دستاوردهای 25 سال روابط دیپلماتیك ایران و بلاروس

به گزارش روز سه شنبه خبرنگار ایرنا، روسای جمهوری و وزرای امور خارجه دو كشور یكشنبه این هفته در پیام های تبریك جداگانه ای ضمن تبریك این روز، بر گسترش هر چه بیشتر روابط دوجانبه درحوزه های مختلف تاكید كردند.
در ادامه نگاهی گذرا به روابط رو به توسعه ایران و بلاروس در حوزه های مختلف خواهیم داشت.

** گسترش روزافزون روابط سیاسی بین دولتمردان
دولت جمهوری اسلامی ایران از جمله نخستین كشورهایی بود كه استقلال بلاروس را به رسمیت شناخت و در18 مارس 1993 با این كشور روابط دیپلماتیك برقرار كرد.
متعاقب آن نیز سفیر جمهوری اسلامی ایران در اوكراین به عنوان سفیر اكرودیته ایران در بلاروس تعیین شد.
در اولین رویداد مهم در مناسبات دوجانبه میخائیل چیگیر نخست وزیر بلاروس در مارس 1995 (اسفند73) از تهران بازدید كرد و در پاسخ ، چند ماه بعد مرحوم حسن حبیبی معاون اول رئیس جمهوری ایران ضمن سفر به مینسك (جولای 1995 – مرداد 73 ) موافقتنامه هایی را در زمینه سرمایه گذاری، تجارت، فرهنگ، حمل و نقل و همكاری نظامی با مقامات بلاروسی امضا كرد.
در همین سال نخستین نشست كمیسیون مشترك اقتصادی دو كشور برگزار شد.
در مارس 1998 (اسفند 76) ، الكساندر لوكاشنكو رئیس جمهور بلاروس اولین سفر خود را به تهران انجام داد و همزمان سفارت بلاروس در تهران گشایش یافت.
سه سال بعد سفارت جمهوری اسلامی ایران در مینسك نیز در فوریه 2001 (اسفند79)و درجریان سفر كمال خرازی وزیر وقت امور خارجه ایران به بلاروس افتتاح شد.
رئیس جمهوری وقت ایران در سال 2004 در پاسخ به سفر رئیس جمهوری بلاروس به تهران، از بلاروس بازدید كرد.
در سال 2006 (سال 84)، لوكاشنكو رئیس جمهوری بلاروس به دعوت همتای ایرانی خود برای بار دوم به ایران سفر كرد و در جریان آن 11 سند همكاری در زمینه های مختلف به امضای دو طرف رسید.
درچهارمین رفت و آمد متقابل روسای جمهوری دو كشور، رییس جمهوری وقت ایران نیز به بلاروس سفر كرد و در جریان آن 10 سند همكاری میان طرفین امضا شد.
در سال های بعدی نیز تعاملات و تبادل هیات های عالیرتبه سیاسی بین دو كشور در سایر سطوح بلند پایه ادامه یافت كه از مهمترین آنها می توان به چندین نوبت بازدید متقابل هیات های عالیرتبه در سطح معاون رییس جمهوری، وزرای خارجه، دفاع و صنعت،معدن و تجارت اشاره كرد.
با آغاز دوره ریاست جمهوری حسن روحانی در سال 2013 مناسبات دو كشور در حوزه های مختلف سیاسی ادامه یافت و در اولین تبادل هیات عالی رتبه سیاسی، ولادیمیر ماكی وزیر امور خارجه بلاروس در مارس همان سال از تهران بازدید كرد.
وزیر امور خارجه بلاروس در دسامبر 2014 (آذر93) مجددا به تهران سفر كرد و با محمد جواد ظریف همتای ایرانی خود دیدار داشت.
در فاصله یك ماه، ظریف نیز متقابلا در فوریه 2014 ضمن بازدید از مینسك با مقامات عالیرتبه بلاروس از جمله رییس جمهوری، نخست وزیر، رییس شورای جمهوری و همتای خود دیدار كرد.
در جریان این سفر همچنین ساختمان جدید سفارت جمهوری اسلامی در مینسك طی مراسمی با حضور وزرای امور خارجه دو كشور گشایش یافت.
مقامات عالیرتبه دو كشور علاوه بر سفرهای دوجانبه از فرصت های نشست های چند جانبه نیز استفاده كرده و با یكدیگر دیدار داشتند كه از مهمترین آنها می توان به دیدار حسن روحانی رییس جمهوری اسلامی ایران و الكساندر لوكاشنكو رییس جمهوری بلاروس در حاشیه اجلاس سران شانگهای – بریكس در اوفای روسیه (2015)، دیدار اسحاق جهانگیری معاون اول رییس جمهوری ایران با آندری كوبیاكوف نخست وزیر بلاروس در حاشیه اجلاس روسای دولت های سازمان همكاری های شانگهای در سوچی روسیه ( پاییز 2017) و نیز چندین دیدار بین وزرای امورخارجه در حاشیه اجلاس های بین المللی مجمع اشاره كرد.

