طالقان نگین ناشناخته گردشگری البرز

طالقان كه در تقسیم بندی جغرافیایی از شهرستان های استان البرز محسوب می شود، از سمت شمال به منطقه الموت و مازندران و از جنوب به فشگلدره و ساوجبلاغ متصل می شود. ویژگی های طبیعی این شهرستان باعث شده این منطقه سرسبز و پرجاذبه همچون نگینی سبز بر سینه ستبر كشور ایران بدرخشد.
فرا رسیدن سال نو بهانه ای شد تا در گزارشی به ظرفیت های گردشگری منطقه زیبا بپردازیم. طالقان منطقه ای است كه تاریخ و تمدن در آن نهفته و هرقدر بخواهی در مورد آن بدانی باز هم جاهایی در آن وجود دارد كه در موردش كمتر شنیده ای.
سفر به طالقان چند حسن دارد كه مهمترین آن نزدیك بودن به دو كلان شهر تهران و كرج است. توصیه هایی برای آن ‌دسته از هموطنانی كه قصد سفر یك روزه به طالقان دارند پیشنهاداتی مهیج می توان ارائه كرد. همه نقاط طالقان را در یك روز نمی توان دید به خصوص روستاهای بكر و تاریخی، ولی ارزش رفتن و دیدن این منطقه به حدی است كه باید وقت گذاشت و به آن توجه كرد و همه چیز را از نزدیك دید.
گویش محلی طالقانی ها به زبان مازندرانی و تالشی و گیلكی شباهت دارد. طالقان در دره بزرگی قرار دارد كه متشكل از حدود 80 روستای كوهستانی است و حدود یكهزار و 300 كیلومترمربع مساحت دارد.
مهمترین رودخانه طالقان، طالقان رود می باشد كه از حاشیه جنوبی شهر می گذرد و به شاهرود می ریزد. در میان شهر صدای خروشان رودخانه را به وضوح می توان شنید.
در حد فاصل میان دو رشته كوه، رودخانه شاهرود از شرق به غرب جریان دارد. دره شاهرود، رود طالقان و رود آبهای دامنه البرز را به سفید رود می رسانند. دره و رودخانه شاهرود كوه های میان دره چالوس و سفیدرود را از شرق به غرب شكافته و آن را به دو قسمت شمالی و جنوبی تقسیم كرده اند. رودخانه شاهرود اصلی ترین عامل مایه حیات زندگی و اجتماع را در طالقان رقم زده است.
برای رسیدن به طالقان وارد بزرگراه كرج - قزوین شده و از شهرهای كرج، هشتگرد، آبیك گذشته و 4 كیلومتر بعد از آبیك، به جاده انحرافی و اختصاصی طالقان می رسید، پس از رد شدن از زیاران و طی مسافت 28 كیلومتر از كناره اتوبان برفراز گردنه ابراهیم آباد، باید به طرف شمال حركت كرده تا وارد دره طالقان شده و به شهر طالقان برسید. پس از رسیدن به پست نیروی انتظامی مستقر در مسیر لار و جاده آسفالته فرعی شده و به سوی غرب كم كم ارتفاع را كم كرده و با عبور از آبادی های سنگ بن و كمپ سر به كناره نیلگون دریاچه سد طالقان می رسید و به سمت روستای حسنجون كه در 5كیلومتری شهرك مركز طالقان واقع شده است حركت می نمایید، زیرا مسیر صعود به شاه البرز از این روستا و عبور از باغ ها و در امتداد رودخانه است.
روستای حسنجون روستایی ییلاقی با باغات میوه است كه از این مكان شاه البرز به خوبی با گردنی برافراشته به سمت چپ و در جهت شمالی پیداست كه جریان رودخانه از كنار آن می گذرد.
تعداد چشمه های دائمی منطقه طالقان 399 چشمه و چشمه های اصلی 57 چشمه است كه اهمیت وجود آب های زیرزمینی و بالابودن سفره آب زیرزمینی را در این منطقه نشان می دهد و میزان بارندگی نسبتا زیاد این منطقه كوهستانی، چشمه ساران فراوان و رودخانه‌های فصلی و دائمی آن منشاء وجود و پیدایش آبشارهای زیادی است و این پدیده از جمله جلو‌ه‌ها و زیبایی‌های طبیعی طالقان محسوب می شود و آبشارهای متعدد فصلی و دایمی در انحنای كوه‌ها و دامنه ارتفاعات چشم را می نوازد و جلوه خاص دارد.
