نسخه تغذيه صحيح در دوران بارداري چيست

دكتر فاطمه حيدري چهارشنبه در گفت و گو با خبرنگار ايرنا اظهار كرد: تغذيه پيش از بارداري تاثير زيادي بر سلامت و رشد و نمو جنين از نظر ذهني و جسمي دارد و مهمترين نكته قابل توجه در تغذيه دوران بارداري، ميزان وزن گيري مناسب در اين دوران است.
وي با اشاره به اينكه وزن گيري مناسب زن باردار به وزن پيش از بارداري وي بستگي دارد ادامه داد: اگر مادري پيش و ابتداي دوره بارداري وزن طبيعي با BMI(شاخص توده بدني) بين 18.5 تا 25 داشته باشد وزن گيري مناسب 11 تا 17 كيلوگرم در 9 ماه بارداري است كه از اين ميزان يك كيلوگرم به سه ماه نسخت و بقيه افزايش وزن به سه ماه دوم و سوم اختصاص مي يابد يعني بايد در هفته 450 گرم به وزن مادر اضافه شود.
حيدري بيان كرد: اگر مادر پيش از بارداري در طبقه كم وزن يعني بي ام آي كمتر از 18.5 باشد افزايش وزن بين 17 تا 19 كيلوگرم براي مادر مناسب است.

** وزن گيري حداكثر تا هفت كيلوگرم در زنان چاق
دانشيار دانشگاه علوم پزشكي اهواز اظهار كرد: در صورتي كه مادر داراي اضافه وزن با بي ام آي بين 25 تا 30 باشد وزن گيري مناسب بايد بين هفت تا 10 كيلوگرم و در صورت چاقي با بي ام آي بيشتر از 30، حداكثر هفت كيلوگرم وزن گيري مناسب است.
وي گفت: در صورتي كه مادر پيش از بارداري داراي اضافه وزن و چاقي باشد توصيه مي شود وزن خود را به ميزان ايده آل برساند و سپس اقدام به بارداري كند چون خطرات بارداري براي مادر و جنين كاهش مي يابد و مادران كم وزن نيز بايد از قبل وزن خود را به محدوده نرمال نزديك كنند.
حيدري افزود: زنان در سه ماه نخست بارداري در هر محدوده وزني، نياز به افزايش وزن ندارند چون در اين زمان بيشتر سيستم اعصاب و مغز جنين رشد مي كند و مادران بايد فقط بايد به كيفيت رژيم غذايي خود توجه كنند.
اين متخصص تغذيه و رژيم درماني بيان كرد: در سه ماه دوم و سوم با توجه به اينكه وزن گيري و رشد بافت هاي جنين اتفاق مي افتد نياز به انرژي و مواد مغذي افزايش مي يابد.
اين متخصص تغذيه و رژيم درماني در خصوص كيفيت رژيم غذايي مادر در دوران بارداري اظهار كرد: زنان باردار بايد سه اصل كليدي كفايت، تعادل و تنوع را در رژيم غذاي خود رعايت كنند و كفايت به اين معني است كه رژيم غذايي مادر تامين كننده انرژي، پروتيين، كربوهيدرات، چربي، ويتامين و مواد معدني مورد نياز مادر باشد.
وي گفت: تعادل يعني مادر باردار بايد مانند بقيه گروه هاي ديگر از رژيم اصولي برخوردار باشد و تمام پنج گروه غذايي نان و غلات، شير و لبنيات گروه گوشت، ميوه، سبزي ها و چربي در حد نياز مصرف كند و اصل تنوع يعني در هر وعده، از مواد غذايي متنوع استفاده كند.

