اراضي شوره زار گنبدكاووس، مستعد پرورش شتر

با اينكه پرورش شتر از ديرباز در نواحي بياباني و خشك شمال استان گلستان بويژه دربين تركمن ها مرسوم بوده اما امروزه به دلايل مختلف، كمتر به پرورش اين حيوان بسيار مفيد كه داراي صرفه اقتصادي و اشتغال بالا است، توجه مي شود.
به گفته كارشناسان امور دام و پرورش دهندگان شتر در گنبدكاووس، هزاران هكتار اراضي شوره زار منطقه شمال اين شهرستان مستعد پرورش شتر است كه اگر متوليان حوزه منابع طبيعي و آبخيزداري بخشي از اين اراضي را در اختيار پرورش دهندگان قرار دهند، مي توان به ايجاد درآمد و اشتغال پايدار براي مردم بويژه جوانان روستايي كمك كرد.
به گفته قربان محمد خاكپور كارشناس امور دام مديريت جهادكشاورزي گنبدكاووس، يك نفر شتر براي صحرانوردي به حداقل يك هكتار مرتع يا زمين شوره زار نياز دارد كه درصورت تامين آن كمك بزرگي به احيا و توسعه پرورش شتر در منطقه مي شود.
وي مي گويد در استان گلستان و بر اساس سرشماري دامي انجام شده، هم اكنون افزون بر چهار هزار نفر شتر وجود دارد كه سه هزار نفر آن توسط دامداران و روستاييان شهرستان گنبدكاووس نگهداري مي شود.
خاكپور ادامه داد: شترهاي موجود در گنبدكاووس بيشتر در سه دهستان 'سلطانعلي، آق آباد و اترك' اين شهرستان و در روستاهاي 'سلطانعلي، ديگچه، قورپليجه، يسيرگچن، آق آباد، چپرقويمه، اگري بوغاز، قره ماخر، بيشك تپه و كرند' وجود دارد.

*** مزاياي اقتصادي و اشتغالزايي پرورش شتر:
با اينكه مزاياي اقتصادي و اشتغالزايي زيادي براي پرورش شتر ذكر شده اما مي توان آن را در چند بخش با زيرشاخه هاي آن دسته بندي كرد.
درحوزه اقتصادي به گفته كارشناسان امور دام و پرورش دهندگان شتر، هر نفر شتر شيرده كه قيمت آن بين 100 تا 150 ميليون ريال است، به طور ميانگين روزانه 600 هزار تا يك ميليون ريال درآمد تنها از محل فروش شير و دوغ شتر، عايد پرورش دهنده مي كند.
كارشناس امور دام جهاد كشاورزي گنبدكاووس مي گويد كه يك شتر شيرده، روزانه 6 تا 8 كيلوگرم شير مي دهد كه باتوجه به قيمت 120 تا 150 هزار ريالي هر كيلو شير آن، مي تواند درآمد بالايي را عايد پرورش دهنده مي كند.
خاكپور افزود: با توجه به زايش هر دو سال يك بار شتر، يك نفر شتر شيرده در 12 ماه سال هر روز شير مي دهد كه در مقايسه با نگهداري يك راس گاو شيري كه به مراتب هزينه خوراك بالاتري نسبت به شتر دارد، نگهداري شتر شيري مقرون به صرفه است.
وي گفت: اگر يك گاو شيري روزانه 30 كيلوگرم شير بدهد با قيمت هر كيلو 15 هزار ريال در نهايت روزي 450 هزار ريال عايد دامدار مي كند كه حداقل يك سوم آن را بايد هزينه خوارك آن نمايد ضمن اينكه يك گاو حداكثر 9 ماه از سال شير مي دهد.
خاكپور ادامه داد: درهر صورت هزينه خوراك پرورش شتر بسيار كمتر از گاو است و شترها در صورتي كه مرتع يا زمين شوره زار با پوشش علف هاي شور و خار داشته باشند تا 60 درصد هزينه خوراك آنان كاهش يافته و اين براي دامدار مقرون به صرفه تر است.
اين كارشناس امور دام جهاد كشاورزي گنبدكاووس مي گويد علاوه بر شير شتر، دوغ آن نيز در كنار ارزش غذايي و دارويي، ارزش اقتصادي دارد، هر بطري يك و نيم ليتري آن بين 25 تا 35 هزار ريال فروخته مي شود.
