در ادامه اين گفت وگو مي خوانيم: طبقه شانزدهم وزارت علوم محل قرار ما با منصور غلامي، وزير علوم، تحقيقات و فناوري بود. وزارتخانه‌اي پرچالش كه حاشيه هاي خبري اش سر و صداي بسياري را به راه انداخت. درست در تابستان و پاييز امسال بود كه نام‌هاي بسياري براي نشستن بر صندلي وزارت علوم بر سر زبان ها افتاد. از دكتر توفيقي و نجفي گرفته تا دكتر خاكي، صديقي و ميلي منفرد حتي نام خانم امين‌زاده هم به ميان آمد اما در نهايت دكتر روحاني - رئيس جمهوري- دكتر منصور غلامي را به مجلس شوراي اسلامي معرفي كرد. حالا سه ماهي مي‌شود كه او بر صندلي اين وزارتخانه تكيه زده است. وزيري كه راه و روشش با وزير علوم دولت يازدهم بسيار متفاوت است. او از مصاحبه و روبه‌رو شدن با خبرنگار واهمه‌اي ندارد و خودش را براي چالش هاي بي شمار اين وزارتخانه پر سرو صدا آماده كرده است. خودش مي‌گويد علاقه‌مند به حل مشكلات دانشجويان و دانشگاهيان است و مي‌داند مسئوليت چه وزارتخانه پر حاشيه‌اي را برعهده گرفته است. غلامي كه خود را يك اعتدالگرا مي‌داند در گفت‌و‌گو با ما به دانشجويان و استادان اطمينان خاطر مي‌دهد كه همه تلاش خود را مي‌كند تا در چارچوب قانون و اختيارات وزارت علوم فضايي امن براي فعاليت دانشجويان و تشكل‌هاي دانشجويي ايجاد كند. البته او به مشكلات ارتباط صنعت و دانشگاه هم اشاره مي‌كند و مي‌گويد صنعتگران رابطه خوبي با دانشگاهيان ندارند و مي‌خواهد تا زماني كه سكاندار اين وزارتخانه است اين رابطه را محكم‌تر كند.
** سه ماهي است كه شما بر صندلي مهمترين وزارتخانه تكيه زده ايد. به عنوان وزير بفرماييد مهمترين چالش اين وزارتخانه چيست و شما چه برنامه‌اي براي حل آن داريد؟
همان طور كه شما گفتيد وزارت علوم وزارتخانه‌اي پراهميت است و البته به لحاظ همين اهميت وظايف بسياري هم برعهده دارد. طبيعتاً حساسيت هاي خاصي هم در اين وزارتخانه وجود دارد. همچنين وزارت علوم موظف است فضاي نقد و نظريه پردازي را در دانشگاه ها و مراكز علمي فعال كند. متأسفانه بايد بگويم كه ما در بخش آموزش، پژوهش و كرسي هاي آزاد انديشي توزيع متعادلي نداشته‌ايم. به اين معني كه دانشگاه هاي ما بيشتر به بخش آموزش پرداخته اند و البته به لحاظ سطح آموزش دانشگاه هاي ايران وضعيت خوبي دارند. تقريباً توانستيم اكثريت داوطلبان ادامه تحصيل در دوره هاي دانشگاهي را وارد دانشگاه كنيم و خوشبختانه دانشگاه هاي ما در تربيت و آموزش متخصص بسيار موفق بوده‌اند. هم‌اكنون دانشگاه هاي بزرگ دنيا درخواست هاي بسياري براي فارغ التحصيلان دانشگاه‌هاي برتر دارند به اين خاطر كه اين دانشجويان باسواد و توانمند هستند. در بحث پژوهش هم در دو دهه اخير از لحاظ برون داده هاي پژوهشي و مجموعه فعاليت‌هاي آموزش عالي ما جايگاه خوبي در بحث پژوهش در دنيا به دست آورده‌ايم.
