نگاهی به زور آزمایی دیپلماتیك آمریكا و روسیه در یك سال گذشته

به گزارش روز پنجشنبه ایرنا، روسیه تا پیش از روی كار آمدن دونالد ترامپ رئیس جمهوری آمریكا، چهار كنسولگری در سان فرانسیسكو، نیویورك، سیاتل و هیوستون آمریكا داشت كه چندی پیش به سه كنسولگری و از دوشنبه گذشته با آغاز دور تازه ای از جنگ دیپلماسی ، به دو كنسولگری كاهش خواهد یافت.
دی ماه سال 1395(دسامبر 2016)، باراك اوباما رئیس جمهوری دمكرات آمریكا در آخرین روزهای كاری خود به بهانه آنچه مداخله مسكو در انتخابات ریاست جمهوری و درنتیجه شكست هیلاری كیلینتون نامزد حزب دمكرات عنوان شد، دستور تعطیلی دو دفتر روسیه در واشنگتن و نیویورك و اخراج 35 دیپلمات روسی از خاك آمریكا را داد.
ولادیمیر پوتین رئیس جمهوری روسیه در آن زمان گفت كه مسكو حق اقدام متقابل را برای خود محفوظ می داند و بر اساس مصالح ملی و خردمندی عمل خواهد كرد.
سرانجام پس ازشش ماه مذاكره برای تغییر رویكرد آمریكا در دولت جدید، ترامپ و پوتین رئیسان جمهوری دو كشور در حاشیه نشست گروه 20 در هامبورگ، با یكدیگر دیدار كردند، ملاقاتی كه از آن آغاز فصل جدید در روابط روسیه و آمریكا نام برده می شد چرا كه شواهد نشان می داد، دو طرف به دنبال بهبود روابط هستند.
كمتر از یك ماه پس از این نشست، اوایل مرداد 96، كنگره آمریكا طرح تشدید تحریم ها علیه روسیه را تصویب و در مقابل مسكو نیز در واكنش به دومین اقدام آمریكا، دستور اخراج دیپلمات های این كشور از خاك خود را صادر كرد.
روسیه درمقابله با تحریم های جدید آمریكا كه چند روز بعد به امضاء ترامپ هم رسید، دستور كاهش تعداد دیپلمات های آمریكایی در مسكو را صادر و املاك دیپلماتیك این كشور شامل مجموعه ویلایی در ناحیه سربرنی بور و انبارهای دیپلماتیك در خیابانی داروژنی (در مركز مسكو) را توقیف كرد.
اما یك روز پیش از پایان یافتن فرصتی كه روسیه به دیپلمات های آمریكایی برای خروج از این كشور داده بود، واشنگتن به بهانه آنچه اقدام تلافی جویانه اعلام شد، به مسكو اعلام كرد كه تنها دو روز فرصت دارد كنسولگری خود را در سانفرانسیسكو و دو ساختمان مرتبط با آن در واشنگتن (ساختمان تجاری)و نیویورك را تعطیل كند.
یك روز پیش از پایان فرصت دو روزه آمریكا به روسیه، از دودكش ساختمان كنسولگری روسیه در سانفرانسیسكو، دود سیاه بلند شد تا پس از سالها، بار دیگر دوران جنگ سرد تداعی شود.

** انگلیس ضلع دیگر جنگ دیپلماتیك
دو هفته پیش، جنگ دیپلماتیك ضلع دیگری هم پیدا كرد و لندن پس از مسموم شدن سرگئی اسكریپال جاسوس دوجانبه روس و دخترش در شهر سالزبری انگلیس، تصمیم به اخراج 23 دیپلمات روس گرفت. كمتر از یك روز بعد آمریكا، فرانسه و آلمان در بیانیه مشتركی ضمن محكوم كردن حادثه سالزبری، از مواضع انگلیس برعلیه روسیه حمایت كردند.
كمتر از 24 ساعت بعد، روسیه با انتقاد از این اقدام و درخواست ارایه مدارك و اثبات نقش داشتن در این زمینه، علاوه بر اخراج 23 دیپلمات انگلیسی از كشورش، از بسته شدن شورای بریتانیا در مسكو خبر داد موضوعی كه ترزا می نخست وزیر انگلیس بلافاصله به آن واكنش نشان داد و گفت كه كشورش تدابیر دیگری اتخاذ خواهد كرد.
ولادیمیر پوتین رئیس جمهوری روسیه نیز كه تا پیش از انتخابات، هیچ واكنشی به حملات دو هفته ای مقامات لندن نداشت، دقایقی پس ازقطعی شدن پیروزی اش در هفتمین دوره انتخابات ریاست جمهوری، در جمع خبرنگاران گفت كه از طریق رسانه ها در جریان موضوع اسكریپال قرار گرفته و چه دلیلی دارد كه كرملین بخواهد وقتی درگیر انتخابات ریاست جمهوری است دست به چنین كاری بزند و این اتهامات نادرست می باشد و ما حاضریم برای روشن شدن موضوع در تحقیقات با لندن مشاركت كنیم.
طی یك هفته گذشته، مقام های روسیه در رده های مختلف ضمن اشاره به اینكه انگلیس هیچ مدركی دال بر نقش مسكو در مسمومیت اسكریپال ارایه نكرده است، لندن را متهم كردند كه برای رفع بحران داخلی خود مبنی بر برگزیت (جدایی از اتحادیه اروپا) به دنبال فرافكنی است و سران دیگر كشورهای اروپایی از جمله آلمان و فرانسه نیز بدون دریافت مدرك از لندن با این كشور هم صدا شده اند كه اقدامی مخالف با حقوق بین الملل است.
گاوین ویلیامسون وزیر دفاع انگلیس یكی از مقامات این كشور بود كه واكنش تندی به روس ها نشان داد، وی كه پیشتر مسكو را متهم به جاسوسی از زیرساخت های حیاتی انگلیس كرده بود، مسمومیت سرگئی اسكریپال در خاك كشورش را اقدام گستاخانه روسیه خواند و با لحنی توهین آمیز خواستار سكوت مسكو شد.
در مقابل جرمی كوربین رهبرحزب كارگر انگلیس رقیب جدی ترزا می درباره خطر آغاز دوره جدید جنگ سرد با روسیه پیش از اثبات دخالت مسكو درحمله با گاز اعصاب به جاسوس دو جانبه روس، هشدار داد و گفت كه نتیجه گیری زودهنگام از شواهد و مدارك در جو ملتهب كنونی، به سود امنیت ملی انگلیس نیست.

