سایه سنگین خشكسالی و حركت لاك پشتی در شیرین سازی آب دریا

به گزارش خبرنگار گروه علمی ایرنا، ایران براساس دسته بندی های جغرافیایی جهان در منطقه گرم و خشك واقع است و به لحاظ مقدار بارندگی از وضعیت مناسبی برخوردار نیست، به طوری كه با كاهش بارندگی در طول دو دهه اخیر روند خشك شدن رودخانه ها و بسیاری از منابع آبی زیرزمینی و روند خشكسالی در برخی مناطق كشور همچون خراسان جنوبی شدت بیشتری یافته است.
بر اساس شاخص های برخی موسسات معتبر بین المللی، ایران در حال حاضر در آستانه قرار گرفتن در بحران آبی است. تیرماه 1393، روزنامه واشنگتن پست در گزارشی اعلام كرد: ایران در بین 24 كشوری قرار دارد كه وضعیت آب در آنها خطرناك است.
كاهش شدت بارندگی در كشورمان در كنار استفاده بی رویه از منابع آب های زیرزمینی و حفر چاه های غیر مجاز در مناطق مختلف از جمله شرق، جنوب و مركز كشور افت سطح آب زیرزمینی و خشك شدن بسیاری از رودخانه ها، چشمه ها و قنات ها را به دنبال داشته است.
در این میان البته به دلائل مختلف از جمله بی توجهی در مدیریت مطلوب آب، خشكسالی بخشی از چهره دلهره آور خود را در برخی مناطق از جمله خراسان جنوبی نمایان ساخته به طوری كه 64 منبع آبی خراسان جنوبی در 10 سال گذشته خشك شده است.
به هرحال، وجود انواع و اقسام تهدیدها در حوزه آب، حركت جدی به سمت نمك زدایی یا همان شیرین سازی آب دریا را با توجه به قرار گرفتن خلیج فارس به عنوان یك ذخیره عظیم آبی در جنوب كشورمان، ضروری ساخته است.
طبق گزارش ها، در سال 2009 در كشورهای مختلف در مجموع حدود 60 میلیون متر مكعب در روز (سالانه 22 میلیارد مترمكعب) آب دریا نمك‌زدایی و استفاده شده و در سال 2010 این رقم به 68 میلیون مترمكعب در روز افزایش یافته است. لذا پیش‌بینی می‌شود تا سال 2020 این حجم شیرین سازی آب دریا به 120 میلیون متر مكعب در روز برسد كه روزانه 40 میلیون مترمكعب برای كشورهای خاورمیانه در نظر گرفته شده است.
صنعتی كه به گفته دكتر مرتضی امرونی حسینی استاد دانشگاه و یكی از اساتید نانو تكنولوژی و نانو ذرات، در حال حاضر بسیاری از كشورهای دنیا از جمله استرالیا، امریكا، انگلیس، چین، عربستان، اسپانیا، هند، امارات متحده عربی و بحرین برای مصارف شرب و كشاورزی خود از آن بهره مند شده اند.
وی افزود: در حال حاضر تعدادی از كشورهای حاشیه خلیج فارس به دلائل جغرافیایی و كمبود نزولات آسمانی چندسالی است كه برای تامین آب مورد نیاز خود در بخش های مختلف به شیرین سازی آب خلیج فارس روی آورده اند.
« طبق گزارش ها در حال حاضر بزرگترین واحد تبخیری اب جهان با ظرفیت روزانه 450 هزار متر مكعب در عربستان است و بزرگترین تاسیسات آب‌شیرین‌كن دنیا «جبل علی» كه سالانه حدود 300 میلیون مترمكعب آب شیرین از دریا استحصال می‌كند، در امارات احداث شده است. ضمن این كه بزرگترین واحد فیلتری جهان با ظرفیت 300 هزار مترمكعب در روز در سرزمین های اشغالی فلسطین نصب شده است».
همچنین در كشور ژاپن بیش از 10 راكتور هسته‌ای در حوزه شیرین سازی آب دریا فعالیت می‌كنند. این كارخانه‌ها منبع تولید مقادیر عظیمی از آب شیرین در این كشور محسوب می شوند.
گفته می شود برخی از كشورهای حوزه خزر نیز نمك زدایی از آب این دریا را چندسالی است آغاز كرده اند، در حالی كه به لحاظ زیستی، بحث نمك زدایی از آب خزر با مسائل زیست محیطی به مراتب بیشتری همراه خواهد بود.
