نوروزگردی در روستاهای بی كوچه

در این بین چهارمحال و بختیاری از دیربار یكی از مناطق گذرگاهی فلات مركزی ایران بوده است كه هنوز نیز در نوروز بخش عمده ای از گردشگران زاگرس مركز به جنوب و برعكس، از محورهای این استان عبور می كند.
در این بین مسافرانی كه به گونه گردشگری مردمشناسی و انسانشناسی علاقه مند هستند همه ساله، چهارمحال و بختیاری را به عنوان خاستگاه عشایر كوچرو بختیاری انتخاب می كنند.
علاوه بر ظرفیت كوچ گردی در چهارمحال و بختیاری، ظرفیت بوم گردی و روستاگردی نیز یكی از مهمترین جاذبه های گردشگری این نقطه از ایران است.
در چهارمحال و بختیاری تعدادی از روستاها به دلیل بافت اجتماعی و ساختار معماری از پتانسیل مهمی برای جذب گردشگر برخوردار هستند.
تعدادی از روستاهای این استان از نظر سبك معماری، بدون كوچه هستند و گردشگران با حضور در این روستاها از نوع زندگی ،آداب و رسوم و ساختار معماری منطقه آشنا می شوند.

**روستای سرآقاسید
روستای سرآقاسید در شهرستان كوهرنگ یكی از روستاهای بدون كوچه است كه درب خانه های مردم در این روستا بر روی پشت بام خانه همسایه باز می شود.
روستای شگرف سرآقاسید در منتهی الیه جاده كوهرنگ به شیخ علیخان واقع شده است كه همسایگی استان های اصفهان از سمت فریدن و لرستان را یدك می كشد و در دامنه ای مشرف به كوه هفت تنان جا خوش كرده است.
هفت‌ تنان‌ كوه‌ اسطوره‌ ای‌ است و منظرگاه دورتادور آن چونان اسبی‌ بر دو پای بلند ایستاده است كه برای‌ رسیدن به آن باید از چلگرد به‌ روستای شیخ‌ علیخان‌ حركت كرد.
روستای سرآقاسید در انتهای تنگه و گردنه عسل كشان واقع شده است و در زمستان های پر بارش، این منطقه در محاصره برف قرار می گیرد.
روزگاری این مسیر ایلوگ یا جاده ایلرو بود كه اینك رفته رفته جاده ای مالرو و آسفالت شده است.
روستای سرآقاسید روستای 'تمام سادات' است، یعنی از همین خانه اول تا انتهای كوه نام همه افراد سید است و سید خفته بر آستانه امامزاده آن را نیز ˈسید عیسی ˈ از نوادگان امام موسی كاظم (ع) می دانند كه از جور خلفای عباسی هنگام سفر به دیلمان در این منطقه به شهادت رسیده است. ˈ‌سرآقاسیدˈ هم به همین خاطر نام روستا لقب گرفته كه سید عیسی امامزاده، پایین روستا دفن شده و درب تمام خانه های روستا به سمت امامزاده باز می شود.
روستای ˈسر آقاسیدˈ از روستاهای دهستان ˈموگوییˈ شهرستان كوهرنگ در استان چهارمحال وبختیاری است و روستای هدف گردشگری و یكی از جذاب ترین روستاهای فلات مركزی ایران می باشد.
این روستا با معماری سنتی و پلكانی یكی از روستاهای دیدنی غرب ایران است و كه سبك معماری این روستا خانه های خشتی و گلی ساخته شده است و قدمت این روستا در شجره نامه امامزاده حداقل به 600سال قبل برمی گردد.
معماری این روستا به گونه ای است كه حیاط هر خانه پشت بام خانه زیرین است و خانه ها به صورت زنجیر به هم متصل و پیوستگی ویژه ای بر آنها حاكم است و این معماری در دره ای شبیه دره غلامعلی كوه چگاله است با این تفاوت كه این دره نشینی در قسمتی های از روستا با شیب 68درجه اتفاق می افتد.
جمعیت این روستا در فصل تابستان كه ایل از كوچ بازگشت می كند شاید نزدیك به دو هزار و 500 نفر بر سد و زمستان تعداد روستاییان به یك هزار نفر می رسد.
وجه تسمیه این روستا نیز به دلیل وجود حریم امامزاده سید عیسی است كه مقبره آن در پایین روستا قرار دارد و چون روستا به شكل پلكانی می باشد و ساختار معماری آن در بالای امامزاده شكل گرفته از این جهت نیز به آن ˈسراقاسیدˈ گفته اند.
مردم روستا از ایل چهار لنگ و زبان آنها لری بختیاری و گونه ای از لری الیگودرزی لرستان می باشد و فرهنگ حاكم بر روستا فرهنگ سنتی و بومی است.
روستای سرآقاسید یكی از روستاهایی است كه لباس زنان و دختران آن به صورت محلی و به شكل بلند و كشیده تا قوزك پا دیده می شود و رنگ سیاه لباس آنان نیز به دلیل احترام به صاحبان عزا در روستا می باشد كه اگر كسی در روستا دارفانی را وداع كرد زنان روستا با رنگ سیاه به چله می نشیند و با صاحب عزا همراهی می كنند.
در بخش غربی روستا چشمه ˈخدر ˈ وجود داشته كه این بخش را در روزگانی دور ˈ بی آبهˈ نام می نهادند و هنگامی كه سید وارد آن روستا شده چشمه بی آبه پرآب شده و روان گشته ، البته روایتی دیگر نیز برآن استوار است كه این چشمه را به حضرت 'خضر ˈ نسبت داده اند.
به گزارش ایرنا،روستای سرآقاسید در 170كیلومتری مركز چهارمحال و بختیاری و در شهرستان كوهرنگ و دهستان موگویی واقع شده و یكی از بی نظیرترین روستاهای كوهستانی ایران است.