وجود خاك حاصلخیز و میزان رطوبت بالا و وجود چشمه سارهای متعدد باعث سرسبزی منطقه طالقان شده كه باغات میوه شامل ( گردو، سیب، گیلاس، گلابی، زیتون، زالزالك، زرشك كوهی و بادام كوهی و…) درختان چنار، بید و همچنین وجود گیاهان علفی و داروئی و زینتی از جمله: ریواس، تره كوهی، شنگ، كاسنی، صعلب، آویشن، جو شیر، بومادران، برنجاسف، گون، گلهای شقایق و… وجود دارد كه همچون نگینی ارتفاعات را سبز پوش كرده است و به مثال چادری سبز همراه با گلهای زرد، آبی، بنفش و سفید كه بر پهنه این منطقه افراشته شده و خودنمایی می‌كند وچشم همه را نظاره گر این طبیعت نموده است.
از پستانداران و پرندگان وحشی كه در جبال شاه البرز زیست می كند می توان به خرگوش، كفتار، گراز، شغال، گرگ، خرس و پرندگانی نظیرعقاب، دم جنبانك، زاغچه، قوش و كبك دری و... اشاره كرد.
طالقان از دیرباز مورد توجه كوهنوردان بوده و شاید یكی از عمده ترین دلیل این بوده كه رشته كوه طالقان با یكی از بلندترین رشته كوه‌های ایران یعنی تخت سلیمان هم مرز است و روستای پراچان یكی از روستاهای مبدا صعود به قله مرتفع تخت سلیمان و علم كوه و دیگر قلل محسوب می شود. این روستا از معدود اماكنی است كه می توان از آن، بیش از 26 قله با ارتفاع بیش از 3 هزار و 500 متر صعود كرد و سه مسیر پیاده روی مشهور به رودبارك، كلاردشت و دره سه هزار دارد كه این ویژگی را در كمتر روستای در ایران می توان یافت.
سوغاتی طالقان در فصل بهار ریواس كوهی و قارچ كوهی می باشد. یكی از معروف ترین سوغاتی های طالقان عسل طالقان است. انواع عسل های طالقان شامل عسل آویشن، عسل چهار گیاه، عسل گون، می باشد كه هر كدام از این عسل ها مربوط به فصل خاصی از سال است.
در تاریخ طالقان رسم ها و كلمه هایی وجود دارد كه برخی از آنان هنوز هم كاربرد دارد. كلماتی كه برای نسل قدیم بسیار آشنا و با رگ و خون آنها عجین شده ولی نسل جدید، خیلی هایشان هیچ از آنها نمی دانند مانند چله بزرگ، چله كوچك، چارچار، سده، اهمن و بهمن، سیاه بُهار و سرماپیرزن.
در باور قدیم، زمستان به دو بخش: چله بزرگ (چله كلان) و چله كوچك (چله خرد) تقسیم می شده كه چله بزرگ از (اول دی ماه تا دهم بهمن ماه) و چهل روز كامل بوده و چله كوچك از (یازدهم بهمن تا پایان بهمن ماه) به مدت 20 روز كامل است و به همین دلیل چون 20 روز كمتر از چله اولیست، چله كوچك نامیده شده است.
غروب آخرین روز چله بزرگ جشن سده برگزار می شد، مردم دور هم جمع می شدند و از این جشن لذت می بردند و در نهایت با برپایی آتش و خواندن شعر و پایكوپی به دور آتش، سده را جشن می گرفتند.
جشن سده، با افروختن هیزمی كه مردمان، از پگاه بر بام خانه خود یا بر بلندی كوهستان گرد آورده‌اند، آغاز می‌شود.
این جشن همیشه به شكل دسته جمعی و با گردهمایی همه مردمان شهر و محله و روستا در یكجا و با برپایی یك آتش بزرگ برگزار می‌شده است. مردمان در گردآوردن هیزم با یكدیگر مشاركت می‌كنند و بدین ترتیب جشن سده، جشن همكاری، شادی و همبستگی مردمان است.
چله بزرگ و چله كوچك در هشت روز در كنار همدیگر هستند كه آن 8 روز را چار چار می نامند. یعنی چارچار، به چهار روز آخر چله بزرگ و چهار روز اول چله كوچك گفته می شود.
پس از چار چار، نوبت به اهمن و بهمن (پسران پیرزن (ننه سرما) می رسد كه خودی نشان دهند. 10 روز اول اسفند را اَهمن و 10روز دوم اسفند را بهمن می گویند و این 20 روز ممكن است آنقدر بارندگی باشد كه این دو برادر به دو چله طعنه بزنند.
