این در حالی است كه تداوم 20 ساله پدیده خشكسالی، افزایش مهاجرت جمعیت از مناطق روستایی به مناطق شهری گناباد و از این شهرستان به دیگر نقاط استان خراسان رضوی و حتی كشور را به یكی از دغدغه های مهم مسئولان و دست اندركاران ذیربط تبدیل كرده است.
60 درصد جمعیت 88 هزار نفری این شهرستان در مناطق شهری گناباد، بیدخت و كاخك و بقیه در 112 روستا ساكن هستند.
با توجه به این مهم میزگردی برای بررسی توسعه زیرساختها و اشتغال پایدار به عنوان ضرورتها در كاهش مهاجرت و افزایش ماندگاری جمعیت در مناطق روستایی با حضور مسئوولان و صاحبنظران در دفتر خبرگزاری جمهوری اسلامی گناباد برگزار شد.
در این چارچوب حسین رضایی بخشدار مركزی، محمد سفری مسئول امور اقتصادی و ابوالفضل شاكری مسئوول هماهنگی امور عمرانی فرمانداری گناباد، دكتر ابوالقاسم شفیعی عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی، سیدعلی عسكرزاده معاون بنیاد مسكن، علیرضا حسین زاده مدیر جهاد كشاورزی، هادی ایزدی رئیس اداره صنعت، معدن و تجارت و علی سلمانی دهیار روستای روشناوند شهرستان گناباد به بحث و بررسی موضوع نشستند.
* توسعه زیرساختی مهمترین اولویت
مسئول امور اقتصادی فرمانداری گناباد در میزگرد ایرنا گفت: خشكسالیهای مستمر، بیكاری و نبود فرصتهای شغلی برای روستاییان از جمله جوانان در چند سال گذشته موجب شد توسعه زیرساختها تاثیر چندانی در جلوگیری از مهاجرت نداشته باشد.
محمد سفری افزود: كمبود اعتبارات و امكانات در بخشهای بهداشت و درمان و طرحهای اشتغالزای متناسب با ظرفیت روستاها نیز بر روند مهاجرت روستاییان به شهرها موثر بوده است.
وی به تلاش دولت دوازدهم برای ایجاد اشتغال در مناطق روستایی اشاره و بیان كرد: امسال 1.5 میلیارد دلار برای اشتغال روستاییان و عشایر كشور از محل صندوق ذخیره ارزی در نظر گرفته شد. در گناباد هم مرحله به مرحله از این اعتباراتی تخصیص می یابد بطوری كه در مرحله نخست 12 میلیارد و 800 میلیون ریال بدین منظور اختصاص یافت.
مسئول امور اقتصادی فرمانداری گناباد ادامه داد: 16 میلیارد و 400 میلیون ریال نیز از ابتدای امسال تاكنون برای بخش مشاغل خانگی مناطق روستایی گناباداختصاص یافته اما بخاطر فقدان مهارت و ضعف توانمندی روستاییان بخشی از این تسهیلات به انحراف رفته و در سایر بخشها هزینه می شود لذا باید در كنار پرداخت تسهیلات، به آموزش روستاییان متناسب با ظرفیتهای هر منطقه توجه داشت.
وی گفت: تدوین سند توسعه روستایی گناباد امسال آغاز شد كه برنامه های مرتبط را تا سال 1400 برای همه روستاهای شهرستان در بر می گیرد. امسال در مرحله نخست 14 روستا زیرپوشش این طرح قرار گرفتند.
مدیر جهاد كشاورزی گناباد نیز گفت: در كنار تامین زیرساختهای عمرانی ایجاد اشتغال پایدار از ضرورتهای افزایش ماندگاری روستاییان به شمار می رود. ظرفیتهای مناطق روستایی پشتوانه صنعت و كشاورزی است و باید با مشوقهای سرمایه گذاری متكی بر پتانسیلهای موجود و ایجاد ارزش افزوده تمایل به سرمایه گذاری را در این بخش افزایش داد.
علیرضا حسین زاده به نگاه خاص دولت دوازدهم به توسعه مناطق روستایی با اتكاء بر تامین و حفاظت از منابع آبی اشاره و بیان كرد: تدوین سند توسعه روستایی ضرورت برنامه ریزی هدفمند این بخش است. امسال 14 روستا در بخش مركزی گناباد و سال آینده تعدادی از روستاهای بخش كاخك این شهرستان تحت پوشش همین طرح قرار می گیرند.
