مهجوریت اقتصاد هنر

بسیاری از كارشناسان عرصه هنر معتقدند كه یكی از چالش های اساسی این حوزه دوری هنر از اقتصاد و به عبارت دیگر مهجوریت اقتصاد هنر در كشور از جمله مناطق توسعه نیافته و كمتر برخوردار است.
صاحب نظران بر این باورند كه زیرساخت های لازم برای شكل گیری پیوند هنر و اقتصاد در كشور به صورت اصولی فراهم نشده است.
اقتصاد هنر ناظر بر شناخت مناسبات و تعاملات بین حوزه های آفرینش (تولید)، مصرف و تجارت كالاهای هنری است.
این مهم گرچه یكی از الزام های فضای حرفه ای شكل گرفته در دنیای هنر عصر حاضر است، اما هنوز در كشور ما به شكل درست پا نگرفته كه شاید بتوان گفت یكی از دلایل اساسی به حاشیه رانده شدن هنر در جامعه و مشكلات مالی هنرمندان همین موضوع باشد.
چرایی این موضوع با حضور جمعی از مسئولان و متولیان فرهنگ و هنر در میزگرد ایرنا مركز شهركرد به بحث و بررسی گذاشته شده است كه مشروح آن را در ادامه می خوانید:

** نبود فضای حرفه ای در عرصه هنر
رئیس حوزه هنری چهارمحال و بختیاری در این میزگرد با اشاره به چالش های عرصه هنر این استان اظهار كرد: نبود فضای حرفه ای برای فعالیت هنرمندان استان از مهمترین چالش هایی است كه هم عرصه فرهنگ و هنر را تحت تاثیر خود قرار داده و هم هنرمندان را با مشكلات مالی مواجه كرده است.
حجت الله شیروانی افزود: فضای كنونی هنر در استان به گونه ای نیست كه بتواند در خدمت امرار معاش هنرمندان باشد.
شیروانی با بیان اینكه هنوز خرید آثار هنری در سبد خانوارها جا نگرفته است، بیان كرد: هرچند ممكن است قدرت خرید مردم استان در كنار تهیه كالاهای اساسی پایین باشد، اما تبیین اهمیت و جایگاه هنر برای افراد جامعه می تواند علاقه و تمایل مردم برای خرید آثار هنری را بیشتر كند.
رئیس حوزه هنری چهارمحال و بختیاری رسالت مسئولان و نهادهای دولتی در حرفه ای كردن فضای هنر را مهم دانست و گفت: مسئولان در این حوزه آن طور كه شایسته است، حمایت های لازم را انجام نداده و ابزارهای مناسبی را برای توسعه و رونق هنر حرفه ای در اختیار هنرمندان قرار نداده اند.
شیروانی افزود: در استان فضای مناسبی برای عرضه و ارائه آثار هنری به ویژه در عرصه هنرهای تجسمی وجود ندارد و برای اجرای سایر هنرها از جمله اجرای موسیقی نیز مكان مناسبی پیش بینی نشده است.
وی با اشاره به اعتبارات اندك حوزه هنری استان، اظهار كرد: حوزه هنری با اعتبارات محدود و امكانات حداقلی نمی تواند نقش بسزایی در توسعه هنر حرفه ای داشته باشد بلكه تنها می تواند هنر را حفظ كند تا به ورطه نابودی كشیده نشود.
شیروانی افزود: اگرچه هنرمندان استان به صورت خودجوش رسالت خود را انجام می دهند، اما اگر حمایت های دولت بیشتر شود تلاش هنرمندان به نتایج مطلوب تری می رسد.