در حال‌ حاضر، قزاقستان 39 میلیون مترمكعب آب خزر را برای مصارف نیروگاه حرارتی، گردشگری، كشاورزی، شرب و صنایع سنگین با استفاده از 4 واحد نمك‌زدایی شیرین می‌كند و در نظر دارد این حجم را تا 140 میلیون مترمكعب افزایش دهد.
تركمنستان و آذربایجان نیز كه درحال‌حاضر به ترتیب حدود 17 و 4 میلیون مترمكعب آب را شیرین می‌كنند، در نظر دارند این حجم را به 25 و 7 میلیون مترمكعب افزایش دهند.

**سهم دو درصدی ایران در شیرین سازی آب خلیج فارس
اما با این كه گفته می شود تكنولوژی شیرین سازی آب شور دریا و به كارگیری آن در بخش های مختلف به دهه 90 میلادی برمی گردد و در منطقه خلیج فارس نیز بسیاری از كشورها برای رفع بحران آب در راستای اجرای انواع روش های نمك زدایی آب دریا گام برداشته اند، به گفته دكتر هدایت فهمی معاون مدیـر كل دفتر بـرنـامه‌ریزی كلان آب و آبـفای وزارت نیـرو، سهم كشورمان در این حوزه در منطقه خلیج فارس حداكثر دو درصد است.
وی در گفت و گو با خبرنگار گروه علمی ایرنا با بیان این كه در حال حاضر ظرفیت نمك زدایی از آب های شور و لَب شور در كشور حدود 200 هزار متر مكعب در شبانه روز است، اظهاركرد: طبق برنامه ریزی ها، این ظرفیت تا پایان برنامه ششم باید به روزانه یك میلیون متر مكعب افزایش یابد.
فهمی در ادامه یكی از دلائل اصلی تعلل در بحث شیرین سازی آب دریا را هزینه بر بودن آن دانست و تاكید كرد: در حال حاضر نزدیك به 3500 تا 4 هزارتومان هزینه هر متر مكعب نمك زدایی پای تاسیسات است.
معاون مدیر كل دفتر برنامه‌ریزی كلان آب و آبفای وزارت نیرو همچنین با اشاره به قیمت تمام شده آب تصفیه شده فعلی برای این وزارتخانه گفت: آب شرب و بهداشتی حدود 1000 تا 1200 تومان برای ما تمام می شود درحالی كه از بخش خانگی نزدیك به 400 تومان و صنعت حدود 700 تومان دریافت می كنیم.
وی ادامه داد: در بخش كشاورزی نیز به دلیل این كه ماده واحده ای در خصوص آب بهای زراعی وجود دارد، آب بهای مصرفی آب در شبكه های مدرن سه درصد قیمت تمام شده محصول و در نیمه مدرن دو درصد و در سنتی یك درصد آن محاسبه می شود.
فهمی ادامه داد: در بخش كشاورزی قیمت تكلیفی هر متر مكعب آب برای كشاورز به طور متوسط 10 تا 15 تومان بیشتر نخواهد شد كه البته این رقم بسیار پایینی است چرا كه تامین همین آب برای وزارت نیرو هر متر مكعب حدود 150 تومان هزینه در بر دارد.
معاون مدیر كل دفتر برنامه‌ریزی كلان آب و آبفای وزارت نیرو با بیان این كه آب مصرفی به كشاورز در حال حاضر با قیمت تكلیفی ارائه می شود، در عین حال افزود: در تمام دنیا به بخش كشاورزی به عنوان یك بخش نیازمند حمایت، یارانه می دهند.
وی با بیان این كه در حال حاضر همه جزایر جنوبی كشور از جمله كیش، قشم، هرمز، تنب های كوچك و بزرگ كه برخی از آنها تا چند سال پیش با استفاده از لنج و صرف هزینه های سنگین آبرسانی می شدند، از آب شیرین كن بهره مند شده اند، افزود: این طرح ها و پروژه ها، بدون سرمایه گذاری اولیه، با حضور و استفاده از توان و سرمایه بخش خصوصی و در قالب قراردادهای بی. او. او (BOO) یا همان 'ساخت، تملك و بهره برداری' در حال اجراست و دولت آب تولید شده را به صورت تضمینی خریداری می كند كه البته در مناطق مختلف قیمت آن نیز متفاوت است.