هادی ایزدی رئیس اداره صنعت، معدن و تجارت گناباد هم تعدد مراكز تصمیم گیری و دستگاههای متولی مسائل روستایی را از مشكلات موجود ذكر و بیان كرد: باید یك متولی واحد برای نظارت بر فعالیتهای این بخش مشخص شود تا فعالیتهای سایر بخشها با نظارت آن صورت گیرد.
بخشدار مركزی گناباد نیز رفع بیكاری و تامین اشتغال پایدار متناسب با ظرفیتهای موجود را مكمل اقدامات زیرساختی نظیر ساخت جاده های مواصلاتی و عمران در توسعه روستایی ذكر و بیان كرد: باید با توجه بیشتر به این بخش برای افزایش ماندگاری و كاهش مهاجرت همتی مضاعف داشت.
حسین رضایی به رویكرد خاص دولتهای یازدهم و دوازدهم در توسعه روستایی اشاره و بیان كرد: ظرف چند سال اخیر اقدامات خوبی برای توسعه زیرساختها در روستاهای گناباد انجام شده است. هم اكنون 90 درصد راههای روستایی شهرستان آسفالت شده و همه روستاهای دارای بالای 10 خانوار جمعیت از مزایای برق برخوردارند. در بخش اعظم روستاها نیز تلفن ثابت و اینترنت پرسرعت فعال است.
مسئول امور عمرانی فرمانداری گناباد هم گفت: تنظیم سند توسعه اشتغال روستا مهمترین اولویت در كنار ایجاد زیرساختها برای افزایش ماندگاری در مناطق روستایی است و بخشهای متولی توسعه و عمران روستایی مانند بنیاد مسكن و جهاد كشاورزی باید به این مساله عنایت كنند.
ابوالفضل شاكری افزودت: با وجود ایجاد زیرساختهای لازم در روستاها، به دلیل مشكلاتی مانند خشكسالی، بیكاری و كمبود فرصت شغلی لازم این مناطق به جای آنكه به عنوان قطب اقتصادی مطرح باشند به سكونتگاههای غیررسمی و نقاط جمعیتی حریم شهرها تبدیل شدند.
وی اظهار داشت: در اجرای طرحهای هادی بیشتر به احداث و توسعه معابر و فعالیتهای عمرانی توجه شده در حالی كه می بایست در كنار این فعالیتها با احیاء و مرمت خانه ها و اماكن با ارزش تاریخی از آنها به عنوان ظرفیت مهمی برای جذب گردشگر و اشتغال پایدار روستاییان بهره گرفت.
معاون بنیاد مسكن گناباد هم گفت: این اداره در كنار اجرای طرحهای هادی تامین زیرساختها و توسعه و عمران مناطق روستایی ، اقدام به تهیه طرحهای بافتهای با ارزش تاریخی در روستای هدف گردشگری ریاب این شهرستان كرده و تاكنون پنج اقامت گاه بوم گردی در روستا ایجاد شد.
سیدعلی عسكرزاده احداث، جدولكشی، زیرسازی و آسفالت و جداسازی معابر 36 روستا در بخش مركزی و كاخك گناباد از جمله اقدامات بنیاد مسكن از ابتدای امسال تاكنون ذكر كرد و گفت: برای مقاوم سازی منازل روستایی سالانه حدود 600 وام در این شهرستان پرداخت می شود و از ابتدای امسال تاكنون 496 وام بدین منظور به متقاضیان اعطا شد.
وی سنددار كردن منازل روستایی را دیگر اقدامات زیرساختی بنیاد مسكن گناباد در این مدت ذكر و بیان كرد: 170 قطعه زمین در این مناطق به صورت مشاركتی به جوانان واگذار شده و در این مدت یك هزار تن قیر رایگان برای احداث و توسعه معابر مناطق روستایی گناباد اختصاص یافت.
او افزود: احداث كتابخانه و خانه عالم در روستاهای روشناوند و زین آباد را دیگر اقدامات بنیاد مسكن به شمار می رود.
استاد و عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی گناباد نیز در ادامه میزگرد ایرنا گفت: ایجاد زیرساختها مانند راه و مسكن و غیره در افزایش رضایتمندی روستاییان موثر است ولی تاثیر چندانی درماندگاری جمعیت در این مناطق ندارد.