تا اینجا 20 روز از اسفند به نام اهمن و بهمن نامگذاری شده اند و می ماند 10 (یا 9) روز آخر اسفند ماه كه 5 روز اول سیاه بهار نام گرفته و در این ایام، شبها بارندگی فراوان بوده و روزها كشاورزان مشغول شروعِ كار كشت و زراعت می شدند.
5 روز آخر هم چلّه پیرزن یا «سرما پیرزن نام داشت كه در این روزها آسمان گاهی ابری گاهی آفتابی، گاهی همراه با باد است و اكثر اوقات از آسمان، تگرگ می بارد كه قدیمی های دل پاك بر این باور بودند كه گردنبند پیرزن پاره شده و مهره ها و مرواریدهای آن به زمین می ریزد.
رییس اداره میراث فرهنگی،صنایع دستی وگردشگری شهرستان طالقان نیز درگفتگو با ایرنا در تكمیل موارد ذكر شده در گزارش با اشاره به طبیعت بكر، طالقان اظهار داشت: طالقان به واسطه جاذبه‌های طبیعی و گونه‌‌های متنوع گیاهی و زیستگاه حیات وحش یكی از قطب‌های گردشگری و تفریح‌گاهی پر جاذبه است. همچنین علاوه بر جاذبه های طبیعی، آثار تاریخی با ارزشی را در خود جای داده و نیز دارای 26 اماكن زیارتی است كه از شاخص‌ترین آن‌ها امامزاده هارون برادر امام رضا (ع) می باشد كه علاقمندان را به خود جلب می‌كند.
محمدرضا حدادیان گفت: یكی از مهمترین عوامل جذاب منطقه طالقان و حضور بی شمار گردشگران و طبیعت دوستان در فصول مختلف سال شرایط آب وهوایی، آبشار، باغات ورودخانه و چشمه های جاری است.
وی افزود: كارهای خوبی در حوزه میراث و جذب گردشگر در سطح شهرستان صورت گرفته و آمادگی لازم برای همكاری با تورهای مختلف برای جذب توریسم را نیز داریم.
حدادیان با اشاره به روستاهای هدف گردشگری گفت: روستاهای ناریان، پراچان، فشندك، بزج، دیزان، گلیرد، گوران، حسنجون، جوستان، كركبود، سوهان، وشته، زیدشت از جمله روستاهای هدف گردشگری در شهرستان طالقان می‌باشند.
رییس اداره میراث فرهنگی و گردشگری شهرستان طالقان با بیان این كه روستای گلیرد به دلیل مستقر بودن منزل محل ولادت آیت‌الله طالقانی و كركبود به دلیل آبشاری كه در دل خود دارد، برای گردشگران جالب اند گفت:روستای گلیرد زادگاه آیت الله طالقانی است و از معماری سنتی بسیار خوبی برخوردار است و این خانه تاریخی یكی از جاذبه های گردشگری روستای گلیرد است كه مرمت و بازسازی آن نیز انجام شده و معابر روستا هم سنگفرش شده است.
رییس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و دبیرستاد خدمات سفر شهرستان طالقان با اشاره به برنامه های نوروزی تدارك دیده شده در این شهرستان گفت:پایگاهی برای راهنمای سفر گردشگران در ابتدای ورودی این شهرستان پیش بینی شده است.
حدادیان اظهار داشت: از 20 اسفند بازارچه ای با همكاری ادارات بهزیستی، كمیته امداد، فعالان اقتصادی وگردشگری برپاخواهد شد كه تلاش می‌گردد درصورت استقبال به بازارچه دائمی عرضه محصولات صنایع دستی، كشاورزی، دامی و... شهرستان طالقان تبدیل گردد.
وی گفت: 10 هتل و هتل آپارتمان درشهرستان طالقان وجود دارد كه آماده پذیرایی از گردشگران نوروزی خواهند بود.
حدادیان افزود: مجوز4 مسافر كاشانه و یك واحد بوم‌گردی درروستای حسنجون توسط اداره میراث فرهنگی وگردشگری برای خدمات دهی به مسافران نوروزی نیز صادر شده است.
دبیرستادخدمات سفر شهرستان طالقان اظهار داشت: این ستاد اداره آموزش وپرورش را موظف به ارائه واحد اقامتی به گردشگران كرده است كه براین اساس این اداره 4 واحد اقامتی را در زیدشت و مركز شهر آماده ارائه خدمات به مسافران نوروزی كرده است.
1535