دكتر فهمی با بیان این كه برخی نیروگاه ها در نوار جنوبی كشور از روش های حرارتی برای نمك زدایی آب و استفاده در صنعت خود استفاده می كنند، یكی از برنامه های اصلی وزارت نیرو در دوره جدید را تامین 250 میلیون مترمكعب آب از منابع مختلف از جمله نمك زدایی از طریق دریا ذكر كرد.
معاون مدیر كل دفتر برنامه‌ریزی كلان آب و آبفای وزارت نیرو افزود: اگر بحث شیرین سازی در خلیج فارس را به صورت صد درصد در نظر بگیریم كشورمان در این بخش تنها سهم دو درصدی دارد و طبیعی است باید تا افزایش سهم خود از دریا در بخش نمك زدایی، حقآبه سازی كند.
وی ضمن تاكید بر حمایت بخش وزارت نیرو از بخش خصوصی برای نمك زدایی از آب دریا و این كه برخی دیگر از سازمان ها نیز بر این بخش نظارت دارند، اظهاركرد: اگر صنایعی یا بخش هایی بتوانند در این بخش فعالیت كنند، وزارت نیرو از آنها به اشكال مختلف حمایت خواهد كرد، به شرط آن كه مراعات جنبه های زیست محیطی را داشته باشند چراكه سازمان حفاظت از محیط زیست و همچنین شیلات نیز با وزارت نیرو در این بخش همكاری می كند.

**روش های شیرین سازی آب دریا
اما در بخش نمك زدایی یا همان شیرین سازی آب دریا برای مصارف مختلف از جمله كشاورزی، صنعت و حتی شرب، جمعی از توانمندان حوزه های مختلف از جمله نانو دست به كار شده اند و در این زمینه اقدامات ارزنده ای نیز داشته اند.
دكتر مرتضی امرونی حسینی دارای درجه فوق دكتری شیمی كاربردی از لندن و استاد بازنشسته دانشگاه كه در این زمینه استفاده از فیلترهای نانو برای نمك زدایی از آب دریا پژوهش های بسیار ارزشمندی داشته است، می گوید: برخی از كشورهای دنیا در حال حاضر با استفاده از همین فیلترهای نانویی شوری آب را به چهار و حداكثر پنج درصد رسانده اند كه آب قابل شرب محسوب می شود.
وی با بیان این كه امروزه فرایند شیرین سازی آب دریا با استفاده از فناوری های مختلف امكانپذیر شده است، افزود: این فرایند در سه بخش حرارتی، غشایی و همچنین هیبریدی كه تركیب دو فرایند قبل است، تقسیم بندی شده است.
دكتر امرونی ادامه داد: در فرایند حرارتی با استفاده از انرژی حرارتی ابتدا آب شور تبخیر شده و پس از آن بخار تولید شده به آب تقریبا خالص یا همان مقطر تبدیل می شود و در ادامه در صورت نیاز برای هر بخش مانند شرب یا كشاورزی و یا صنعت، املاح لازم به این آب اضافه می شود.
وی با بیان این كه در فرآیندهای حرارتی نسبت به فرآیندهای غشایی انرژی حرارتی بیشتری مورد نیاز است، گفت: البته به دلیل این كه منبع این حرارت بخار آب می تواند باشد لذا برق كمتری مصرف می شود، ضمن این كه می‌توان با تأسیس این واحدها در كنار نیروگاه‌های برق، از حرارت تلف شده این نیروگاه‌ها برای تبخیر آب استفاده كرد و هزینه ها را كاهش داد.
این پژوهشگر حوزه نانو ذرات با بیان این كه در كشورهای خلیج فارس به خصوص عربستان و امارات بیشتر از روش حرارتی برای شیرین سازی آب استفاده می شود، گفت: در این كشورها به طور متوسط روزانه حدود 16 میلیون متر مكعب شیرین سازی می شود.
وی با اشاره به روش غشایی به عنوان یكی دیگر از فرایندهای نمك زدایی از آب اظهار كرد: در این روش آب شور با اعمال فشار از غشاهای نانومتری عبور داده شده و این غشاها مانند فیلتر ناخالصی های آب را گرفته و دیگری نیازی به استفاده از حرارت و همچنین اضافه كردن املاح به آب نیست.