دكتر ابوالقاسم شفیعی افزود: جذابیتهای شهری محركی برای مهاجرت از مناطق روستایی است و دولت باید در كنار ایجاد زیرساختها با توجه بیشتر به مسائل رفاهی و فرصتهای شغلی انگیزه روستاییان را برای مهاجرت كاهش دهد و ارزش افزوده تولید در این مناطق افزایش یابد.
وی افزود: باید در كنار رویكرد اقتصادی با جلب مشاركت مردم به مسائل اجتماعی و فرهنگی روستاییان هم توجه كرد و نبود سازمان و مسئول متولی و ناظر طرحها در مناطق روستایی موجب پراكنده كاری و نبود وحدت رویه در فعالیتهای این بخش شده است.
* یك استثنا
برخلاف اكثریت روستاهای گناباد كه ظرف چند سال اخیر جمعیت زیادی از ساكنان آنها به مناطق شهری و یا دیگر نقاط استان خراسان رضوی و كشور مهاجرت كرده اند، روستای روشناوند این شهرستان نه تنها مهاجرت نداشته بلكه پذیرای بخش زیادی از مردم دیگر روستاها بوده است.
روشناوند با بیش از چهار هزار نفر جمعیت به عنوان الگوی خوبی برای سایر روستاهای گناباد مطرح است و مراحل تبدیل این روستا به شهردر دست اقدام است.
دهیار این روستا در میزگرد ایرنا گفت: ایجاد اشتغال پایدار و توجه به ظرفیتهای خاص روستاها در كنار زیرساختهای لازم موجب افزایش ماندگاری در مناطق روستایی می شود.
علی سلمانی افزود: هم افزایی بسیار خوبی بین ساكنان و شورای اسلامی و دهیاران و معتمدان روستای روشناوند برای بهره گیری از منابع آب و سایر امكانات زیرساختی به منظور رونق اقتصادی این روستا ایجاد شده است.
* توانمندسازی ضرورت كاهش مهاجرت
بخشدار مركزی گناباد هم گفت: مهمترین حلقه مفقوده ماندگاری در مناطق روستایی و زیربنای توانمندسازی روستاییان و لازمه افزایش ماندگاری توجه به معیشت و اشتغال است.
حسین رضایی افزود: باید هر كدام از دستگاههای اجرایی ذیربط مانند جهاد كشاورزی، صنعت و معدن و تجارت، میراث فرهنگی و غیره برنامه مشخص و هدفمندی برای توانمند سازی روستاییان داشته باشند. با هدف توانمند سازی روستاییان نخستین جلسه مشترك دهیاران گناباد به تازگی برگزار و مولفه های موثر در این مساله تبیین شد.
وی ادامه داد: باید در قالب طرحهای هادی در كنار توسعه و عمران به طرحهای گردشگری، احیاء و حفظ بافتهای با ارزش مناطق روستایی توجه كرد. بافتها و اماكن تاریخی بسیار باارزشی در مناطق روستایی گناباد به دلیل توجه ناكافی در چند سال گذشته تخریب و یا در معرض تخریب قرار گرفتند و در صورت احیاء و مرمت و نگهداری آنها به مكانهای خوبی برای جذب گردشگر و ایجاد اشتغال روستاییان تبدیل می شدند.
مسئول امور اقتصادی فرمانداری گناباد هم گفت: باید در كنار ایجاد زیرساختهای لازم توانمندی روستاییان را متناسب با ظرفیتهای محلی و تولید محصولات كشاورزی خاص هر منطقه و سایر قابلیتهای موجود افزایش داد.
محمد سفری ادامه داد: بر اساس قانون برنامه ششم توسعه سازمان مدیریت و برنامه ریزی مكلف به تدوین دو روش كست و كار متناسب با ظرفیتهای موجود برای هر روستا شد.
وی افزود: در جلسات توجیهی با حضور كارشناسان سازمان مدیریت و برنامه ریزی و روسای ادارات، دهیاران و شوراهای اسلامی و كارآفرینان مناطق روستایی گناباد طی یك ماه گذشته مسائل و قابلیتهای این بخش بررسی شد.
او گفت: باید كسب و كارهای دارای مزیت رقابتی در مناطق روستایی با اولویت رونق اقتصادی و اشتغال پایدار روستاییان از جمله جوانان این مناطق شناسایی و برای توانمند سازی آنان اقدام شود.
مسئول هماهنگی امور عمرانی فرمانداری گناباد نیز گفت: سند راهبردی توسعه شهرستان با اولویت گردشگری و گردشگری مذهبی و زیارت بقاع متبركه در دست تدوین می باشد زیرا بخش اعظم آثار تاریخی و بقاع متبركه در روستاها واقع است.
