلات را برای تسهیل در جابجایی كالا و مسافر مرتفع كنند.
مسئولان كشوری و استانی اطلاع دارند كه بخش دشتیاری چابهار به دلیل بی مهری های گذشته و قهر طبیعت به دشت بی یار مشهور است و با وجود داشتن زمین های حاصلخیز به سبب بروز خشكسالی های مداوم بیش از 20 ساله زحمات صدها ساله كشاورزان و روستاییان و زمین های كشاورزی و باغات و اندك دام روستائیان از بین رفته و بیكاری بر منطقه غالب شده است.
مسلم است وقتی مردم این منطقه كه شغل و كسب و كار خویش را از دست داده اند، مجبورند به برخی از نقاط شهری مهاجرت و آمار جمعیت حاشیه نشینی را بیشتر كنند.
آنانی كه دل در گرو موطن خود داشتند برای تامین معاش خانواده به كار مبادلات مرزی و تجارت روی آورده و مسئولان منطقه نیز برای حل این موضوع راهكار مناسب را تجارت مرزی و مرز را بهترین فرصت تشخیص دادند.
هم اینك مردم مرزنشین برای تردد در دو سوی مرز آنقدر با مشكلات و سختگیری ها رو به رو هستند كه بارها از فعالیت پشیمان می شوند ولی چاره ای جز تحمل ندارند.
بسیاری از مردم مرزنشین در سطح سیستان و بلوچستان ارتباط و مراودات قومی و طایفه ای با مرزنشینان آنسوی مرز دارند و هراز گاهی برای دید و بازدید اقوام و شركت در مراسم غم و شادی یكدیگر رفت و آمد می كنند اما با توجه به مستقر نبودن دستگاههای دست اندركار در مرز ریمدان مردم بخش دشتیاری مجبورند مسیر دو ساعته از ریمدان به داخل پاكستان را از طریق شهرستان سرباز با حدود 17 ساعت و تحمل سختی ها و صرف هزینه های زیاد طی كنند.
صدور یك برگ راهداری برای تردد مرزی بیش از 10 تا 15 روز طول می كشد.
بسیاری از مردم با ساكنان ایالت بلوچستان، كراچی و گوادر پاكستان روابط خانوادگی و خویشاوندی دارند و به علت وجود برخی مشكلات در مرز ریمدان هم اینك بسیاری از مردم از رفتن به آنسوی مرز برای دید و بازدید محروم شده اند.
وجود مرزها بین دو كشور نباید موجب قطع روابط فامیلی، فرهنگی و اجتماعی مرزنشینان دو سوی مرز ایران و پاكستان شود.
امید مردم به تدبیر دولت است تا با آماده سازی زیرساخت ها علاوه بر اشتغال بتوانند به موقع از خویشاوندان خود سركشی كنند.
در صورت فراهم شدن شرایط در مرز ریمدان بسیاری از تجار و مرزنشینان آماده صادرات و واردات مواد غذایی، مصالح ساختمانی، دام سبك و سنگین و انواع میوه ها نظیر انبه، نارنگی و برنج هستند.
در حال حاضر نماینده گمرك چابهار در مرز ریمدان مستقر نیست و تجار، مرزنشینان و صاحبان كالا مجبورند برای انجام تشریفات گمركی، كارشناس گمرك را با وسیله شخصی از چابهار به ریمدان منتقل كنند و پس از اتمام كار مجددا وی را به چابهار بازگردانند و كسانی هم كه وسیله نقلیه ندارند باید هزینه رفت و آمد وی را متحمل شود.
طول مسیر مرز ریمدان تا چابهار 120 كیلومتر است و به دلیل نبود اینترنت برای ثبت بار در ریمدان، نماینده گمرك هر روز مسیر 240 كیلومتری رفت و برگشت را با هزینه صاحبان كالاها می پیماید و معطلی و سایر هزینه ها نیز جای خود دارد.
معطلی چندین روزه كامیون ها و انجام نشدن كار صادرات در مرز ریمدان و اتلاف وقت و سرگردانی كامیون ها و رانندگان برای مسئولان مستقر در مرز و بازارچه ریمدان اهمیتی ندارد و كسی پاسخگوی جبران خسارات وارده به سرمایه گذاران نیست.
تصمیمات برخی مسئولان و فرآیندهای اداری و اعمال سلیقه های شخصی برای صادرات كالا در مرز ریمدان مشكل بزرگ تجار و سرمایه گذاران و رانندگان كامیون ها است و انتظار می رود مسئولان دستگاههای دست اندركار برای رفع این مشكلات چاره اندیشی كنند.
