بنابراين احتمال خروج امريكا از اين توافق هميشه يكي از سناريوهاي معتبر براي ايران بوده است اما نكته‌اي كه شب گذشته و در نتيجه خروج امريكا اتفاق افتاد، اثبات شدن اين نكته بود كه دولت ترامپ كاملاً تحت تأثير مشاوره‌هاي اشتباه شماري معدود و شكست خورده در جامعه امريكا اقدام به خروج از برجام كرد.
يعني همان كساني كه حاضرند به خاطر چند هزار دلار در نشست‌هاي يك گروهك تروريستي شركت كنند. بنابراين از نظر ايران اين اقدام اگرچه غيرقابل پيش‌بيني نبود ولي در عين حال نشان دهنده اين بود كه دولت امريكا به صورت كاملاً غيرمسئولانه‌اي نه فقط در رابطه با ايران بلكه نسبت به متحدان خودش و قوانين بين‌المللي عمل مي‌كند.
نكته مهم اين است كه اين تصميم صرفاً به نفع اسرائيل و نه حتي امريكا بوده است. طبق آمارها قريب به 63 مردم امريكا با خروج اين كشور از توافق مخالف بودند. همچنين اكثر نخبگان واشنگتن هم كه تجربه بيشتري در عرصه سياست خارجي دارند، با خروج امريكا از برجام مخالف بودند و آقاي ترامپ برخلاف منافع حتي مردم امريكا و نزديك‌ترين متحدانش عمل كرده است بنابراين اتفاقي كه خواهد افتاد، انزواي بيشتر امريكا حتي در ميان متحدانش و تحريك كردن ساير كشورهاي جهان به اتخاذ سياست‌هاي مستقل از ايالات متحده در امور امنيتي، سياسي و حقوقي جهان خواهد بود.
از سوي ديگر تصميم به خروج از برجام براي ايران هم خوب بود. برجام بدون امريكا امروز به عنوان نمادي از يك نظم نوين جهاني است كه مي‌تواند جهان را در معرض آزمايش براي تعاملات با يكديگر بدون مشاركت امريكا قرار دهد. چنين ظرفيتي بالقوه در برجام وجود دارد و اين منوط است به اينكه ساير كشورهاي گروه 1+5 چگونه با اين قانون شكني برخورد كنند.
اگر كشورهاي اروپايي بتوانند و علاقه‌مند به حفظ برجام باشند و اين كار را در عمل هم نشان دهند ايران مي‌تواند در برجام باقي بماند و به تعهدات خودش عمل كند. در واقع اين امريكاست كه با اين اقدام خودش را از تمام مزاياي مشاركت در نظم جديد جهاني محروم كرده است.
اروپايي‌ها مي‌توانند از طريق مكانيزم‌هاي مختلفي از برجام حمايت كنند. آنها قبلاً هم اين كار را كرده اند و مي‌توانند از امريكا بخواهند درباره برخي از تحريم‌ها معافيت‌هايي را براي آنها ايجاد كنند. در واقع اين وظيفه اروپاست چنين كاري كند و ايران نبايد نگران اين مسأله باشد و همان طور كه برجام در گذشته نشان دهنده اعتبار چندجانبه گرايي اتحاديه اروپا و به نوعي دستاورد ديپلماسي آنها بوده، بدون امريكا مي‌تواند نشان دهنده استقلال عمل اتحاديه اروپا در سياست‌هاي جهاني خودش باشد. اروپا مي‌تواند به شركتهاي خود اطمينان دهد با ايران كار كنند بدون اينكه مشمول مجازات امريكا شوند و مسأله اين به نحوه تعامل اروپا و امريكا بستگي دارد.
ماندن ايران در برجام اولاً نشانده اين است اين توافق را به عنوان توافق چند جانبه به رسميت مي‌شناسد و نه يك توافق دوجانبه بين ايران و امريكا به همين دليل هم حتي به رغم خروج امريكا از برجام تمايل خود را براي ماندن در برجام اعلام كرد اما نكته مهم اين است كه اين اعلام تمايل به صورت بي قيد و شرط نيست.
ايران فقط در شرايطي در برجام باقي مي‌ماند كه ساير كشورها به تعهد خودشان عمل كنند و مانع از ضربه زدن امريكا به اين توافق شوند چنانچه آنها در انجام تعهدات قانوني خودشان موفق نباشند ايران هم تمايلي به ماندن در برجام نخواهد داشت.
نكته مهم اين است كه ايران امروز خود را يك كشور دور انديش و تابعي از قوانين بين الملل و علاقمند به نظم جهاني از طريق توافقات چند جانبه معرفي كرد. اما اين شكيبايي و دورانديشي در صورتي مي‌تواند پايدار بماند كه اروپا به وظابف قانوني خود ادامه دهد. ايران به هر قيمتي در برجام نخواهد ماند دامنه تحمل آن در برجام يك سقف دارد و آن سقف امروز توسط ساير كشورهاي 1+5 تعيين مي‌شود.
*كارشناس ارشد مركز تحقيقات استراتژيك رياست جمهوري
پژوهشم**1197**
تاریخ انتشار: ۱۹ اردیبهشت ۱۳۹۷ - ۱۲:۳۶
تصميم امريكا به خروج از توافق هسته‌اي با ايران نشان دهنده اوج بي توجهي امريكاي ترامپ به قوانين و مقررات بين‌المللي است. براي ايران غافلگيركننده نبود كشوري كه از ابتداي به قدرت رسيدنش تحت تأثير سياست‌هاي داخلي عليه برجام موضعگيري كرد، در برجام باقي بماند.