دكتر امرونی با بیان این كه در این روش البته برق بیشتری نسبت به روش حرارتی مصرف می شود، افزود: روش اسمز معكوس (Reverse Osmosis) از جمله روش های متداول در این بخش است كه با استفاده از فشار وارده به آب اثر معكوس اتفاق می افتد و مایعات از طریق غشا فشرده شده و مواد جامد محلول در پشت باقی می ماند.
دكتر امرونی با اشاره به روش سوم نمك زدایی آب دریا تحت عنوان فرایند هیبریدی اظهاركرد: این روش نیز در برخی كشورهای خلیج فارس بسیار مورد استفاده قرار می گیرد و البته در سواحل جنوبی ایران نیز مدتی است برخی طرح ها برای راه اندازی دنبال شده است.
این استاد دانشگاه گفت: بر اساس این روش كه حاصل تركیب و استفاده از مزایای دو روش حرارتی و غشایی است، گفت: در این روش با تركیب آب تولیدی غشایی و حرارتی، میزان اضافه كردن املاح به آب كاهش یافته و ضایعات آب نیز در این روش كاهش محسوسی خواهد داشت.

**بخش خصوصی فعال در حوزه شیرین سازی آب دریا نیازمند حمایت
دكتر امرونی در ادامه با تاكید براین كه فیلترهای نانویی قادرند كه صددرصد آب را از نظر میكرب و ناخالصی آب تصفیه كرده و شوری ان را بیش از 50 درصد كاهش دهند، در عین حال گفت: البته ما هنوز موفق نشدیم 100 در صد شوری آب را بگیریم و دستیابی به این دانش نیازمند یك بودجه تحقیقاتی است، ما هم اكنون با هزینه های شخصی خودمان شوری آب دریا را به 40 رسانده ایم كه البته قابل شرب نیست.
این استاد دانشگاه كه بیشتر كارهای تحقیقاتی خود در حوزه نمك زدایی از آب را در مركز تحقیقاتی ساپكو مربوط به وزارت صنایع انجام داده است، در ادامه اظهاركرد: اگر حمایت های لازم صورت گیرد ظرف حداكثر شش ماه می توان این فیلتر نانویی را برای تبدیل آب دریا به آب شرب ساخت چراكه چندین سال است در این زمینه تحقیق كرده ام و مراحل كار پیش رفته است.
وی همچنین با اشاره به ساخت یك فیلتر نانویی روی قایق از سوی محققان كشور تركیه برای نمك زدایی از آب، اظهار كرد: بر اساس این طرح، آب را با استفاده از یك پیستون با فشار از فیلتر نانو رد می كنند كه البته این روش برای مقیاس كوچك و برای كسانی ساخته شده است كه در دریا گم می شوند و دسترسی به آب شیرین ندارند.
این محقق حوزه نانو گفت: فیلترنانو ذراتی كه ما ساخته ایم، جاذب نمك است و نمك از آن عبور نخواهد كرد، به طوری كه آب از فیلتر رد می شود اما سدیم و كلراید جدا شده و بر همین اساس شوری آب دریا را در مراحلی از 100 به 80 و سپس به 60، 45 و حتی 40 رسانده ایم؛ یعنی آب شور نیست اما شیرین هم محسوب نمی شود.
وی با اشاره به این كه تا دو سه سال پیش مشاور یك ستاد تحقیقاتی در استان بوشهر بوده و برای اجرای یك پروژه تحقیقاتی با آنها همكاری داشته است، افزود: در بوشهر در خصوص تولید آب لب شور از دریا اقدامات پژوهشی مناسبی كردیم و حتی آب تصفیه شده برای كشت محصولات كشاورزی مانند گوجه فرنگی جواب داد، لذا توانستیم ساعتی 20 تا 30 لیتر آب از دستگاه آزمایشگاهی بگیریم كه البته ادامه كار به دلیل نبود بودجه مناسب ادامه پیدا نكرد.
این استاد دانشگاه با اشاره به یكی از پروژه های تحقیقاتی خود برای استفاده از انرژی حرارتی مشعل های گازی كه در حال حاضر به هدر می رود، گفت: در این طرح كه قرار بود با همكاری شركت نفت به مرحله اجرا برسد و البته به حال خود رها شد، ما قادر خواهیم بود ابتدا آب مقطر به عمل آوریم و با درصدی از آب دریا تركیب و سپس آب شرب و كشاورزی تهیه كنیم.
به گفته این استاد دانشگاه، گازهای مشعل در صورت انتشار به صورت خام در هوا، آلودگی شدید هوا را به دنبال خواهند داشت، لذا مجبورند آن را بسوزانند.
