بهار تالاب ها در سایه اجرای برنامه های حفاظتی

به گزارش ایرنا، تالاب ها یكی از زیباترین، بی نظیرترین و كاربردی ترین زیست بوم ها در طبیعت هستند؛ در گذشته تصور غلطی از تالاب ها در میان عموم مردم وجود داشت و از آن به عنوان باتلاق یاد می كردند، با این گمان كه اگر در آن پا گذاری زنده بیرون نخواهی آمد.
اما به تدریج با وقوف به كاربردهای زیاد تالاب ها در زمینه های مختلف اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی و برجسته شدن اهمیت این زیست بوم ها، در سال 1971 میلادی كشورهای مختلف در شهر رامسر ایران گردهم آمدند و كنوانسیون مربوط به تالاب ‌های مهم بین ‌المللی، به ویژه تالاب ‌های زیستگاه پرندگان آبزی با امضای 18 كشور شكل گرفت كه یكی از قدیمی ترین معاهده های زیست محیطی جهان است.
با توجه به اهمیت موضوع و پررنگ شدن ارزش و اهمیت حفاظت از تالاب ها، اكنون 169 كشور جهان عضو این پیمان هستند و تلاش می كنند تا از تالاب ها حفاظت كنند.
در این میان و با وجودی كه كشورمان در طول 47 سال گذشته در زمینه حفاظت از تالاب ها پیشرو بوده است، شواهد امیدواركننده ای در زمینه وضعیت این اكوسیستم های طبیعی وجود ندارد و به گفته حمید ظهرابی معاون محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط زیست، 28 تالاب در كشور آسیب جدی دیده اند و بررسی ها نشان می دهد بین 40 تا 90 درصد این تعداد، به منشا گرد و غبار در كشور تبدیل شده اند.
در واقع 250 تالاب در كشور شناسایی شده است كه از این تعداد 105 تالاب به طور دقیق مورد مطالعه قرار گرفته اند و مشخص شده است كه 28 تالاب آسیب جدی دیده اند.
چند سال بعد از كنوانسیون رامسر، فهرست سرخ مونترو شكل گرفت. تالاب هایی كه در خطر خشك شدن قرار دارند در این فهرست ثبت می شوند كه اكنون 6 تالاب ایران ازجمله انزلی، هامون، نیریز و كمجان، شورگل، یادگارلو و درگه سنگی در این فهرست ثبت شده اند.
حیات تالاب‌ ها بیشتر تحت ‌تاثیر رژیم‌ های بارندگی است و در چند سال اخیر به علت كاهش بارندگی ها، خشكسالی های مداوم، مدیریت نادرست منابع آب و تامین نشدن حقابه محیط زیستی تالاب ها، شاهد نابودی و تبدیل شدن آنها به منشاء گرد و غبار هستیم.
با این همه، حساسیت در برابر وضعیت تالاب ها و ضرورت توجه به آنها در میان مسئولان و مردم گسترش یافته و ارزشمندی قابل توجه این زیست بوم ها كه در تعریف به محیط هایی میان خشكی و آب گفته می شوند، كلیت یافته است.
در واقع همگان می دانند تالاب ها همان مكان هایی هستند كه مانع نفوذ گرد و غبار می شوند به عبارتی می توان از آنها به عنوان تصفیه خانه های طبیعی آب و هوا یاد كرد. یكی از بارزترین نمونه ها در زمینه پیامدهای خشك شدن تالاب ها، وضعیت هوا و بروز پدیده گرد و غبار در خوزستان است كه سال 1395 با بروز توفان گرد و غبار با سرعت 60 متر بر ثانیه و آلودگی 66 برابر حد مجاز، شرایط بحرانی برای این استان رقم خورد و 11 شهر را فلج كرد. بعد از این واقعه، هیات دولت طرح كوتاه مدت و بلند مدت تثبیت كانون های گرد و غبار در خوزستان را تصویب كرد كه نشان از اهمیت موضوع دارد.
از سوی دیگر سازمان حفاظت محیط زیست به عنوان متولی حفاظت از تالاب ها، لایحه حفاظت از این زیست بوم ها را تهیه و به مجلس ارسال كرد كه تصویب و به دستگاه ها ابلاغ شد و دستگاه‌ها بر اساس این قانون دارای پشتوانه اعتبارات ملی برای حفاظت از تالاب‌ ها شدند، همچنین سازمان محیط زیست مكلف شد حقابه تالاب ها را تعیین و وزارت نیرو آن را تامین كند.
همچنین، اجرای اقدامات فرهنگی با هدف بالاتر بردن حساسیت جوامع مختلف نسبت به حفاظت از تالاب ها نیز در دستوركار سازمان محیط زیست قرار گرفت و بر این اساس معاونت آموزش و پژوهش این سازمان با تعیین موضوعات مختلف در فصول سال با عنوان برنامه 100 روزه، تالاب را به عنوان موضوع فصل بهار پیشنهاد داد.
