استاد پايور اگر چه در نگاه عام به عنوان سنتور نواز برجسته شناخته شده اما با تحقيقات گسترده اي كه در زمينه موسيقي ايراني بويژه نوازندگي اين ساز انجام داد، فصل تازه اي در هنر مذكور گشوده است.
فرامرز پايور در بهمن سال 1311 خورشيدي از يك خانواده هنرمند در تهران زاده شد. پدرش علي پايور، هنرمند نقاش و استاد زبان فرانسه در دانشگاه تهران و پدربزرگش مصورالدوله، نقاش چيره‌دست دوره قاجار بود كه با نواختن ويولن، سنتور و سه‌تار آشنايي داشت. فرامرز نوجوان در اين فضا به موسيقي علاقه مند شد و در 17 سالگي نزد استاد ابوالحسن صبا نواختن سنتور را آغاز كرد در مدت 6 سال رديف موسيقي را فراگرفت و به بهترين هنرجوي سنتور استاد تبديل شد و تا درگذشت او در سال 1336 همچنان از محضرش بهره برد. وي پس از آن نزد استاداني چون عبداله دوامي، موسي معروفي و نورعلي‌خان برومند به فراگيري رديف درويش‌خان و رديف ميرزا عبدالله پرداخت.
استاد پايور از سال 1333، كار خود را در وزارت فرهنگ و هنر وقت و از سال 1337 آموزش سنتور را در هنرستان عالي موسيقي ملي آغاز كرد. او نخستين سنتورنوازي بود كه روي سنتور نواسازي مي‌كرد و تنها در پي بداهه‌نوازي نبود.
**فعاليت هاي هنري استاد پايور
بيش از يكهزار و 500 ساعت اجراي گروهي و فردي روي صحنه‌هاي داخل و خارج از كشور، آهنگ‌سازي و تنظيم قطعات فراوان موسيقي، تربيت صدها شاگرد از چهار نسل متوالي، نت‌نويسي قطعات فراواني از پيشينيان، حضور در هنرستان و هنركده موسيقي ملي، اداره هنرهاي زيبا و واحد موسيقي راديو تلويزيون ملي ايران، نگارش كتب آموزشي سنتور ، نظارت بر كار گروه‌هاي ديگر و ...
را مي توان از جمله فعاليت هاي اين استاد فقيد دانست.
از تاليفات اين هنرمند نيز مي توان به 'دستور سنتور'، 'سي قطعه چهارمضراب براي سنتور'، 'هشت آهنگ براي سنتور'، 'پرنيان (دونوازي براي تار و سنتور)'، 'گفتگو (دو نوازي براي ويلن و سنتور)'، 'رديف (چپ‌كوك) براي سنتور'، 'مجموعه پيش درآمد و رنگ براي سنتور'، 'قطعات موسيقي مجلسي'، 'فانوس'، 'تئوري موسيقي'، 'رِنگ شهرآشوب'، 'دوره ابتدايي'، 'رهگذر (دونوازي براي سنتور و فلوت)'، 'رديف آوازي و تصانيف قديمي به روايت استاد عبدالله دوامي'، 'ويرايش مجدد دوره‌هاي سنتور رديف استاد ابوالحسن صبا'، 'فالگوش (هفت قطعه براي سنتور)'، 'چهل قطعه براي سنتور'، 'رديف استاد ابوالحسن صبا براي سنتور چپ كوك'،
و غيره اشاره كرد.
وي در طول فعاليت هنري با هنرمندان بسيار از جمله رحمت الله بديعي، هوشنگ ظريف، جليل شهناز، اصغر بهاري، حسين تهراني، محمد اسماعيلي، عبدالوهاب شهيدي، محمدرضا شجريان، محمود خوانساري، شهرام ناظري و ... همكاري داشت.
حسين معصومي نوازنده و مدرس سنتور در گفت و گو با ايرنا از استاد پايور به عنوان يكي از نخستين رواج دهندگان گروه‌نوازي با ساختار سازهاي ايراني ياد كرد و افزود: اين هنرمند فقيد با دانش وسيعي در زمينه موسيقي و دغدغه هاي فراوان توانست بسياري از آموخته‌هاي خود از استاداني چون صبا و دوامي و برومند را در قالب كتاب سامان دهي كند كه رديف پايور براي سنتور و همچنين نت نويسي نزديك به 200 تصنيف به روايت استادش عبدالله خان دوامي از آن جمله است.
وي ياد آور شد: استاد پايور در دهه 1360 به همراهي جليل شهناز، علي اصغر بهاري، محمد موسوي و محمد اسماعيلي، «گروه اساتيد» را تشكيل داد و سرپرستي، آهنگ‌سازي و نوازندگي سنتور را در آن به عهده گرفت كه در واقع توسط گروه مذكور فصل جديدي در فعاليت هاي هنري خود ايجاد كرده و آثار ماندگاري به خوانندگي محمدرضا شجريان و شهرام ناظري ارائه داد.
استاد معصومي تلاش‌هاي زنده ياد پايور را پلي بين ميراث صبا و مرتضي محجوبي ارزيابي كرد و گفت: در حدود 15سال فاصله زماني بين اين دو هنرمند، استاد پايور تقريبا تنها موسيقيداني بود كه كار جدي و پي‌گير در زمينه موسيقي اصيل انجام داد.
اين استاد 52 ساله چهارمضراب هاي استاد پايور را از نظرتنوع ملودي ها، ارتباط جملات ريتم ، مضراب نوازي و به لحاظ فرم يكي از شاهكارهاي چهارمضراب سازي دانست و خاطر نشان كرد كه براي تدريس آنها بايد شناخت كافي به كيفيت جمله بندي قطعات داشت.