** روابط پارلمانی هم‌پای روابط دولتمردان پیش رفت
روابط پارلمانی ایران و بلاروس به موازات مناسبات سیاسی و اقتصادی از همان سال های اولیه پس از برقراری روابط سیاسی دو كشور شكل گرفت.
در اولین رویداد مهم در مناسبات پارلمانی در جریان سفر سال 1998 (77) لوكاشنكو به تهران، رئیس مجلس نمایندگان و معاون شورای جمهوری بلاروس از ایران بازدید كردند.
در پاسخ نیز حداد عادل رئیس وقت مجلس شورای اسلامی در راس هیات عالیرتبه در نوامبر 2005 (84) از بلاروس بازدید و با مقامات عالیرتبه این كشور ملاقات كرد.
متعاقب آن، بوریس یاتورا رئیس مجلس نمایندگان بلاروس نیز در تابستان 2009 (1388) به ایران سفر كرد.
در ادامه، علی لاریجانی رئیس مجلس شورای اسلامی ایران در راس هیاتی در آوریل 2014 (بهار93) از بلاروس بازدید كرد و با مقامات عالی این كشور دیدار و گفت وگو داشت.
در پاسخ به این سفر، میخائیل میاسنیكوویچ رئیس شورای جمهوری بلاروس ( معادل رئیس مجلس سنا) در فوریه 2016 (اسفند94) به تهران سفر كرد و با مقامات عالی جمهوری اسلامی ایران از جمله رئیس جمهور، رئیس مجلس و وزیر صنعت، معدن و تجارت دیدار و گفت وگو كرد.
میاسنیكوویچ همچنین در مراسم تحلیف حسن روحانی رئیس جمهوری ایران در تابستان 2017 (تابستان 1396) بعنوان نماینده ویژه بلاروس حضور یافت.

**توسعه روابط در حوزه قضایی
همكاری های قضایی ایران و بلاروس به موازارت حوزه های سیاسی و پارلمانی نیز گسترش یافته است.
در این رابطه، از مهمترین تبادل هیات های قضایی می توان به سفر آیت الله هاشمی شاهرودی رییس وقت قوه قضاییه جمهوری اسلامی ایران اشاره كرد كه در آوریل 2009 (1388) در راس هیات عالی رتبه قضایی با مقامات عالیرتبه بلاروس از جمله رئیس جمهور، رئیس مجلس، رئیس دادگاه عالی دیدار كرد.
در ادامه تبادل هیات های عالیرتبه قضایی، الكساندر كانیوك دادستان كل جمهوری بلاروس مرداد ماه سال 2015 به جمهوری اسلامی ایران سفر كرد و با مقامات عالی رتبه قضایی از جمله آیت الله صادق آملی لاریجانی، ریاست قوه قضائیه جمهوری اسلامی ایران، حجت الاسلام سید ابراهیم رئیسی دادستان كل كشور، حجت الاسلام مصطفی پورمحمدی و ناصر سراج رئیس سازمان بازرسی كل جمهوری اسلامی دیدار و گفت وگو كرد.
در پاسخ به سفر دادستان كل بلاروس، حجت الاسلام محمدجعفر منتظری دادستان كل كشور نیز در راس هیات عالیرتبه قضایی در آذر 1395 به بلاروس سفر كرد و ضمن دیدار با همتای خود با سایر مقامات قضایی بلاروس از جمله رئیس دیوان عالی، رئیس دادگاه قانون اساسی و ... در راستای توسعه تعاملات قضایی بین المللی و سایر همكاری های دوجانبه مذاكره كرد.