** زن باردار نبايد 2 برابر غذا مصرف كند
حيدري بيان كرد: برخلاف تصور عامه مردم كه فكر مي كنند زن باردار بايد 2 برابر فرد عادي غذا مصرف كند و دريافت كالري خود را افزايش دهد از نظر علمي درست نيست اما توجه به كيفيت رژيم غذايي اهميت دارد و كميت رژيم مربوط به سه ماه دوم و سوم است كه 300 تا 400 كيلوكالري اضافه تر از پيش از بارداري نياز است.
دانشيار دانشگاه علوم پزشكي اهواز ادامه داد:اين ميزان كالري با افزايش يك واحد شير و لبنيات، يك واحد از گروه گوشت و يك واحد از گروه ميوه ها قابل تامين است و نيازي به پرخوري نيست.
وي گفت: با توجه به شيوع بالاي چاقي و اضافه وزن در عصر حاضر، لازم است مادر باردار از انتخاب غذاهاي پركالري كه ارزش تغذيه اي زيادي ندارد خودداري كند.

** مادران باردار مواظب مسموميت حاملگي باشند
حيدري اظهار كرد: مادراني كه پيش از بارداري اضافه وزن و چاقي دارند يا در دوران بارداري با وزن گيري بيش از حد استاندارد روبه رو هستند مستعد ابتلا به فشار خون بالا، مسموميت حاملگي، ديابت بارداري و تولد نوزاد مبتلا به ماكروزومي يعني نوزاد با وزن بيش از چهار كيلوگرم هستند.
اين متخصص تغذيه اضافه كرد: همچنين احتمال سزارين در اين افراد افزايش مي يابد و احتمال دارد پس از اتمام دوره بارداري ديابت درمان نشود و يا در 10 تا 15 سال آينده زندگي خود مبتلا به ديابت نوع 2 شوند.
وي تاكيد كرد: دوره بارداري دوره كاهش وزن نيست و نبايد رژيم هاي محدود از كالري به مادر توصيه شود و يا مادر با نظر خود اقدام به رژيم كم كالري كند چون اين مساله سلامت جنين را به ويژه از نظر ذهني به خطر مي اندازد و جنين وزن گيري مناسبي نخواهد داشت.

** گرسنگي طولاني مدت براي جنين خطرناك است
حيدري اظهار كرد: گرسنگي طولاني مدت مادر باردار باعث مي شود قند خون كاهش و تجزيه شدن بافت چربي و توليد موادي مانند كتون بادي ها در بدن افزايش يافته و در نتيجه باعث خطراتي براي سلامتي سيستم عصبي و مغز جنين مي شود.

** مصرف مكمل ها فراموش نشود
اين متخصص تغذيه و رژيم درماني در خصوص مصرف مكمل ها گفت: زنان در دوره بارداري نياز به اسيدفوليك و آهن دارند و به همه زنان در سن باروري و با هدف باردار شدن توصيه مي شود حتي پيش از بارداري مصرف اسيد فوليك را شروع كنند و حداقل تا پايان هفته شانزدهم بارداري ادامه دهند.
وي ادامه داد: مكمل آهن با توجه به افزايش نياز به آهن در دوره بارداري و به ويژه از هفته بيستم بارداري به بعد لازم است؛ بنابراين زنان باردار علاوه بر داشتن رژيم غذايي غني از آهن بايد روزانه مكمل آهن مصرف كنند ومصرف اين مكمل تا پايان بارداري و تا 6 ماه پس از زايمان نيز بايد ادامه پيدا كند كه به وضعيت شاخص هاي خوني مادر بستگي دارد.
حيدري افزود: سازمان بهداشت جهاني براي مادري كه وزن گيري مناسبي در دوران بارداري دارد و وضعيت تغذيه اي پيش ازبارداري و هنگام بارداري مطلوب است مصرف هيچ مكمل ديگري غير از اسيد فوليك و آهن را توصيه نمي كند.
دانشيار دانشگاه علوم پزشكي اهواز بيان كرد: اما مطالعات اخير حاكي از اين است كه مصرف مكمل مولتي ويتامين مينرال در حد ( RDA مقادير مجاز خوراكي توصيه شده ) در دوران بارداري مي تواند با وزن گيري بهتر جنين ارتباط داشته باشد.
وي گفت: با توجه به اهميت اسيدهاي چرب امگا سه در تكامل سيستم عصبي جنين، مصرف موادغذايي حاوي اين ماده مانند ماهي و ساير غذاهاي دريايي، گردو و روغن بذر كتان در دوره بارداري توصيه مي شود.