** روستای یاسه چای
یكی دیگر از روستاهای بدون كوچه در چهارمحال و بختیاری كه می تواند میزبان گردشگران نوروزی باشد، روستای یاسه چای یا یاسه چاه در شهرستان سامان است.
روستای تاریخی و گردشگری ˈیاسه چایˈ یا ˈیاسه چاهˈ شهرستان سامان از روستاهای تاریخی استان چهارمحال و بختیاری است كه در كناره زاینده رود شكل گرفته و قدمت آن به عهد صفویه برمی گردد.
یاسه چای یك كلمه مركب در زبان تركی می باشد كه یاسو به معنی پهن و چای به معنی رودخانه است.
از مسیر اصلی روستای ˈعهد صفویˈ یاسه چاه كه در قسمت بالای روستا واقع شده، تمام بافت قدیمی روستا قابل مشاهده است، هیچ كوچه ای در روستا دیده نمی شود و از این منظر پشت بام خانه های خشتی روستا به هم چسبیده اند.
روستای یاسه چاه در قدیم دو ورودی درضلع شرق و غرب روستا داشته كه برای امنیت و حفاظت در شب ها بسته می شد.
مردم این روستا درگذشته برای امنیت بیشتر، كوچه‏ها را سرپوشیده و به صورت دالان ساخته اند و این دالان های خشت و گلی با گذشت سال ها همچنان پا برجاست.
این روستا در سال های گذشته در سه ضلع غرب، شرق و جنوب دارای سه برج بوده كه اكنون تخریب شده است.
روستای یاسه چای در قدیم 9 دالان داشت كه در واقع كوچه های دسترسی بود، اما به مرور زمان 4 دالان آن تخریب شده است و اكنون 5 دالان برای تردد در این روستا وجود دارد.
با توجه به استقرار آبادی در اقلیم سرد و كوهستانی و به منظور تأمین امنیت آن، معماری این روستا سیستمی متراكم و فشرده دارد، فرم عبوری های تو در تو، محفوظ و اغلب سرپوشیده، ایوان ها، حیاط و معماری منازل، خطراتی چون تهاجم و سرقت را كاهش می داد.
در روستای یاسه چای طاق های ضربی و چشمه ای، دالان های تاریك اصلی و فرعی، فضای كالبدی و معماری خاص منازل، ویژگی منحصر به فرد این روستاست.
روستای یاسه چای قدمت 200 ساله دارد و در زمینه فرهنگ بومی، صنایع دستی و تولیدات كشاورزی از روستاها با جاذبه بالای گردشكری استان محسوب می شود.
بافت قدیمی روستا دارای چهار محله است وی یكی از این محله ها در زبان تركی ˈچرچیقˈ یعنی كوچه های پرپیچ و خم نام دارد و محله قدیمی تفنگ سازان بوده است.
روستای تاریخی و گردشگری یاسه چای با 800 نفر جمعیت در شهرستان سامان و در 60 كیلومتری مركز چهارمحال و بختیاری واقع است.
به گزارش ایرنا، هم اكنون 12 روستای گردشگری یاسه چای، هوره، سوادجان و چلوان در شهرستان سامان، روستاهای سرآقاسید و دیمه در شهرستان كوهرنگ، روستای دستگرد و دزك در شهرستان كیار، ده چشمه در شهرستان فارسان، آورگان در شهرستان بروجن و روستای آتشگاه در لردگان از جمله روستاهای هدف گردشگری استان است.
مسافران نوروزی با سفر به دو روستای بدون كوچه ایران می توانند با نوع زندگی و آداب سنن مردم این منطقه آشنا شوند.
2097