** گسترش روابط اقتصادی
همكاری اقتصادی و بازرگانی دو كشور تحت تاثیر فضای مساعد سیاسی در وضعیت خوبی قرار دارد اما هنوز از ظرفیت های بالقوه دو كشور آنچنان كه باید استفاده نشده است.
هم اكنون همكاری های اقتصادی دو كشور بیشتر در دو بخش سرمایه گذاری و تجارت متمركز است. در این راستا تاكنون 14 كمیسیون مشترك اقتصادی بین دو كشور برگزار شده است كه آخرین اجلاس، ماه گذشته در تهران برگزار شد.
در جریان این اجلاس مشترك، هشت سند همكاری و موافقت نامه ها و یادداشت تفاهم های متعددی در بخش های اقتصادی، تجاری، صنعتی و مالی به امضاء رسید كه از مهمترین آنها می توان به موافقت نامه حمل ونقل هوایی، موافقت نامه همكاری برای پیشگیری و كاهش سوانح و بلایای طبیعی، موافقت نامه تشویق و حمایت از سرمایه گذاری متقابل، موافقت نامه اجتناب از اخذ مالیات مضاعف، موافقت نامه همكاری های گمركی و موافقت نامه استاندارد اشاره كرد.
برای اطلاع دقیق روابط اقتصادی دو كشور باید به مزیت ها، توانمندی ها، ظرفیت های اقتصادی و نیازهای متقابل دو كشور در عرصه های ملی، منطقه ای و بین المللی در حوزه تجاری، صنعتی و كشاورزی پرداخت كه سبب ایجاد و گسترش روابط تجاری دو كشور شده است.
بی شك بازخوانی سال ها روابط در این بخش به استناد آمار و ارقام و فعالیت های اقتصادی انجام شده، می تواند همكاری تجاری و اقتصادی دو كشور را به درك صحیح و عالمانه از شرایط اقتصادی رهنمون كند تا با رفع موانع و برنامه ریزی منطبق با نیازهای اقتصادی، شاهد گسترش روز افزون روابط اقتصادی دو كشور باشیم.
در سال 2017 (اواخر سال 95 و تا دی ماه سال 96) بلاروس و ایران توانستند در حوزه انرژی همكاری خوبی برقرار كنند كه منجر به خرید دو محموله نفتی ایران توسط بلاروس شد.
سال 96 از جهات دیگر نیز در مناسبات دو كشور بی سابقه و حائز اهمیت است چرا كه در این سال بالاترین رقم حجم تجارت خارجی در تاریخ 25 ساله مناسبات دوطرف به ثبت رسید و از حدود 20 به 156 میلیون دلار رسید .
جمهوری اسلامی ایران همچنین توجه خاصی به همكاری با اتحادیه اقتصادی اورآسیا دارد و از فعالیت آن حمایت می كند.
از این رو انتظار می رود در سال آینده موافقتنامه ای با اتحادیه اقتصادی اورآسیا با هدف كاهش قابل توجه تعرفه ها به امضا برسد.
برای نهایی شدن توافق طی سال 2017 مذاكرات و رفت‌ وآمدهای مختلفی نیز میان مقامات دولتی ایران و اتحادیه اقتصادی اوراسیا انجام شده است.
این موافقتنامه به افزایش حجم تجارت ایران با پنج كشور اوراسیا و توسعه مناسبات اقتصادی با كشورهای این منطقه منجر خواهد شد چرا كه ظرفیت بازار كشورهای عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیا برای فعالان تجاری و اقتصادی ایران بسیار بیشتر از میزان فعلی است؛ البته نباید فراموش كرد كه بازار 80 میلیونی ایران نیز پتانسیل بالایی برای كشورهای عضو اوراسیا محسوب می شود.
در جریان چهاردهمین كمیسیون مشترك اقتصادی دو كشور كه دو ماه پیش برگزار شد، شركت ایران خودرو و یونیسون بلاروس قراردادی برای تولید مشترك یك هزار دستگاه خودرو دنا و دنا پلاس در بلاروس امضا كردند.
برطبق این تفاهم نامه تا پنج سال آینده پنج هزار خودروی دنا، جدیدترین محصول خانواده ایران خودرو به طور مشترك در این كشور ساخته خواهد شد.
در مجموع می توان گفت، در حالی به بیست و پنجمین سالروز برقراری روابط سیاسی جمهوری اسلامی ایران و جمهوری بلاروس رسیده ایم كه هر دو كشور در این مدت ثابت كرده اند می توانند شركاری خوبی برای یكدیگر در عرصه های مختلف باشند.
چرا كه در 25 سال گذشته روابط بسیار نزدیكی میان تهران و مینسك برقرار شد و دو طرف در مقاطع مختلف زمانی از این رابطه نزدیك به سود منافع خود بهره مند شدند.
اكنون در این مقطع از زمان و با توجه به تغییر و تحولات شتابان در روابط و مناسبات بین المللی، تقویت همكاری های گذشته بیش از پیش ضروری به نظر می رسد.
نگاهی به ظرفیت های ژئواكونومیك و ژئوپلتیك ایران و بلاروس نشان می دهد كه دو كشور از قابلیت های خوبی برای پاسخ دادن به نیازهای یكدیگر(به صورت مكمل) برخوردارند.
ایران به عنوان یكی از بزرگ ترین دارندگان ذخایر نفت و گاز متعارف جهان، همواره یك منبع مطمئن برای پاسخگویی به نیازهای انرژی دوستان و شركای خود بوده است.
جمهوری بلاروس نیز در چند سال اخیر از سرمایه گذاری های قابل توجه شهروندان و بنگاه های اقتصادی ایرانی در حوزه های مختلف برخوردار بوده است.
در مقابل، بلاروس هم به عنوان پل ارتباطی شرق و غرب اروپا و همچنین یكی از نقاط اصلی اتصال طرح احیای جاده ابریشم، از موقعیت استراتژیك خوبی برای منفعت بردن ایران برخوردار است.
علاوه بر این توسعه چشمگیر فناوری اطلاعات در بلاروس، این كشور را به عنوان یكی از قطب های مهم تولید نرم افزار و همچنین خدمات این حوزه در منطقه و جهان مطرح كرده است و طبیعتا استفاده از این ظرفیت ها برای ایرانی ها نیز در اولویت قرار خواهد داشت.
گزارش تحلیلی از: رحمت الله خدادادی
شبد** 1346** 9122