بر این اساس، ژیلا آقایی مدیركل دفتر مشاركت های مردمی سازمان حفاظت محیط زیست روز دوشنبه در گفت و گو با خبرنگار علمی ایرنا گفت: معاونت آموزش و پژوهش سازمان محیط زیست برنامه های 100 روزه ای را دنبال می كند كه بر اساس آن هر 100 روز به یك موضوع محیط زیستی اختصاص می یابد.
وی با بیان این كه برای این برنامه موضوعی متناسب با هر فصل انتخاب می شود، اظهار كرد: در واقع موضوعی كه در آن فصل می تواند توجه بیشتری را جلب و حساسیت بیشتری ایجاد كند، انتخاب خواهد شد.
آقایی ادامه داد: بر این اساس برای فصل بهار موضوع تالاب، تابستان آب، پاییز انرژی و زمستان آلودگی هوا پیشنهاد شده است.
مدیركل دفتر مشاركت های مردمی سازمان حفاظت محیط زیست تاكید كرد: با توجه به اهمیت و نقش تالاب ها در اكوسیستم و اقتصاد و همچنین شرایط نامساعد بخش زیادی از تالاب های كشور، این موضوع برای فصل بهار پیشنهاد شد تا بتوان با ایجاد حساسیت بیشتر میان مردم و مسئولان نسبت به حفاظت از آنها تلاش بیشتری را در پیش گرفت.
وی تاكید كرد: تالاب ها در روند زندگی انسان ها نقش بسزایی دارند كه مهمترین آنها ازجمله تلطیف هوا و ممانعت از بروز ریزگردها است؛ بنابراین با توجه به اهمیت موضوع، تالاب موضوع برنامه 100 روزه سازمان پیشنهاد شد كه در این مسیر از تمام ظرفیت های سمن ها، فعالان محیط زیست و مردم استفاده خواهیم كرد.

** تاثیر اقدامات فرهنگی در حفاظت از محیط زیست
مدیركل دفتر مشاركت های مردمی سازمان حفاظت محیط زیست همچنین با اشاره به برنامه 100 روزه با موضوع پسماند در اواخر سال گذشته، تدابیر فرهنگی را در زمینه جلب توجه عمومی به مسائل محیط زیستی موثر دانست و گفت: برنامه یاد شده اول دی ماه 1396 با طرح 'بی زباله' آغاز شد و تا پایان 13 فروردین ماه 1397 ادامه یافت كه بنا به گزارش های دریافتی و اعلام دستگاه های مختلف مورد استقبال خوبی قرار گرفت.
وی افزود: با توجه به اهمیت موضوع پسماند و برنامه كاهش آن در كشور، در ادامه طرح بی زباله، چالش بی زباله با هدف ایجاد حساسیت بیشتر و ارتقای آگاهی و همدلی مردم برای كاهش زباله های محیطی طراحی و معرفی شد.
آقایی گفت: حدود یك ماه و نیم از گذشت این چالش استقبال بسیار خوبی را شاهد بودیم به طوری كه در سطح وزیران، نمایندگان مجلس، معاونان رییس جمهوری، هنرمندان، ورزشكاران و عامه مردم از صنوف و اقشار مختلف در این چالش شركت كردند.
وی اظهار كرد: بنا به اعلام دستگاه های مختلف چالش بی زباله توانست در این محدوده زمانی حساسیت قابل توجهی را ایجاد كند هر چند در این زمینه راه طولانی در پیش داریم و این چالش نیز همچنان در بخش مردمی ادامه خواهد یافت، اما توانستیم بازخورد خوبی بگیریم.
آقایی گفت: كشور با معضلات زیست محیطی زیادی از جمله آلودگی هوا، آب، تالاب، پسماند، خاك و فرسایش زمین مواجه است؛ اگر بخواهیم به تمام آنها با هم بپردازیم در واقع كاری از پیش نخواهیم برد از این رو تصمیم بر این شد تا برنامه های كوتاه مدت در قالب 100 روزه با یك موضوع محوری پیش ببریم.
مدیركل دفتر مشاركت های مردمی سازمان حفاظت محیط زیست تاكید كرد: موضوع محور بودن برنامه ها با هدف ارتقای فرهنگ حفاظت از محیط زیست، جلب مشاركت های مردمی و ایجاد حساسیت بیشتر در جامعه برای حفظ محیط زیست تعیین شده است و در این راه از تمام ظرفیت ها ازجمله سمن ها، فعالان و علاقمندان نیز استفاده خواهیم كرد.
وی گفت: البته زمانی كه دوره یك برنامه 100 روزه به پایان می رسد، به این معنا نیست كه آن موضوع به فراموشی سپرده می شود بلكه به خصوص در بخش مردمی، ادامه خواهد یافت.
علمی 9014**1834