**آلبوم‌ها
'كنسرتينو براي سنتور و اركستر'، 'عود من خداحافظ'، 'نگاه گرم تو' (زندگي)، 'بي تو به سر نمي‌شود'، مجموعه موسيقي تصويري'، 'خلوت گزيده'، 'راز دل (خون جوانان وطن)، 'انتظار دل'، 'يوسف گم‌گشته'، 'دل شيدا'، 'ليلي و مجنون'، 'آلبوم آموزشي دستور سنتور'، 'سي قطعه چهارمضراب'، 'شهرناز'، 'پرنيان'، 'ضرباهنگ'، 'شهرآشوب'، 'دلنواز'، 'كرشمه'، 'پريزاد'، 'دلكش'،
'رهاورد'، 'چهارباغ'، 'ضرب اصول'، 'حاصل عمر'، 'حكايت دل'، 'پراكنده'، 'ارغوان'، 'شب مهتاب'، 'نواي دل'، بداهه نوازي نوا'، 'راست پنجگاه'، 'رنگ شهر آشوب'و ... از آثار شنيداري استاد پايور است.
استاد پايور در 18 آذر 1388 در بيمارستان شهيد باهنر اقدسيه تهران به علت ايست قلبي و مشكل تنفسي درگذشت و با حضور هنرمندان و دوستداران فرهنگ و هنر در قطعه هنرمندان بهشت زهرا آرام گرفت.
به گزارش ايرنا بيستم بهمن ماه همچنين هشتاد و سومين زاد روز استاد ديگر سنتور مجيد نجاحي است كه با 'ويبراسيون' (لرزش) برروي سيمهاي سنتور فصلي نو در بحث 'شيرين نوازي' در موسيقي ايراني گشود.
سنتور در يك نگاه از سازهاي آسان به نظر مي آيد و بسياري از افراد ناآشنا به موسيقي بر اين خيالند كه مي توانند براحتي نواختن آن را بياموزند اما به رغم اين تصور، وجود 72سيم و 18 خرك (ثابت و متحرك) از سنتور ساز دشواري ساخته و ايجاد صداي دلنشين نيازمند ممارست و تمرينهاي پيوسته است.
با اين حال نوازندگان برجسته اي در يك قرن اخير در كشور بودند كه با سنتور دلنشين شان بخش عمده اي از زيبايي موسيقي ايراني را بخود اختصاص داده اند كه از آن جمله اند: سماع حضور، حبيب سماعي، ابوالحسن صبا، غباس زندي، فرامرز پايور، رضا ورزنده، منصور صارمي، پرويز مشكاتيان، رضا شفيعيان، محمد حيدري و ...
در ميان اين استادان مجيد نجاحي و فضل الله توكل به خاطر ويبراسيون هاي بجا و زيبا به سنتور نوازان منحصر بفرد تبديل شدند و حتي شنوندگان غير متخصص هم ساز آنان را تشخيص مي دهند.
مجيد نجاحي در بيستم بهمن ماه 1313 خورشيدي در يكي از كوچه‌هاي اطراف ميدان بهارستان ديده به جهان گشود و تحصيلات ابتدايي را در مدرسه پروانه گذراند و همكلاس شدن با پرويز ياحقي او را به موسيقي علاقه مند كرد. پس از گذراندن دوران متوسطه و دانشگاه و خدمت سربازي، به استخدام بانك در آمد و بعد به اداره برق تهران منتقل و در سال 1360با سمت رياست اداره خدمات عمومي برق شميران بازنشسته شد.
**آغاز فعاليت حرفه اي
استاد نجاحي پس از پنج سال نواختن سنتور، با شادروان حسين قوامي آوازه خوان صاحب نام آشنا شد و اين آشنايي پنجره‌اي را برايش گشود و پس از چندي با احمد عبادي و مرتضي‌خان محجوبي و نورعلي‌خان برومند و استادان ديگر آشنا و از وجود آنها بهره گرفت.
استاد نجاحي در برنامه گلها و تكنوازان با هنرمندان برجسته اي از قبيل حسين قوامي، اكبر گلپايگاني، محمدرضا شجريان، محمود خوانساري، ايرج، عبدالوهاب شهيدي، پرويز ياحقي، حبيب الله بديعي، علي تجويدي، مهدي خالدي، همايون خرم، جليل شهناز، فرهنگ شريف، لطف الله مجد، احمد عبادي و... همكاري كرد.
وي براي شناساندن موسيقي اصيل و سنتي ايران و معذفي سنتور به عنوان ساز ملي مسافرتهاي فراواني به كشورهاي آلمان، آمريكا، انگلستان، ايتاليا، تركيه، افغانستان، بحرين و كويت كرد.
استاد مجيد نجاحي پس از انقلاب عمدتا به تدريس پرداخت و كمتر اجراي صحنه‌اي داشت. او بامداد صبح پنج شنبه ۲۱ مرداد ۱۳۹۵ در 82سالگي درگذشت و در قطعه هنرمندان بهشت زهرا بخاك سپرده شد.
خبرنگار: زهره كرمي**انتشار دهنده: محسن حسن نيا
7330/1899
تاریخ انتشار: ۱۸ بهمن ۱۳۹۶ - ۱۸:۰۰
ساري - ايرنا - بيست و يكم بهمن ماه هشتاد و پنجمين سال تولد استاد فرامرز پايور و بيستم بهمن ماه هشتاد و سومين زاد روز استاد مجيد نجاحي است كه صاحب نظران از هر دو بويژه از استاد پايور به عنوان يكي از چهره هاي تاثير گذار در موسيقي ايراني ياد مي كنند.