رتبه علمي ايران از لحاظ چاپ مقالات در دنيا 16 است يا از لحاظ سرعت رشد علمي ما رتبه دوم را در منطقه داريم و اين شاخص ها نشان مي‌دهد كه در پژوهش هم دانشگاه هاي ما بسيار موفق بوده‌اند. اين هم نشان مي‌دهد دانشگاه هاي ايران اعضاي هيأت علمي خوبي دارد. با اين همه مهم ترين مشكلي كه داريم اين است كه بحث پژوهش هاي كاربردي و ارتباط صنعت و جامعه به معناي حل مشكلات موجود در اين دو بخش در كشور وجود ندارد. اين موضوع دلايل مختلفي دارد كه نمي‌شود به عنوان ضعف دانشگاه‌ها قلمداد كنيم. بايد بگويم دانشگاه‌هاي ما مورد مراجعه براي حل مشكلات صنعت براي جامعه نبودند يا صنعت خيلي توجهي به دانشگاه در اين باره نداشته است.
** چرا؟
همه مي‌دانند كه ارتباط صنعت با دانشگاه بسيار ضعيف است. متأسفانه شرايط كار براي دانشگاه‌ها در اين زمينه هم كم است. شما توجه كنيد شرايط كار و بعد هم امتياز دهي هاي صنعت به اعضاي هيأت علمي در دانشگاه ها اصلاً مناسب نيست به طوري كه علاقه جدي براي كار با صنعت وجود ندارد. نياز است كمي در اين باره كار شود. بايد بگويم كه صنعت و بخش اقتصادي آن احساس نياز را به استادان و دانشگاه‌ها ندارد. از سوي ديگر فعاليت دانشگاه با صنعت موردي بوده است اما در كل در اين بخش بسيار ضعيف هستيم.
** هم اكنون وضعيت را چگونه ارزيابي مي‌كنيد؟
بخشي از صنعت توجه خاصي به دانشگاه دارد. مثلاً بخشي از وزارت صنايع پژوهش هاي مورد نيازشان را به دانشگاهيان سفارش داده‌اند و البته دانشگاه هم توانسته كارهاي خوبي انجام دهد. صنايع ديگر مثلاً در صنعت خودرو‌سازي به ندرت سفارش هاي جدي به دانشگاه ها داشته‌اند. صنايع كوچكتر ما هم متأسفانه پژوهشگر ندارند و اصلاً هم نمي‌خواهند جاي خالي نداشتن پژوهشگر برتر را با دانشگاهيان پر كنند. اگر از خودشان بپرسيم چرا به دانشگاهيان اعتماد نمي‌كنيد؟ شايد جواب‌هاي مختلفي بدهند. برخي مي‌گويند فاصله صنعت و دانشگاه زياد است. برخي هم مي‌گويند اختلاف عقيده دانشگاه با صنعت بسيار است. اما بايد بدانيم كه در اقتصاد و تجارت وقتي احساس نياز در رقابت داشته باشيم مي‌توانيم به دنبال افزايش كيفيت باشيم و آنجا مجبوريم به سمت متخصصان برويم. با اين همه اكنون احساس نياز به پژوهشگران در بين صنعتگران وجود ندارد.
**در اين باره شما چه پيشنهادي داريد؟ آيا نياز به آيين نامه يا مصوبه از شخص رئيس جمهوري داريم؟
به‌نظر مي‌آيد با آيين نامه نمي‌توانيم كاري انجام دهيم. اين بخش، جزو بخش‌هاي دستوري نيست. بايد يك جريان طبيعي از رونق اقتصادي و ايجاد فضاي رقابتي در كشور به وجود آيد. هم‌اكنون بخش‌هايي از صنايع نمي‌توانند رقابت زيادي در كشور داشته باشند. براي اينكه بتوانيم رقابت را در بين صنعتگران زياد كنيم بايد توليدات را به سمت بازار جهاني هدايت كنيم. اگر اين اتفاق بيفتد مي‌توانيم رقابت را در داخل هم ايجاد كنيم.
البته شرايط را در دانشگاه بايد به سمتي ببريم كه دانشگاه از آموزش صرف دانشجويان خارج شود و پژوهشگر تربيت كند؛ اين اتفاق چند سالي است كه در دانشگاه‌ها مي‌افتد و فضاي تحقيق و كارهاي پژوهشي در دانشگاه‌ها تقويت شده است. ضمن اينكه خود وزارت علوم هم مي‌خواهد دانشگاه‌ها را از آموزش به سمت پژوهش ببرد تا دانشگاه ها به سمت ارتباط با صنعت و كارآفريني پيش بروند.