به اعتقاد وی، كاهش شدت بارندگی در كنار حفر چاه های غیرمجاز و استفاده بی رویه از منابع آب های زیرزمینی درمناطق مختلف كشور كه افت سطح آب زیرزمینی و خشك شدن بسیاری از رودخانه ها، چشمه و قنات ها را بدنبال داشته است، توجه ویژه و شتاب در سرمایه گذاری به منظور استحصال آب شیرین از دریا را كه سال ها است كشورهای عربی از آن بهره مند شده اند، بسیار ضروری ساخته است.

**ستاد نانو از طرح های جدید برای شیرین سازی آب حمایت می كند
اما دكتر سعید سركار رییس ستاد ویژه توسعه فناوری نانو معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری در خصوص اقدامات این ستاد در حوزه ساخت نانوفیلترها برای شیرین سازی آب، به ایرنا گفت: در حال حاضر یك شركت نانویی در كشورمان در این زمینه كارهای بسیار خوبی كرده است.
وی افزود: این شركت كه از سوی ستاد نانو حمایت شده، توانسته است تكنولوژی فیلترهای نانو را برای تبدیل آب دریا به آب لب شور و جداسازی آلودگی های آن توسعه داده و به صورت پایلوت در چند منطقه فعالیت داشته و تكنولوژی آنها اقتصادی تر از نوع خارجی است.
دكتر سركار در خصوص حمایت ستاد نانو از فناوران حوزه نانو تكنولوژی در حوزه نمك زدایی از آب نیز اظهاركرد: تمام محققانی كه در زمینه تكنولوژی های نانو به ویژه شیرین سازی آب دریا طرح ها و ایده های جدیدی دارند می توانند با این ستاد مكاتبه كرده و در صورت اثبات طرح و اقتصادی بودن از حمایت های ستاد بهره مند خواهند شد.

**روش جدید یك شركت ایرانی برای شیرین سازی آب دریا
اما پژوهشگران یك شركت ایرانی فعال در حوزه نانو تكنولوژی با اقدامات تحقیقاتی بر روی تكنولوژی های شیرین سازی آب دریا موفق شده اند روش جدیدی برای نمك زدایی از آب دریا طراحی و با موفقیت آزمایش كنند.
مهندس علیرضا رخشا مدیرعامل یك شركت فعال در حوزه نانو تكنولوژی و مورد حمایت ستاد نانو در گفت و گو با خبرنگار گروه علمی ایرنا، با بیان اینكه ما با بررسی چند تكنولوژی موجود در نمك زدایی از آب متوجه شدیم این روش ها دارای دو ایراد اساسی از جمله میزان پساب بالا و همچنین استهلاك و هزینه بالای دستگاه می باشند، گفت: مطابق با تكنولوژی های قبل برای شیرین سازی یك متر مكعب نیاز به بیرون آوردن دو متر مكعب آب بود، این یعنی یك متر مكعب دارای 50 درصد ضایعات است كه البته اگر غلظت نمك بالاتر باشد این ضایعات به 70 درصد هم می رسد، بعنوان مثال واحدهای اسمز معكوس 30 درصد آب را شیرین می كنند و دوباره 70 درصد را به دریا بر می گردانند.
این فعال دانش بنیان در ادامه اضافه كرد: استفاده از این روش ها باعث شده است كه در خلیج فارس ظرف 10 سال میزان شوری آب 1.5 برابر افزایش داشته باشد و این درحالی است كه آب خلیج فارس هر 300 سال یكبار عوض می شود.
وی با بیان اینكه، روش مورد استفاده این شركت برای نمك زدایی از آب الكترودیالیز نام دارد، گفت: كاری كه ما كردیم این بود كه تكنولوژی موجود را به سمت ضایعات كمتر آب هدایت كنیم به طوری كه ضایعات 40 تا 50 درصد آب را به زیر 10 درصد رسانده ایم و از طرفی استهلاك دستگاه ها را نیز كاهش داده ایم.
رخشا اظهار كرد: در فرایند تكنولوژی های پیشین مانند روش اسمز معكوس غشاء های آن بایستی هر دو سال یكبار عوض می شد در صورتی كه عمر غشاهای دستگاه الكترودیالیز حداقل 10 سال است. ضمن اینكه با این روش از رها شدن آب پساب و شور كه خسارت زیست محیطی فراوانی به دنبال خواهد داشت جلوگیری می شود.