** اقدام هماهنگ 27 كشور
اما از دوشنبه گذشته به این سو، آمریكا همزمان با بیش از 26 كشور غربی خبر از اخراج شمار بیشتری از دیپلمات های روس در حمایت از لندن داد تا جنگ تازه دیپلمات ها در ابعادی وسیعتر مقابل روسیه تشكیل شود.
آمریكا 48 دیپلمات و 12 نماینده روسیه در مقر سازمان ملل را اخراج كرده است، همچنین كنسولگری روسیه در سیاتل را در حمایت از لندن و بر سر موضوع اسكریپال خواهد بست.
جان هانتسمن جونیور سفیر آمریكا در روسیه ساعاتی پس اعلام اخراج دیپلمات های روسی توسط كشورش اعلام كرد كه این اقدام، حامل این پیام است كه مسكو باید در مقابل اقداماتش مسئولیت پذیر باشد.
او گفت: ما آماده ایم كه با روسیه همكاری كنیم و روابط خود را ارتقا بخشیم اما این اتفاق زمانی می افتد كه مسكو در قبال اقداماتی كه انجام می دهد، مسئولیت پذیر باشد و بداند كه رفتارش در جهان بدون پاسخ نمی ماند.
نخستین واكنش روسیه به این اقدام دست جمعی، با انتشار بیانیه در راستای محكوم كردن این موضوع از سوی وزارت امور خارجه و تاسف آور خواندن آن از سوی دیمیتری پسكوف سخنگوی كاخ كرملین بود.
ماریا زاخارووا سخنگوی وزارت امور خارجه روسیه روز پنجشنبه در نشست خبری با خبرنگاران اعلام كرد: واشنگتن حق ندارد به صورت یك جانبه دیپلمات های روسی را كه از سوی سازمان ملل متحد مورد تایید قرار گرفته اند، اخراج كند.
زاخارووا با بیان این كه تردید نداریم كه لندن و واشنگتن به صورت هماهنگ فشار زیادی بر شركای خود در اتحادیه اروپا، ناتو و سایر كشورها آوردند تا به بهانه همبستگی، طرح اخراج دیپلمات های روسی از كشورهای مختلف را كلید بزنند، گفت: لندن و واشنگتن بیش از هر كشوری از این طرح ضد روسی سود می برند.
اما ساعاتی پیش سرگئی لاوروف وزیر امورخارجه روسیه آب پاكی را روی دست آمریكایی ها ریخت.
او به خبرنگاران گفت كه جان هانتسمن سفیر آمریكا در روسیه را احضار كرده و از طریق معاون خود به او گفته شده است كه 60 دیپلمات آمریكا از خاك این كشور اخراج خواهند شد.
به گفته لاوروف، روسیه 58 دیپلمات از سفارتخانه آمریكا در مسكو و 2 دیپلمات از كنسولگری در یكاترینبورگ را اخراج و كنسولگری سن پترزبورگ تعطیل خواهد شد.
مسكو تاكنون به سایر كشورها واكنشی نشان نداده است با این وجود ماریا زاخارووا سخنگوی وزارت خارجه روسیه اواسط این هفته به خبرنگاران گفت كه روسیه برای هر كشوری نسخه جدا دارد.
برخی از مقامات و كارشناسان در چند هفته گذشته، رویارویی اخیر روسیه با برخی از كشورهای عضو ناتو و اتحادیه اروپا را با دوران جنگ سرد مقایسه كرده اند، البته برخی دیگر از جمله ایویتس داچیچ وزیر امورخارجه صربستان از آن هم فراتر رفته و شرایط كنونی را جنگ یخی نامیده است.
ساعاتی پیش جان هانتسمن سفیر آمریكا در روسیه به مسكو هشدار داد كه كشورش ممكن است اموال این كشور در خاك خود را توقیف كند.
جان هانتسمن در مورد امكان توقیف اموال دیپلماتیك روسیه در آمریكا گفت: در مورد این اموال، توافقنامه های جداگانه وجود دارد.
هانتسمن خاطرنشان كرد كه علاوه بر كنوانسیون وین در مورد مناسبات دیپلماتیك، توافقنامه های دیگری وجود دارد كه بر اساس آن می توان به مسائل مربوط به وضع اموال دیپلماتیك رسیدگی كرد.
«به همین دلیل در مورد سیر اوضاع در این مساله نباید گمانه زنی كرد.»
سفیر آمریكا در مورد توقیف اموال روسیه در كشورش نیز گفت: البته كه این احتمال وجود دارد.
با روند پرشتابی كه آمریكا و روسیه در برهم زدن روابط دوجانبه طی می كنند، معلوم نیست كه سرانجام این زورآزمایی دیپلماتیك دو قدرت بزرگ جهان كه پای سایر كشورها را هم كم كم به میدان باز كرده اند، به كجا ختم خواهد شد.
گزارش از : رحمت الله خدادادی
اروپام** 1346*شبس*1488 **