** بحث دانشجويان كارآفرين را مطرح كرديد؛ اما در سال هاي قبل ما شاهد يك رشد بي‌رويه مراكز آموزش عالي و دانشگاه هاي غيردولتي بوديم همين موضوع موجب شد تا آموزش عالي لطمه جدي ببيند. در حال حاضر هم دانشگاه پيام نور و آزاد اسلامي را داريم كه خيلي از كارشناسان آموزش عالي مي‌گويند اين دانشگاه‌ها كيفيت لازم را ندارند. شما برنامه جدي براي بهبود كيفيت اين دانشگاه‌ها داريد؟
بله، قبول دارم كه در يك دوره‌اي به هر دليلي يك توسعه كمي در آموزش عالي داشتيم. اما بايد بگويم علاوه بر مزاياي شخصي كه تأسيس اين دانشگاه‌ها براي برخي داشته‌اند موجب شدند تا توزيع امكانات آموزش عالي در واحدهاي كوچك بيشتر از قبل شود.همان زمان اگر يك يا چند واحد كوچك در يك استان تجميع مي‌شد مي‌توانست يك واحد توانمند را به وجود آورد كه اكنون با رشد بي رويه مراكز آموزشي مواجه نشويم. به همين خاطر است كه شوراي عالي انقلاب فرهنگي مصوبه اي را تصويب كرده تا وزارت علوم را به طور خاص موظف كند مجموعه مراكز آموزش عالي كشور را ساماندهي كند.
**اين مصوبه دقيقاً كي ابلاغ شد؟
اواخر سال 94 بود. اما به طور جدي اوايل سال 95 ما كار خودمان را اجرايي كرديم و در حال بررسي و سازماندهي مراكز آموزشي هستيم. هم‌اكنون اين طرح با عنوان ساماندهي آموزش عالي در معاونت آموزشي در حال اجراست. ما در اين ساماندهي مي‌خواهيم از گسترش بيشتر مراكز جلوگيري كنيم و در سوي ديگر مي‌خواهيم بررسي جامعي انجام دهيم تا مراكزي كه ضرورت آموزشي ندارد جمع شوند. اين كار سختي‌هاي خودش را دارد اما عزم خودمان را جزم كرديم تا ساماندهي مراكز آموزشي را اجرايي كنيم. هم‌اكنون كل دانشگاه‌هاي دولتي و غيردولتي را در 10 منطقه سازماندهي كرديم و در اين 10 منطقه اقدامات ساماندهي انجام مي‌شود.
** دانشگاه آزاد هم جزو اين ساماندهي مي‌شود؟
بررسي دانشگاه آزاد كمي متفاوت‌تر است. به‌طور كلي بر اساس اصل 44 قانون اساسي دولت بايد بسياري از بخش‌هاي خدماتي خود را به بخش هاي خصوصي واگذار كند. در حوزه آموزش عالي اين اتفاق افتاده است. ما معتقديم در اين سال‌ها دانشگاه آزاد هم مجوزهاي بسياري براي توسعه فعاليت خود گرفته است. اما چون بخش خصوصي است خودشان تشخيص مي‌دهند كه بمانند يا بروند. لذا با بررسي‌هايي كه انجام داده‌ايم تعداد محدودي از دانشگاه‌هاي آزاد كه در سال‌هاي پيش تأسيس شدند تعطيل كردند. البته يك تعدادي هم به‌دنبال اين هستند كه اگر برخي شرايط فراهم شود با دانشگاه‌هاي آزادي كه در اطراف شهر يا شهرستان‌ها هستند تجميع شوند. وزارت علوم سعي مي‌كند آنها را تا حدودي كه مي‌شود حمايت كند تا اين زحمتي كه براي به وجود آمدن توانمندي‌ها در بخش خصوصي به وجود آمده از بين نرود. اما آنها هم بايد به كيفي‌سازي توجه كنند.
