كشاورزی سیستان در پرتگاه نابودی

به گزارش ایرنا سیستان و بلوچستان با 11.5 درصد وسعت كشور به عنوان بزرگترین استان جزو مناطق خشك و كم آب ایران محسوب می شود كه خشكسالی های مداوم چندین ساله مردم این منطقه را با مشكلات متعددی رو به رو كرده است.
به گفته كارشناسان خشكسالی پی در پی در این استان اثرات مخرب فراوانی در حوزه های اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و زیست محیطی وارد كرده به طوری كه كاهش ذخایر آبی، افزایش كانون های بحرانی ریزگردها و روند شور شدن زمین های زراعی، از بین رفتن مراتع و پوشش گیاهی در منطقه، مهاجرت و به وجود آمدن حاشیه نشینی در اطراف شهرهای بزرگ و خشك شدن ذخایر آب زیر زمینی و قنوات از جمله این مشكلات است.
مردم شمال سیستان و بلوچستان از سال 76 تا كنون با خشكسالی دست به گریبانند اما متاسفانه در سال های اخیر به ویژه سال زراعی جاری با قطع كامل آب رودخانه هیرمند شاهد خشكسالی شدید در این منطقه هستیم به طوری كه به بخش زیادی از باغات و زمین های كشاورزی منطقه خسارت وارد آمده است.
آورد كم آب رودخانه هیرمند كه باید از افغانستان تامین شود در سال گذشته سبب شده بود بخشی از كشاورزان منطقه زمین های خود را در سال زراعی جاری زیر كشت ببرند و بخشی نیز نتوانستند كشت كنند اما قطع كامل آب این رودخانه سبب نابودی محصولات آنان شد به طوری كه از این محصولات حتی نمی توان به عنوان خوراك دام ها استفاده كرد.
تنها منبع آبی اصلی شمال سیستان و بلوچستان متشكل از شهرستان های زابل، زهك، هامون، نیمروز و هیرمند و زاهدان رودخانه هیرمند است كه از افغانستان سرچشمه می گیرد و در كنار آن از آب مخازن موجود نیز برای فعالیت های كشاورزی استفاده می شود كه به تنهایی جوابگوی نیاز منطقه نیست.
به گفته رضا نجفی رئیس سازمان جهاد كشاورزی سیستان و بلوچستان 200 هزار هكتار زمین زراعی و 84 هزار هكتار باغ در این استان وجود دارد كه 120 هزار هكتار از زمین های زراعی و 2 هزار هكتار از باغات در منطقه سیستان واقع شده است.
منطقه سیستان همیشه در طول تاریخ هر 30 سال یك دوره خشكسالی را شاهد بوده اما متوسط زمان دوره جدید از خشكسالی كه 2 دهه طول كشیده نسبت به دوره های قبل به مراتب بیشتر بوده و امسال نیز به سبب قطع كامل آب رودخانه هیرمند به اوج رسیده و احتمال نابودی كشاورزی منطقه زیاد است.
آیت الله عباسعلی سلیمانی نماینده ولی فقیه در سیستان و بلوچستان در نشست هفته جاری شورای اداری از نمایندگان مردم استان در مجلس خواست به طور جدی مساله خشكسالی منطقه را پیگیری كنند، كه بعد از مطرح شدن این درخواست نمایندگان مردم زابل و زاهدان در جلسات علنی مجلس خواستار حل مشكلات ناشی از خشكسالی مردم سیستان شدند.
نماینده مردم زابل در نشست علنی روز چهارشنبه مجلس گفت: حق آبه هیرمند را به صورت جدی از افغانستان مطالبه كنید.
حبیب‌ الله دهمرده در تذكری به رئیس‌ جمهور گفت: آقای رئیس‌ جمهور با توجه به خشكسالی در سیستان به داد مردم برسید، به منظور كاهش درصدی از آلام مردم دستور دهید هیاتی به نمایندگی از طرف شما به منطقه اعزام شود تا تصویر واقعی برای شما تهیه كنند و خسارت ناشی از فاجعه خشكسالی را هرچه سریعتر به مردم پرداخت كنید.
وی اظهار كرد: حق‌ آبه رودخانه هیرمند را از افغانستان به صورت جدی مطالبه كنید، میزان بارندگی در سال زراعی 96-97 تنها 7.6 میلیمتر بوده و ورودی رودخانه هیرمند نسبت به سال زراعی 95-96 فقط 2 درصد بوده، یعنی 98 درصد كاهش داشته است.
این نماینده مجلس ادامه داد: نتیجه این امر سبب شده مردم سیستان كار و سرمایه خود را از دست بدهند، امروز مردم منتظر عنایت دولت هستند.