** فرهنگ سازی راهكار ورود هنر به عرصه اقتصاد خانواده ها
هنرمند رشته نقاشی نیز در این میزگرد با تاكید بر فرهنگ سازی در خصوص تبیین نقش و جایگاه هنر در جامعه، اظهار كرد: اگر مردم ارزشمند بودن هنر را درك كنند و نسبت به آن آگاه شوند بی شك بخشی از سبد خانوار خود را به خرید آثار هنری اختصاص می دهند.
حبیب نجفی دهكردی ادامه داد: در كشورهای جهان مردم حاضرند پول زیادی بدهند و از آثار فاخر هنرمندان دیدن كنند، در كشور ما نیز باید چنین اتفاقی رخ بدهد و مردم از آثار ارزشمند و فاخر هنرمندان استقبال كنند.
وی تصریح كرد: البته وارد شدن هنر به فضای حرفه ای و اقتصاد نیز به دنبال خود آسیب هایی دارد كه در اینجا نقش نهادهای فرهنگی در هدایت مردم به تشخیص سره از ناسره اهمیت پیدا می كند.
این استاد دانشگاه با اشاره به تحولات حوزه هنر در 40 سال گذشته بیان كرد: در این سال ها هنرمندان كشور تنها به جنبه های هنری و زیبایی شناختی هنر توجه كردند و كمتر به اقتصاد هنر توجه داشته اند از همین رو نتوانسته اند متناسب با فضای حرفه ای شكل گرفته در جهان از ذوق و استعداد خود در جهت تامین نیازهای مالی خود برآیند.
نجفی ادامه داد: اگرچه شكل گیری اقتصاد هنر در كشور منوط به حمایت های دولتی است اما هنرمندان نیز نباید نسبت به این مهم غافل باشند و با استفاده از جاذبه های هنری مردم را به سمت خرید آثار هنری ترغیب كنند.

** بخش خصوصی عامل مهم شكل دهنده اقتصاد هنر
هنرمند عرصه موسیقی نیز اظهار كرد: بخش خصوصی نقش اساسی را در حمایت از هنر دارد و بخش زیادی از تولیدات هنری به ویژه در عرصه موسیقی با حمایت بخش خصوصی انجام گرفته است.
محمدحسین خلیلی با بیان اینكه حمایت دولت از موسیقی مقطعی است، افزود: این حمایت های مقطعی و رفتارهای سلیقه ای سبب شده تا هنرمندان با نوعی دوگانگی مواجه شوند.
وی بیان كرد: از آنجا كه حمایت از فعالیت های هنری در استان ما با ریسك همراه و برای سرمایه گذار ممكن است زیان مالی داشته باشد، از همین رو اقتصاد و هنر در این استان به درك درستی از یكدیگر نرسیده است.
این استاد دانشگاه، مشكلات مالی را عامل كناره گیری هنرمندان توانمند از عرصه هنر دانست و گفت: وقتی از هنر حمایت نشود و فضای حرفه ای برای ادامه كار هنرمندان وجود نداشته باشد، طبیعی است كه این قشر برای امرار معاش به فعالیت های دیگر روی می آورند و به هنر فقط به شكل تفننی نگاه می كنند.

** ضرورت الگوگیری از استان های موفق در عرصه اقتصاد هنر
كریم منزوی استاد دانشگاه و هنرمند نیز در این میزگرد با تاكید بر حمایت های عمومی از جمله شهرداری ها از عرصه هنر اظهار كرد: چنین نمونه ای را در چندین استان كشور می توان مثال زد كه شهرداری با به كارگیری هنر هنرمندان نه تنها موجب ارتقای معیشتی آنها شده بلكه سیمای شهری را نیز متحول و شاداب كرده است.
وی ادامه داد: فعالیت های هنری در استان های كوچك از استقبال و حمایت مسئولان و نهادهای عمومی بی بهره است و همین امر شكل گیری اقتصاد هنر را با چالش مواجه كرده است.
بدین ترتیب انتظار می رود نهادهای عمومی و دولتی با هنرمندان همكاری بیشتری داشته باشند و آثار آنها در موزه ها، رسانه ها و یا فضاهای شهری بیش از پیش به نمایش گذاشته شود تا هنر برای كل جامعه قابل لمس و قابل درك باشد و اقبال عمومی برای حضور در نمایشگاه ها و خرید آثار هنری بیشتر شود.
با این وجود این نقد نیز به جامعه هنری وارد است كه چرا هنوز باور ندارند كه هنر هم می تواند یك شغل باشد و باید آن را به مردم معرفی و عرضه كنند. برخی هنرمندان هنر را یك تفنن می دانند و برای تامین اقتصادی خود شغل دیگری اختیار می كنند و سعی دارند هنر را از اقتصاد منزه بدارند، در حالی كه چنین تفكری در فضای حرفه ای امروز منسوخ شده است؛
از این رو شكل گیری اقتصاد هنر جز با همكاری دستگاه های دولتی و عمومی و هم افزایی و همراهی هنرمندان امكان پذیر نخواهد بود.
7363/6021