به گفته وی، هم اكنون درمناطق مركزی ایران میزان ورودی آب به چاه به نسبت میزان خروجی قابل مقایسه نیست در نتیجه چاه ها در حال پایین تر رفتن و ارتفاع آنها در حال افزایش است.
رخشا ادامه داد: ضمن این كه بر اساس این روش می توان نوع عنصر و آلودگی مورد نظر را از آب جدا كرد بعنوان مثال با كمك الكترودیالیز انتخابی اگر نیترات آب زیاد باشد آن را كاهش خواهیم داد و باقی املاح آب دست نمی خورد.
وی گفت: استفاده از این تكنولوژی در دنیا سال 1998 بصورت جدی آغاز شد و به تدریج به جایی رسیده است كه چند كشور از جمله اسپانیا، آمریكا، ژاپن و ایتالیا عمدتا در حال استفاده از این روش هستند كه البته ما موفق شده ایم یكسری بهبودها در این روش ایجاد كنیم.
این پژوهشگر حوزه نانو اظهاركرد: به هرصورت كاری كه ما كرده ایم آن است كه این تكولوژی را در ایران بومی سازی و در شاخص هایی نیز بهبود دهیم؛ قابلیت انتخاب و جداسازی آلودگی ها از جمله آن است به طوری كه در جایی نمك، یك جایی نیترات یا كروم و آرسنیك را جداسازی می كند.
وی همچنین یكی دیگر از مزایای دستگاه الكترودیالیز طراحی شده نسبت به سایر روش ها را صرفه جویی در میزان برق مصرفی دانست و گفت: دستگاه الكترودیالیز به ازای هر متر مكعب 4 دهم كیلووات به اندازه مصرف دو تا لامپ 200 و یك چهارم روش اسموز معكوس است و ضایعات آب نیز زیر سه درصد است.
مدیرعامل شركت فعال در حوزه نانو تكنولوژی در ادامه با بیان این كه در دریای خزر نیاز به آب شیرین كن نیست، گفت: این به دلیل آن است كه هنوز آب سطحی و رودخانه موجود است.
وی با اشاره به اقدامات برخی كشاورزان در شیرین سازی آب چاه ها با استفاده از روش RO یا همان اسمز معكوس در كاشت برخی محصولات از جمله پسته در مناطق خشك و كم آب كشور، بر برخورد قانونی دولت با این گونه اقدامات تاكید كرد و گفت: در این روش حداقل 50 درصد آب ضایعات شده و دوباره به زمین و چاه ها بازگردانده می شوند كه این خود مشكل زیست محیطی و شوری آب و كاهش سطح اب چاه ها را بدنبال داشته است.

**بحث بازار آب در ایران هنوز جدی گرفته نشده است
مهندس رخشا در خصوص این كه در حال حاضر برای خروج از وضعیت بحران آب چه باید كرد نیز اظهاركرد: در بحث كلان این است كه قیمت آب بایستی بازیابی شود چراكه هرساله دولت مقدار زیادی اعتبار از صندوق ذخیره ارزی در بخش یارانه آب صرف می كند.
وی با تاكید بر این كه هنوز متاسفانه آب در بخش صنعت و كشاورزی بسیار ارزان است، به نكته جالبی اشاره كرد و گفت: ما حتی موفق شده ایم در كشور چین برای تصفیه پساب برخی كارخانه های صنعتی پروژه بگیریم اما هنوز در ایران موفق نبوده ایم چراكه اب در ایران بسیار ارزان است و دور ریختن آن برای شركت های ایرانی هنوز به صرفه است.
این مهندس فعال در حوزه نانو تكنولوژی در ادامه تاكید كرد: مشكل اساسی در مدیریت سیستم است به طوری كه هنوز بحث برداشت های بی رویه آب های زیرزمینی و همچنین بازار آب در كشورمان خیلی جدی گرفته نشده است.
وی افزود: اگر بازار آب جدی گرفته شود، ورود هرچه بیشتر فعالان و سرمایه گذاران بخش خصوصی به منظور توسعه تكنولوژی های روز و پیشرفته در شیرین سازی، تصفیه و بازچرخانی آب را شاهد خواهیم بود و تنها در این صورت می توان خشكسالی در كشور را بصورت بهینه مدیریت كرد.
علمی ** 1836 **1440
خبرنگار:یوسف درویشی** انتشار: گلشن