معاون استاندار سیستان و بلوچستان و فرماندار شهرستان ویژه زابل در گفت و گو با خبرنگار ایرنا خشكسالی را مساله جدیدی ندانست و گفت: این پدیده حدود 2 دهه گریبانگیر مردم این استان به ویژه سیستان است.
هوشنگ ناظری افزود: مشكلات ناشی از خشكسالی منطقه سیستان به دلیل وابستگی به منابع آب خارجی، بیشتر از سایر نقاط سیستان و بلوچستان است به طوری كه از سال 76 خشكسالی در این منطقه آغاز و سال 79 تالاب هامون به طور كامل خشك شد.
وی ادامه داد: از آن تاریخ به بعد هر از گاهی آب به شكل خیلی محدود و كم وارد سیستان می شد كه مردم منطقه با آن كشاورزی می كردند.
وی تصریح كرد: در سال زراعی امسال (96 - 97) به دلیل اینكه آوردی از رودخانه هیرمند نداشتیم، شدت خشكسالی نسبت به قبل بیشتر شده است.
فرماندار زابل تاكید كرد: با توجه به این وضعیت خشكسالی امسال در سیستان به شدت نمود پیدا كرده، تبعات منفی آن همراه با مشكلات زیاد برای مردم تا پایان سال زراعی ادامه خواهد داشت.
به گزارش ایرنا اجرای طرح 46 هزار هكتار آبرسانی با لوله به دشت سیستان، پیگیری حق آبه تالاب هامون، حفر چاه برای دسترسی به آب های ژرف و انتقال آب از دریای عمان از مهمترین برنامه های دولت برای كمك به بهبود وضعیت خشكسالی در سیستان و بلوچستان به ویژه سیستان است.
ناظری افزود: برنامه های زیادی در بخش خارجی برای تامین حق آبه تالاب هامون توسط دولت در حال اجراست و تیمی به سرپرستی دكتر عراقچی برای پیگیری این موضوع تعیین شده كه مذاكرات زیادی با كشور افغانستان برای گرفتن حق آبه هیرمند و تالاب هامون انجام دادند.
وی خاطرنشان كرد: حق آبه هیرمند دارای پروتكلی بوده در گذشته و در مساله حق آبه تالاب هامون بر اساس نظر مجامع بین المللی و كنوانسیون رامسر همه كشورهایی كه آب تالاب های كشورهای دیگر در حوزه خارج از آن كشور در محدوده آنها قرار دارد باید آب مورد نیاز آن را تامین كنند.
**طرح آبیاری با لوله در 10 هزار هكتار از دشت سیستان اجرا شده است
فرماندار زابل گفت: اجرای طرح 46 هزار هكتار آبیاری با لوله زمین های كشاورزی دشت سیستان از دیگر طرح های دولت با هدف استفاده حداكثری از حداقل آب و تخصیص آب زراعی مطمئن به كشاورزان و باغداران است.
وی ادامه داد: هم اینك حدود 10 هزار هكتار از زمین های دشت سیستان با اتمام لوله گذاری و پرداخت اعتبار از سوی وزارت نیرو به شركت برق برای برق رسانی به ایستگاههای پمپاژ آماده بهره برداری است.
ناظری افزود: هر خانوار در این طرح به طور متوسط 2 هكتار زمین در اختیار خواهد داشت كه با آب مطمئن و الگوی كشت مناسب و اقتصادی به فعالیت زراعی بپردازد.
**عملیات حفر چاه برای دسترسی به آب های ژرف بزودی آغاز می شود
وی گفت: در ارتباط با آب های ژرف با تامین اعتبار از سوی دولت كارهای مطالعاتی توسط وزارت نیرو با هماهنگی مشاور خارجی انجام و وسایل و تجهیزات وارد منطقه سیستان شده است.
وی تصریح كرد: بزودی این كارگاه عملیات حفاری را برای استفاده از آب های ژرف آغاز می كند كه نتیجه آن مقابله با خشكسالی و تامین آب مورد نیاز مردم منطقه خواهد بود.
فرماندار زابل انتقال آب از دریای عمان به مناطق مختلف سیستان و بلوچستان و استان های كرمان، هرمزگان و خراسان جنوبی را از دیگر طرح های در دست بررسی دولت برشمرد و گفت: كارهای مطالعاتی آن به صورت فوری در حال انجام است.
ناظری تاكید كرد: امیدواریم برنامه مطالعاتی این طرح بزودی به نتیجه برسد زیرا می تواند منبع آبی جایگزین خوبی در منطقه سیستان باشد.
وی گفت: همچنین می توانیم علاوه بر تغییر الگوی كشت، با توجه به محدود بودن منابع آبی از ظرفیت سایر بخش ها كه نیاز به آب ندارد مانند انرژی های نو، مرز، ترانزیت كالا، توسعه گردشگری و صنایع برای بهبود وضعیت معیشتی مردم بهره گیریم.