**يعني وزارت علوم مستقيماً درباره كيفيت دانشگاه آزاد تصميم‌گيري مي‌كند؟
بله، تا آنجا كه قانون به ما اجازه داده است بايد نظارت كنيم و در حال حاضر دانشگاه آزاد براي هر كدام از رشته‌ها و دوره‌هايش بايد مجوز شوراي عالي گسترش را بگيرد و تاكنون شوراي گسترش با لحاظ كردن اينكه دانشگاه آزاد يك واحد غيردولتي است سعي كرده بر اين دانشگاه كنترل و نظارت داشته باشد. ما درباره برخي رشته‌ها تذكر داده‌ايم و تعداد زيادي از رشته‌ها و كد رشته‌هايي كه داشتند در سال 95 و 96 بازنگري شده و البته براي برخي از كد رشته‌ها اجازه پذيرش دانشجو صادر نشده است. براي برخي هم با آن حداقل‌هايي كه لازم بوده است با ملاحظاتي كه داشتيم رشته‌ها را باز گذاشتيم و وزارت علوم شرط گذاشته تا دانشگاه آزاد اين رشته‌ها و دانشگاه‌ها را تقويت كند. لذا دانشگاه آزاد هم از يك طرف واحدهاي كوچكش جمع مي‌شود و از طرف ديگر هم بر اساس نظارت دفتر گسترش وزارت علوم گروه‌هاي ضعيف و رشته‌هاي بدون هيأت علمي اجازه ادامه فعاليت ندارند.
** چون بحث دانشگاه آزاد هست بايد اشاره كنم اخيراً اين دانشگاه براي برخي از استادانش محدوديت‌هايي ايجاد كرده است. شما مي‌دانيد كه استادان و اعضاي هيأت علمي جزو سرمايه‌هاي اصلي اين نظام هستند و حذف آنها موجب دلسرديشان مي‌شود. شما آيا اين موضوع را بررسي كرده ايد؟
گزارش اين موضوع به ما هم رسيده است و اين مسأله را بررسي كرديم. دانشگاه آزاد دوره‌اي طولاني از اعضاي هيأت علمي دانشگاه‌هاي دولتي به شكل‌هاي مختلف براي اداره كلاس‌هايش استفاده مي‌كرد. حتي برخي از اعضاي هيأت علمي دانشگاه‌هاي دولتي وقت هاي اداريشان را در دانشگاه آزاد مي‌گذراندند. در سال‌هاي اخير هم دانشگاه دولتي و هم دانشگاه آزاد به اين موضوع حساس شدند كه در ساعت اداري نبايد اعضاي هيأت علمي كه استخدام دولت هستند در دانشگاه آزاد باشند. اما براي ساعت غيراداري منعي وجود ندارد. دانشگاه آزاد هم با توجه به اينكه بايد رشته‌ها و امكاناتش را گسترش مي‌داد موظف بود اعضاي هيأت علمي جوان را معرفي كند. ما نمي‌توانستيم اعضاي هيأت علمي دولتي را از آنها قبول كنيم. براي همين آنها مجبور شدند برخي از استاداني را كه با آنها كار مي‌كردند، تعديل كنند. اين يك بخش طبيعي بوده است.
** يعني مورد خاص سياسي نبوده است؟
ممكن است در يك جايي هم موارد خاصي اتفاق افتاده باشد كه اعضاي هيأت علمي مورد بي‌احترامي قرار گرفته باشند. ما تذكر لازم را مي‌دهيم. اما به لحاظ كليت همين است و موضوع سياسي نبوده است.
** بحث كنكور هم اين روزها بسيار داغ است؛ وزارت علوم توپ را به زمين وزارت آموزش و پرورش مي‌اندازد و مي گويد آنها نمي‌توانند سوابق تحصيلي را ارائه دهند و وزارت آموزش و پرورش هم به سازمان سنجش خرده مي‌گيرد. آيا عزم جدي براي حذف كنكور وجود ندارد؟
موضوع حذف كنكور به طور جدي در حال بررسي كارشناسي است كه مدل منطقي براي داوطلبان شكل بگيرد. برنامه‌اي هست كه در آينده كنكور به روش جديدي از گزينش دانشجو به نام گزينش علمي تبديل شود. حذف كنكور در دستور كار است، همين حالا هم در انتخاب دانشجويان براي ورود به دانشگاه بخش اصلي كار و امتيازها مربوط به سوابق تحصيلي است. در بسياري رشته‌ها صرفاً با همين سوابق وارد دانشگاه مي‌شوند؛ در رشته‌هايي كه پرطرفدار هستند و محدوديت براي ورود همه وجود دارد، قطعاً سهمي كه از طريق آزمون سراسري صورت مي‌گيرد تأثيرگذار است. برنامه‌اي هست كه در آينده كنكور به روش جديدي از گزينش به‌عنوان گزينش علمي دانشجو تبديل شود. ضرورتاً اين برنامه بايد از آموزش و پرورش شروع شود، يعني بايد دانش‌آموزان را از زماني آماده كنيم كه مثلاً طي 5 سال آينده مدل آزمون سراسري نخواهيم داشت.