خاكپور، گوشت، پشم و حتي ادرار شتر را نيز داراي ارزش اقتصادي دانست و گفت: خواص اين اعضا و جوارح شتر به همراه توجه به مسابقات شتردواني كه امروز در برخي كشورهاي عربي حاشيه خليج فارس انجام مي شود، مي تواند براي پرورش دهنده آن صرفه اقتصادي داشته باشد.
وي درخصوص اشتغالزايي شتر نيز افزود: به طور ميانگين هر چهار تا پنج نفر شتر براي يك نفر ايجاد شغل مستقيم و پايدار مي كند و از اين حيث نسبت به نگهداري ساير حيوانات اهلي، اشتغالزايي بالاتري دارد.
خاكپور در عين حال اين نكته را نيز يادآور شد كه پرورش شتر در استان گلستان سنتي است و اگر در اين بخش از يك سو مسئولان منابع طبيعي، زمين هاي شوره زار را دراختيار پرورش دهندگان قرار دهند و از سوي ديگر از سرمايه گذاري در اين بخش بويژه راه اندازي صنايع تبديلي و بسته بندي شير شتر حمايت شود، مي توان به ايجاد درآمد و اشتغال بيشتر در اين حوزه اميدوار بود.
وي تصريح كرد: تاكنون درحوزه پرورش شتر هيچ اقدام قابل توجهي صورت نگرفته است درحالي كه با استفاده از ظرفيت هاي منحصربفرد شتر، مي توان براي مردمان روستا و جوانان آن ايجاد درآمد و اشتغال كرد.
يك پرورش دهنده شتر در گنبدكاووس نيز در گفت و گو با ايرنا گفت: براي توسعه پرورش شتر در اين شهرستان بايد مشكلات پيش روي پرورش دهندگان كه مهمترين آن تامين مراتع شوره زار است، رفع شود.
محمد باي كسلخه كه رئيس هيات مديره شركت تعاوني شترداران صحراي گنبدكاووس نيز است، افزود: اين شهرستان هزاران هكتار مرتع شوره زار دارد كه به جز شتر، هيچ حيوان اهلي ديگري نمي تواند از آن استفاده كند.
وي مي گويد: منابع طبيعي اجازه استفاده از اين مراتع شوره زار بلا استفاده را به پرورش دهندگان شتر منطقه حتي به صورت اجاره چند ماهه در طول سال هم نمي دهد و اگر كاركنان آن شتري را در مراتع ببيند، صاحب آن را جريمه مي كنند.
باي كسلخه ادامه مي دهد: شترها نياز به صحرانوردي دارند تا كيفيت شير و گوشت آن ارتقا يابد اما گرفتن مجوز چرا در مراتع براي شترها، مسيري سخت و طولاني است.
مديرعامل شركت تعاوني شترداران صحرا نيز در گفت و گو با ايرنا گفت: در صورتي كه مراتع كم بازده و اراضي شوره زار در اختيار پرورش دهندگان شتر در گنبدكاووس قرار داده شود، مي توان به ايجاد درآمد و اشتغال بيشتر براي مردم و جوانان روستايي كمك كرد.
يوسف باي كسلخه گفت: اين شركت تعاوني كه با 45 عضو در حوزه دهستان سلطانعلي گنبدكاووس راه اندازي شده با 80 پرورش دهنده شتر غير عضو ساكن در روستاهاي اين دهستان، درمجموع 800 نفر شتر دارند.
وي مي گويد: درحال حاضر تنها ماهانه 15 تا 20 تن سبوس يارانه اي ازسوي جهادكشاورزي دراختيار اين شركت تعاوني براي توزيع بين پرورش دهندگان شتر قرار مي گيرد اما در صورتي كه دولت تسهيلات بلند مدت هفت تا 10 ساله با كارمزد پايين در اختيار پرورش دهندگان قرار دهد، مي توان به توسعه و رونق پرورش شتر در اين منطقه كمك كرد.
يعقوب حبيب لي، يكي ديگر از پرورش دهندگان شتر در گنبدكاووس نيز معتقد است كه با سرمايه گذاري و حمايت بيشتر از پرورش دهندگان شتر مي توان درآمد بالاي اقتصادي عايد فعالان اين حوزه كرد.