**خشكسالی 450 میلیارد ریال به زمین های كشاورزی زابل خسارت زد
فرماندار زابل گفت: بخشی از كشاورزان این شهرستان آب مرحله نخست خود از ذخیره چاه نیمه را دریافت كردند و زمین های خود را تاحدودی زیركشت بردند اما عده ای از كشاورزان در این مرحله نیز آب لازم را برای كشت نداشتند.
ناظری ادامه داد: در سال زراعی گذشته همزمان با استفاده از مخازن ذخیره سازی، آوردهای هیرمند هم برای تامین آب زمین های كشاورزی وجود داشت اما امسال با توجه به نبود این آب نتوانستیم به شكل مكمل آب مورد نیاز را رهاسازی كنیم و این مساله سبب خشك شدن بخش زیادی از محصولات كشاورزی مانند گندم، جو، پیاز، سیر، یونجه و شبدر در منطقه شد.
وی با اشاره به اینكه بیش از هفت هزار و 800 هكتار زمین در سال زراعی امسال در زابل به زیر كشت رفته بود گفت: بر اساس برآوردهای انجام شده خشكسالی امسال 450 میلیارد ریال به زمین های كشاورزی این شهرستان خسارت زد.
وی اظهار داشت: خسارت خشكسالی همچنین به 250 هكتار از باغات زابل بیش از 100 میلیارد ریال بوده است.
وی تصریح كرد: در بحث دام نیز با مشكلات زیادی مواجه شدیم در گذشته وقتی كه علوفه را نمی توانستیم تامین كنیم بخشی از كشت ها صرف مصرف دام های منطقه می شد اما با توجه به خشكسالی اكنون دام ها همان محصولات خشك شده روی زمین را هم نمی خورند چون تغییر مزه داده و به سمت تلخی رفته و دیگر قابل استفاده برای دام ها نیست.
وی تاكید كرد: برنامه ریزی شده علوفه مورد نیاز دام ها از سایر مناطق كشور وارد شود و این وظیفه بر عهده شركت پشتیبانی دام و تعاون روستایی است.
فرماندار زابل گفت: بر اساس پیگیری های انجام شده خسارت وارده ناشی از خشكسالی به كشاورزان منطقه از سه محل صندوق بیمه، صندوق خسارت و اعتبارات مربوط به ستاد بحران پرداخت می شود.

**100 درصد گستره سیستان و بلوچستان دچار خشكسالی است
رئیس گروه تحقیقات هواشناسی كاربردی اداره كل هواشناسی سیستان و بلوچستان گفت: 100 درصد گستره این استان از سال گذشته دچار خشكسالی در درجات متوسط، شدید و بسیار شدید شده است.
الله بخش ریگی اظهار داشت: خشكسالی این مدت در 55 درصد از گستره سیستان و بلوچستان شدید، 34 درصد بسیار شدید و 11 درصد متوسط گزارش شده است.
وی با اشاره به بارندگی های سیستان و بلوچستان در سال زراعی 96-97 گفت: از یكم مهرماه سال گذشته تا 21 فروردین امسال میزان بارش های این استان تقریبا 20 میلی متر اعلام شد كه نسبت به دوره مشابه سال گذشته 76 درصد و نسبت به بلند مدت خود 78 درصد دچار كاهش بارندگی بوده است.
ریگی افزود: سیستان و بلوچستان در این مدت 17 درصد بارندگی خود را دریافت كرده و دچار 83 درصد كمبود بارش است.
وی تصریح كرد: با توجه به اینكه سیستان و بلوچستان بیشتر بارش های خود را در فصل زمستان دریافت می كند احتمال جبران این كمبود بارش در ادامه سال آبی بعید است.
به گزارش ایرنا سیستان و بلوچستان به دلیل بروز خشكسالی افزون بر 19 ساله و وزش بادهای موسمی 120 روزه در سیستان و مونسون در دریای عمان و سواحل چابهار همواره با بادها و توفان های شدید و گرد و غبار روبروست كه گاه سبب كاهش دید و آلودگی هوا بیشتر از 20 برابر حد استاندارد می شود.
خشكی تالاب بین المللی هامون در شمال سیستان و بلوچستان و جازموریان در جنوب غرب استان، قطع آب رودخانه هیرمند، كاهش سفره های آب زیر زمینی، كمبود نزولات آسمانی، گرمای زیاد و تبخیر بیش از حد نرمال كشور این استان را با مشكلات زیادی در زمینه تامین آب آشامیدنی و كشاورزی رو به رو كرده است.
3042**6081