در اين رابطه آموزش و پرورش بايد برنامه لازم را براي آماده‌سازي دانش‌آموزان براي ارزيابي سوابق تحصيلي به اجرا درآورد. نظر شخصي من اين است كه دانش‌آموزان بايد بدانند بر اساس چه معياري در آينده مشخصي قرار است انتخاب رشته كرده و وارد دانشگاه شوند به اين دليل كه بايد خود را با آن ضوابط وارد دانشگاه كنند.
** موضوع كرسي هاي آزاد انديشي هم بسيار مهم است برخي از دانشجويان مي‌گويند كرسي هاي آزادانديشي در دانشگاه‌ها اجرايي نمي‌شود. آيا رؤساي دانشگاه ها در اين باره سليقه‌اي رفتار مي‌كنند؟
مقام معظم رهبري به بحث كرسي آزاد انديشي در دانشگاه ها بسيار تأكيد دارند. بنابراين بايد مسئولان دانشگاه‌ها اين فضا را طوري ترتيب دهند كه اگر صحبتي پيش مي‌آيد خدايي نكرده براي گوينده آنها نگراني ايجاد نشود. تعداد زيادي كرسي هاي آزاد انديشي در دانشگاه ها برگزار كرده ايم اما اين مسأله كه احياناً در بعضي از دانشگاه ها برخي از افراد از روي احتياط در اين نشست ها شركت نمي‌كنند به معناي آن نيست كه تصورات آنان واقعي است. عقيده من اين است بحث كرسي‌هاي آزاد انديشي در اجرا و طرح موضوع خوب مطرح نشده است. بايد بگويم كرسي هاي آزاد انديشي نشست‌هاي علمي هستند و نبايد نشست‌هاي سياسي قلمداد شوند. دانشگاه ها وظيفه شان مباحث علمي است حتي اگر وارد بخش هاي سياسي مي‌شوند بايد نگاه علمي به موضوع داشته باشند. قاعدتاً در كرسي هاي آزاد انديشي بايد فضاي گفت وگو وجود داشته باشد كه بارها شنيديم رهبرمعظم انقلاب هم از اينكه برداشت هاي آزاد از كرسي‌هاي آزادانديشي مي‌شود ابراز نگراني كردند. بايد مجموعه ها به گونه‌اي مديريت كنند كه بحث ها بين افراد صاحبنظر باشد. اين موضوع خوب اجرا
نشده است.
** الان اجرا مي‌شود؟
تلاش كرديم تا اجرايي شود. ما در سال 96 موارد زيادي از برگزاري كرسي‌هاي آزادانديشي در دانشگاه‌ها داشته‌ايم.
*منبع: ويژه نامه نوروزي روزنامه ايران
**گروه اطلاع رساني**9117**9131
تاریخ انتشار: ۸ فروردین ۱۳۹۷ - ۰۸:۳۶
تهران- ايرنا- روزنامه ايران در ويژه نامه نوروزي خود به گفت وگو با منصور غلامي، وزير علوم، تحقيقات و فناوري پرداخت و نوشت: مهمترين موضوع وزارت علوم بحث آموزش و تربيت نيروي انساني متخصص براي جامعه است و از طرف ديگر موضوع پژوهش هم مورد تأكيد دانشگاه هاست كه انتظار مي‌رود در اين بخش دانشگاه‌ها بسيار علمي و حرفه‌اي عمل كنند.