ابوالفضل شاكری افزود: برای افزایش توانمندی و اشتغال پایدار در مناطق روستایی باید در طرحهای عمرانی بنیاد مسكن و سند توسعه روستایی علاوه بر توجه به احیاء و مرمت آثار تاریخی به حفظ منابع آبی نیز توجه داشت.
وی آموزش روستاییان را در زمینه های كشت محصولات مقاوم و تولیدات پایدار متناسب با ظرفیتهای محلی و همچنین فنی و حرفه ای ضرورت توانمندسازی روستاییان دانست.
مدیر جهاد كشاورزی گناباد هم توانمندسازی روستاییان را مولفه مهم كاهش مهاجرت از مناطق روستایی ذكر كرد و گفت: ادارات مربوطه باید با برگزاری دوره های آموزشی توانمندی های بلقوه روستاییان را متناسب با سطح تحصیلات در هر بخش شناسایی و با پرداخت تسهیلات و به فعلیت رساندن آنها در اشتغال پایدار و افزایش ماندگاری این مناطق سهیم باشند.
علیرضا حسین زاده افزود: باید محصولات خاص كشاورزی دارای جنبه اقتصادی و ارزش افزوده هر روستا را شناسایی و به عنوان یك برند برای توسعه و رونق اقتصادی مطرح شوند.
وی گفت: مدیریت جهاد كشاورزی گناباد در این زمینه در كنار آموزش دوره ای روستاییان برای تغییر الگوی كشت از سنتی به صنعتی، برند سازی الگوهای كشت موفق مناطق روستایی را در دست اقدام دارد و ظرفیتهای تعدادی از مناطق در این زمینه شناسایی شدند.
او ادامه داد: از ابتدای امسال تاكنون دو هزار نفر از روستاییان در دوره های آموزشی چهره به چهره در زمینه صنایع تبدیلی و تكمیلی و جایگزینی الگوی كشت و استفاده بهینه از منابع آبی شركت كردند.
عسكرزاده معاون بنیاد مسكن انقلاب اسلامی گناباد نیز پرداخت تسهیلات برای مقاوم سازی منازل روستایی را از اقدامات این بنیاد برای حمایت از روستاییان و باقی ماندن آنان در این مناطق برشمرد و گفت: تاكنون 12 روستا تحت پوشش این طرح قرار گرفته اند.
استاد دانشگاه آزاد اسلامی گناباد نیز از توانمندسازی به عنوان خلق فرصت برای كسب منافع اقتصادی یاد كرد و گفت: آموزش به تنهایی منجر به توانمند سازی روستاییان نمی شود و باید با رویكردهای فرهنگی و اجتماعی در كنار رویكرد اقتصادی در این زمینه تلاش كرد.
دكتر شفیعی افزود: نخستین هدف مهم در توسعه و توانمندسازی مناطق روستایی كاهش فقر و سپس تامین امكانات و زیرساختهای لازم است در سالهای گذشته در زمینه تامین زیرساختها موفق بودیم ولی در زمینه معیشت و اشتغال پایدار و انگیزه های اجتماعی برای ماندگاری روستاییان به توفیقات مطلوبی دست نیافتیم.
وی ادامه داد: باید با تغییر نگرشها و تقویت نهادهای محلی و تشكلهای مردم نهاد متناسب با ظرفیت هر منطقه برای توانمندسازی روستاییان برنامه ریزی مدونی داشت.
رئیس اداره صنعت، معدن و تجارت گناباد نیز گفت: برای توانمندسازی و ماندگاری روستاییان باید جاذبه های اقتصادی، فرهنگی و گردشگری هر روستا را شناسایی و با ایجاد بسترهای لازم و حمایت مسوولان برای توسعه و رونق اقتصادی و اشتغال پایدار مردم این مناطق اقدام كرد.
هادی ایزدی تجمیع فعالیتها و ایجاد مجتمعهای كارگاهی، دامداری، فرشبافی، تولید صنایع دستی و غیره و پرداخت هدفمند تسهیلات به متقاضیان در روستاها را مهم دانست.
وی افزود: اداره صنعت، معدن و تجارت گناباد با تسهیلگری و ایجاد زیرساختهای لازم برای اشتغال روستاییان در شهركهای صنعتی برای توانمندسازی روستاییان اقدام می كند و 60 مورد تقاضای اشتغال بیشتر در زمینه صنوف كوچك برای دریافت تسهیلات در سامانه اشتغال ثبت نام شده است.