وي، پرواربندي شتر براي توليد گوشت، ايجاد صنايع بسته بندي شير و فرآورده هاي آن، برگزاري مسابقات شتردواني، برگزاري جشنواره زيبايي شتر، توسعه گردشگري با شترسواري در مراتع و حمايت از صنايع دستي توليد شده از پشم شتر را از مهمترين راهكارها براي توسعه پرورش شتر در استان گلستان دانست و گفت: با اين اقدامات مي توان به ايجاد درآمد و اشتغال در جوامع روستايي و مرزي كمك كرد.
حبيب لي با تاكيد برضرورت تعريف تسهيلات ويژه پرورش شتر ازسوي مسئولان، گفت: اكنون اگر كسي بخواهد تسهيلات بگيرد بايد شرايط مورد نياز پرورش گاو از جمله فراهم كردن مكان و طويله مسقف با كف بتن ريزي شده را رعايت كند درحالي كه پرورش شتر نياز به طويله آن هم با كف بتن شده ندارد.
رئيس اداره منابع طبيعي و آبخيزداري گنبدكاووس نيز در اين خصوص گفت: تمامي 330 هزار هكتار مرتع اين شهرستان در اختيار عشاير بومي و كوچنده است كه در بخشي از اين مراتع شتر نيز نگهداري مي شود.
صفر سيجاني گفت: 50 درصد از مراتع اين شهرستان درجه 2 و 50 درصد نيز درجه سه است كه مراتع درجه سه قابليت پرورش شتر نيز دارند اما بيشتر اين مراتع، پيش از اين مميزي شده و در اختيار دامداران و عشاير بومي و كوچنده قرار گرفته است.
وي افزود: منابع طبيعي گنبدكاووس درحال مميزي يك مرتع 70 تا 80 هكتاري درجه سه و شوره زار براي صدور مجوز پرورش شتر به يك متقاضي است.
سيجاني اضافه كرد: منابع طبيعي، مرتع شوره زار يا بلا استفاده ندارد كه آن را در اختيار مردم قرار دهد با اين حال دامداران و عشاير مي توانند درصورت صلاحديد و با درنظر گرفتن به صرفه بودن پرورش شتر، با اصلاح پروانه چرا در اين حوزه نيز وارد شوند.
پرورش شتر دراستان گلستان باتوجه به شرايط آب و هوايي اين استان و مزاياي اقتصادي و اشتغالزايي و نيز ارزش غذايي و دارويي فرآورده هاي اين حيوان مفيد مي تواند به بخش پردرآمدي براي مردم اين ديار تبديل شود آنگونه كه در زمان حاضر، برخي كشورهاي عربي حاشيه خليج فارس با پرورش اين حيوان، درآمدهاي زيادي عايد خود مي كنند.
گفته مي شود، شير شتر علاوه بر اينكه يك غذاي كامل براي انسان است، به سبب بالا بودن ميزان 'بتاكازئين' آن كه باعث افزايش قابليت هضم و كاهش آلرژي زايي آن در انسان بويژه كودكان مي شود، اسيدهاي آمينه و چرب و انواع ويتامين هاي A، D، E، C و گروه B و نيز وجود ميزان قابل توجهي كلسيم، منيزيم، فسفر و پتاسيم، در درمان برخي بيماري ها از جمله ديابت نوع يك و پيشگيري از بيماري هاي قلبي و عروقي، فشار خون و سل مفيد است.
همچنين گفته مي شود شير شتر نسبت به شير گاو، حاوي 10 برابر آهن، 5 برابر پتاسيم و ويتامين C، چهار برابر سديم و 3 برابر كلسيم و منيزيم و مقدار بيشتري اسيدهاي چرب غير اشباع، پروتئين، كلر و اسيد فوليك بوده و آغوز آن سرشار از آنتي بادي ها و تركيبات ضد سرطاني است.
چربي و لاكتوز شير شتر نسبت به شير گاو كمتر و انسولين آن بيشتر است و همين ويژگي موجب شده تا گزينه مناسبي براي افراد ديابتي، رژيمي و حساس به لاكتوز باشد ضمن اينكه شير اين حيوان براي درمان آب آوردگي مفاصل، يرقان، بيماري هاي طحال، سل، ترميم زخم ها، تنگي نفس يا آسم، كم خوني، بواسير، سرطان، ايدز و آلزايمر بسيار مفيد است.
شهرستان گنبدكاووس با 350 هزار نفر جمعيت درشرق استان گلستان واقع است و ازديرباز در مناطق دشتي و نيمه بياباني شمال آن پرورش شتر به شيوه سنتي رواج داشته است.
/3039/1860