** مصرف ماهي هفته اي 2 بار توصيه مي شود
حيدري ادامه داد: مصرف ماهي حداقل هفته اي 2بار براي مادران باردار توصيه مي شود كه البته بايد از ماهي با آلودگي كمتر به جيوه و ساير سموم استفاده كنند كه ماهي بزرگ و با چربي زياد و در آب هاي نزديك مراكز صنعتي توصيه نمي شود.
اين متخصص تغذيه و رژيم درماني ادامه داد: اگر ميزان مصرف ماهي مادر كافي نبود روزانه مصرف يك كپسول امگا سه يك گرمي توصيه مي شود.

** عوارض بارداري با راهكارهاي رژيمي
وي به عوارض دوران بارداري اشاره كرد و گفت: عوارض دوران بارداري با راهكارهاي رژيمي قابل كنترل و تسكين هستند.
حيدري ادامه داد: احتمال بروز يبوست به ويژه در سه ماه سوم بارداري وجود دارد كه به دليل تغييرات هورموني و كاهش فعاليت فيزيكي ، بازجذب آب در دستگاه گوارش در دوران بارداري بيشتر مي شود.
دانشيار دانشگاه علوم پزشكي اهواز بيان كرد: مادر بايد آب كافي مصرف كند و مصرف غذاهاي حاوي فيبر يعني سبزيجات و ميوه جات را افزايش دهد.

** فعاليت فيزيكي در دوران بارداري لازم است
وي ادامه داد: همچنين زن باردار بايد روزانه 30 تا 45 دقيقه پياده روي سبك داشته باشد مگر در مواردي كه مشكلات قلبي و عروقي دارد و يا به توصيه پزشك بايد استراحت مطلق داشته باشد.
حيدري، سوزش سر دل يا احساس ترش كردن در سه ماه سوم بارداري را از ديگر عوارض عنوان كرد و گفت: زماني كه وزن مادر افزايش يافته و جنين در حال رشد به مجراي گوارش فشار مي آورد باعث برگشت اسيد معده از معده به سمت مري مي شود كه ريفلاكس نام دارد.
اين متخصص تغذيه افزود: مادر بايد حجم غذاي هر وعده را كاهش و تعداد وعده غذايي را زياد كند و همراه غذا آب و يا ساير مايعات مصرف نكند بلكه آن را در فواصل بين وعده غذايي قرار دهد، بلافاصله پس از غذا دراز نكشد و از خوردن غذاي پرچرب و پرادويه خودداري كند.

** در وهله نخست ژنتيك بر هوش و ظاهر نوزاد موثر است
وي به برخي باورهاي عام مردم در زمينه ارتباط نوع تغذيه و تاثير بر زيبايي و هوش نوزاد اظهار كرد: شواهد علمي اين باورهاي عام را تاييد نمي كند اما كيفيت كلي رژيم غذايي بر هوش نوزاد موثر است يعني يك ماده غذايي خاص بدون در نظر گرفتن ساير اجزاي رژيمي موثر نيست و در وهله نخست ژنتيك بر هوش و ظاهر نوزاد موثر است.
حيدري ادامه داد: مصرف امگا سه و يا غذاهاي حاوي كولين در گوشت گاو، تخم مرغ و سويا بر روي هوش تاثيرگذار است و گروه ميوه ها به دليل فيبر بالا و تركيبات پلي فنلي و آنتي اكسيداني بالا مي تواند روي وضعيت پوست نوزاد تاثير بگذارد.
3004/ 6037