همچنین برای صدور اظهارنامه كالا (انجام كارهای گمركی) و سایر مراحل صادرات راننده و صاحب كالا باید به چابهار و یا نوبندیان عزیمت و اقدامات لازم را از طریق اینترنت انجام دهد تا بعد از تایید گمرك چابهار بتواند كالای خود را صادر كند.
چنانچه اعضای یك خانواده مرزنشین چابهاری قصد سفر چند روزه به پاكستان داشته باشند باید تمام آنان به پاسگاه مرزبانی، شورای اسلامی و بخشداری نگور مراجعه كنند تا پس از رویت و تحویل تمام مدارك شناسایی و پرداخت هزینه 200 هزار تومانی برگ راهداری برای آنان صادر خواهد شد.
طی مراحل مختلف از جمله تهیه نامه از بخشداری و تاییده از شورای اسلامی روستایی مبنی بر سكونت در محدوده بخش دشتیاری و ارائه ضمانت علاوه بر معطلی و سرگردانی نیاز به صرف وقت و هزینه دارد و چندین روز بطول می انجامد.
اگر مجوز تردد یك نفر كه 15 روز تعیین شده است یك روز تاخیر كند تا شش ماه ضامن او از ضمانت كردن برای فرد دیگری محروم می شود كه این امر در هیچ نقطه ای از كشور وجود ندارد.
بازارچه مرزی ریمدان در سال 1387 افتتاح شده است و نباید بعد از گذشت 9 سال فاقد اینترنت و حتی دكل تلفن همراه و ایرانسل برای انجام كارهای اینترنتی باشد.
چنانچه فیبر نوری در گمرك ریمدان راه اندازی و تجهیزات لازم برای صادرات و واردات كالا نصب شود بسیاری از مشكلات صادر كنندگان مرتفع خواهد شد.
نمایندگی ادارات گمرك، استاندارد، صنعت، معدن و تجارت، جهاد كشاورزی و دامپزشكی باید در مرز ریمدان مستقر باشند تا كارهای صادرات و واردات به خوبی انجام شود.
آب مورد نیاز بازارچه مرزی ریمدان با تانكر سیار تامین می شود و برای رسیدن آب شبانه روزی نیازمند اعتبار و اجرای خط انتقال آب بطول 23 كیلومتر است.
بازارچه مرزی ریمدان امكانات لازم رفاهی را برای استراحت و پذیرایی رانندگان و سرمایه گذاران ندارد و فقط یك اتاق برای چند نفر با امكانات محدود آماده شده است.
عملكرد بازارچه مرز ریمدان:
واردات دام از مرز ریمدان در سالهای گذشته انجام می شده است ولی به دلایل مشكلات اداری امسال تنها 16 راس دام سنگین(گاو) در فروردین ماه وارد شده است.
در سال 1388 برنج و در سال 1389 سیر و بعدها فقط دام سبك و سنگین وارد شده است ولی بعد از آن اجازه ورود هیچ كالایی در مرز ریمدان داده نشده است.
مرز ریمدان فرصت مناسبی برای صادرات انواع مصالح ساختمانی، كاشی، سرامیك، میلگرد، سیمان، كلینكر(مواد اولیه سیمان)، مواد غذایی نظیر آب معدنی، نوشابه، نایلون دسته دار و سایر تولیدات داخلی است.
این بازارچه فاقد پایانه مسافری و بار است و به دلیل نبود اینترنت و فیبرنوری تقریبا فعالیت مناسبی ندارد.
به گزارش ایرنا، بازارچه ریمدان در فاصله 50 كیلومتری از جاده اصلی چابهار- راسك واقع شده و تا چابهار 120 كیلومتر فاصله دارد.
شهرستان چابهار براساس سرشماری آبان سال 1395 با جمعیت بیش از 283 هزار نفر و 48 هزار خانوار از شمال به شهرستان های نیكشهر، قصرقند و سرباز، از شرق به كشور پاكستان، از جنوب به دریای عمان(مكران) و از غرب به شهر كنارك متصل است.
چابهار به عنوان تنها بندر اقیانوسی ایران و سرزمین موج و مرجان واقع در قلب مَكُّرانِ بلوچستان و در فاصله 645 كیلومتری جنوب زاهدان مركز استان سیستان و بلوچستان از 2 شهر به نام های چابهار و نگور، سه بخش مركزی، دشتیاری و پلان، 6 دهستان و 438 روستا تشكیل شده است.
*مسئول دفتر چابهار