او ادامه داد: ایجاد واحدهای تولیدی در مناطق روستایی به دلیل آنكه بخش اعظم اطراف آنها را عرصه های مناطق طبیعی تشكیل می دهد با یك سری موانع روبرو است و نواحی و شهركهای صنعتی قابلیت مهمی برای اشتغال متقاضیان جویان كار و جوانان روستایی است.
دهیار روستای روشناوند هم گفت: در كنار فعالیتهای كشاورزی و دامداری می توان با برگزاری دوره های آموزشی با همكاری فنی و حرفه ای در زمینه های صنایع دستی، تابلو فرش، معرق كاری و غیره برای توانمندسازی روستاییان اقدام كرد.
علی سلمانی افزود: در این روستا ضمن شناسایی تواناییهای افراد متناسب با سطح تحصیلات دوره های آموزشی و مجتمعهای فرشبافی و تولید صنایع دستی با مشاركت گسترده روستاییان در طول سال برگزار می شود.
* توسعه روستایی زیربنای تحقق اقتصاد مقاومتی
بخشدار مركزی گناباد نیز در ادامه میزگرد ایرنا گفت: اقتصاد مقاومتی و توجه به ظرفیتها و تواناییهای داخلی را تنها راه توانمندسازی اقتصاد كشورمان است و توجه به ظرفیتهای مناطق روستایی بسترساز تحقق این مهم است.
حسین رضایی افزود: مصادیق مهم اقتصاد مقاومتی یعنی اتكاء به پتانسیلها و توان داخلی در مناطق روستایی عینیت یافته و هر اندازه بیشتر به این مناطق توجه شود علاوه بر ماندگاری بیشتر جمعیت آنها برای تحقق اهداف این اقتصاد بهتر اقدام شده است.
محمد سفری مسئول اقتصادی فرمانداری گناباد هم گفت: خودباوری نسبت به تواناییها و ظرفیتهای داخلی و فرهنگ سازی برای تحقق این مهم از مصادیق بارز تحقق اقتصاد مقاومتی است و توجه به قابلیتهای مناطق روستایی و جهت دهی آنها در مسیر توسعه اقتصادی بستر تحقق اقتصاد مقاومتی را هموار می كند.
استاد و عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی گناباد نیز گفت: مردمی شدن اقتصاد و استفاده از منابع داخلی و تقویت اقتصاد محلی و نوآوری و خلاقیت در تولیدات داخلی مولفه تحقق اهداف اقتصاد مقاومتی است و بخش زیادی ار اركان تحقق این اقتصاد در روستاها فراهم شده است.
ابوالقاسم شفیعی افزود: همه مسئولان دخیل در فرآیند توسعه وعمران روستاها از جمله فرمانداران، بخشداران و دهیاران باید با رویكرد اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و به فعلیت رساندن ظرفیتهای بلقوه مناطق روستایی و جهتدهی آنها برای اشتغال و كارآفرینی برای تحقق اقتصاد مقاومتی تلاش كنند.
مسئول هماهنگی امور عمرانی فرمانداری گناباد هم شناخت ظرفیتهای موجود و اشتغال پایدار در كنار ایجاد زیرساختهای عمرانی لازم و آموزش روستاییان و توانمندسازی مناطق روستایی را از طریق آموزش روستاییان در این زمینه موثر دانست.
مركز شهرستان 81 هزار نفری گناباد در فاصله 278 كیلومتری جنوب مشهد واقع است. این شهرستان دارای دو بخش مركزی و كاخك، سه شهر شامل گناباد، بیدخت و كاخك و همچنین 106 روستا است. 34 هزار نفر از جمعیت این شهرستان ساكن روستاها هستند
2095/1858
تاریخ انتشار: ۲۵ اسفند ۱۳۹۶ - ۱۰:۱۰
گناباد- ایرنا- روستاها از اركان اصلی اقتصاد و بسترساز توسعه پایدار هستند لذا بهبود توزیع درآمد، افزایش طرحهای عمران روستایی، كاهش شكاف دستمزد میان شهر و روستا، سرمایه گذاری و تعادل قیمت محصولات كشاورزی نه تنها در جلوگیری از مهاجرت روستاییان موثر است بلكه نقشی بسزا در تقویت روستاها دارد.