برجام ؛ آزمون حیثیت و اعتبار اروپا

به گزارش ایرنا، در پی خروج آمریكا از برجام و بی اعتنایی تحقیرآمیز 'دونالد ترامپ' رئیس جمهوری آمریكا به چند سال تلاش و رایزنی دیپلماتیك اروپایی ها، اكنون به نظر می رسد كه اروپایی ها از خواب غفلت بیدار شده و این بار در تلاش هستند تا به هر نحو ممكن از منافع خود در برابر یكه تازی و یكجانبه گرایی آمریكا محافظت كنند. اما مساله اصلی این است كه اروپایی ها تا چه حد از اراده سیاسی لازم برای رویارویی با آمریكا برخوردار هستند و تا چه حد برای محافظت از منافع خود در برابر آمریكا و همچنین تضمین منافع ایران و حفظ برجام جدیت دارند.
دكتر حسن روحانی رئیس جمهوری اسلامی ایران سه شنبه شب هفته گذشته در پی اعلام خروج آمریكا از برجام به وزارت امور خارجه دستور داد كه ظرف چند هفته با مذاكره با كشورهای اروپایی و روسیه و چین رایزنی و مذاكرات لازم را انجام دهد . روحانی تصریح كرد: 'اگر در پایان این مهلت و زمان كوتاه به این نتیجه رسیدیم كه با همكاری پنج كشور می توانیم همه آنچه در برجام خواست ملت ایران بوده به دست آوریم، علیرغم میل آمریكا و رژیم صهیونیستی برجام پایدار خواهد ماند و ما می توانیم به نفع صلح وامنیت منطقه و جهان قدم برداریم. اگر ببینیم منافع ما تضمین نخواهد شد به زودی با مردم صحبت كرده وتصمیمات نظام را اعلام می كنم. '
اكنون برخی از كارشناسان اروپایی نیز اذعان می كنند كه رویكرد اروپا در تلاش برای راضی كردن ترامپ از اساس اشتباه بوده و موجب اصرار بیشتر رئیس جمهوری آمریكا بر مسیر خود شده است.
'ناتالی توچی' مدیر موسسه امور بین الملل ایتالیا و مشاور فدریكا موگرینی مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا دراین زمینه گفت:شاید ما اروپایی ها نباید به این خودشیفته بزرگ(ترامپ) این همه توجه نشان می دادیم و لازم است بر نجات برجام بدون آمریكا تمركز كنیم .
آنگلا مركل صدر اعظم آلمان روز جمعه در گفت و گوی تلفنی با ولادیمیر پوتین رئیس جمهوری روسیه درباره حفظ برجام گفت و گو كرد و در پی این گفت و گو نیز در مراسمی در شهر 'مونستر' در غرب آلمان ضمن دفاع از برجام ، تصمیم ترامپ برای خروج از توافق هسته ای را موجب نگرانی و تاسف شدید دانست و گفت: مسلما این توافق آرمانی نیست اما صحیح هم نیست كه بطور یكجانبه از توافق مورد تائید شورای امنیت سازمان ملل خارج شویم. مركل تصریح كرد: اقدام ترامپ درباره برجام اعتماد به نظم بین المللی را مخدوش كرد. مركل كه به اظهارات محتاطانه شهره است ، گفت: به نفع ما است كه رابطه ای قوی با آن سوی آتلانتیك داشته باشیم اما اگر هر كسی هر طور دلش می خواهد رفتار كند ، این خبر بدی برای جهان است.
امادیگر مقامات آلمانی خیلی صریح تر وارد میدان شدند. 'هایكو ماس' وزیر امور خارجه آلمان در گفت و گو با اشپیگل تاكید كرد اقدام یكجانبه آمریكا در خروج از توافق هسته ای با ایران موجب مسموم شدن روابط فراآتلانتیك شده و دوستی اروپا با آمریكا لطمه دیده و تاكید كرد: اگر لازم شود برای دفاع از مواضع خود جدال هم می كنیم. 'نیلس آنن' وزیر مشاور در امور خارجی آلمان در انتقاد از آمریكا از این هم فراتر رفت و تصریح كرد: تصمیم آمریكا به خروج از برجام تصمیمی اشتباه بود كه پیامدهای جدی بلندمدتی بر روابط ما خواهد داشت. وی كه هفته گذشته در واشنگتن مذاكراتی با مقام های آمریكایی انجام داده بود ، دراین زمینه تاكید كرد: با تاسف باید بگویم كه در آمریكا تمایلی برای جدی گرفتن استدلال های متحدان وجود ندارد.
این مقام آلمانی خاطرنشان كرد : مناقشه بر سر توافق هسته ای ایران به یك نقطه عطف در روابط آلمان با آمریكا تبدیل شده و اكنون با سیاست های دونالد ترامپ درباره مسائلی مانند مناقشه تجاری و بحث توافق هسته ای ، پای منافع اصلی ما در میان است.
در این حال ، رایزنی های دیپلماتیك اروپا كه از هفته گذشته و در پی اعلام تصمیم آمریكا به خروج از برجام آغاز شد در این هفته با شدت بیشتری پیگیری خواهد شد و قرار است وزیران امور خارجه سه كشور اروپایی ابتدا در جلسه ای با فدریكا موگرینی مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا این مساله را بررسی كنند و سپس با محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران دیدار خواهند كرد. ظریف روز دوشنبه به مسكو می رود و پس از دیدار و رایزنی با سرگئی لاوروف همتای روس خود عازم بروكسل خواهد شد. در این حال به گفته برخی منابع خبری ، در ابتدا قرار بود جلسه ظریف با همتایان اروپایی در لندن برگزار شود اما ایران با این مساله مخالفت كرده و جلسه به بروكسل منتقل شده كه این مساله نیز حامل پیامی از نارضایتی ایران از رویكردهای اخیر سه كشور اروپایی در غش كردن به سمت واشنگتن ارزیابی می شود.
** پیشنهاد احیای مقررات حمایتی و 'اوفك' اروپایی
كشورهای اروپایی كه گویی از خوابی سنگین بیدار شده اند، روز جمعه اولین نشانه ها ازضرورت جدیت در برابر رویكرد یكجانبه گرایانه آمریكا را نشان دادند. بسیاری از كارشناسان پیش از این هشدار داده بودند كه در صورت خروج آمریكا از برجام یكی از تبعات اصلی آن تعمیق شكاف میان دو سوی آتلانتیك خواهد بود واكنون این گسل فعال شده و می تواند تا حد زلزله ای در روابط اروپا و آمریكا پیش رود كه البته شدت و ضعف آن بستگی به تحولات آتی و چگونگی تعامل آمریكا با اروپایی ها خواهد داشت.
'برونو لو مر' وزیر دارایی فرانسه روز جمعه در انتقادی كم سابقه از آمریكا گفت: ' آیا ما می پذیریم كه آمریكا ژاندارم اقتصادی جهان باشد؟ آیا تحریم های فراقلمرویی را می پذیریم ؟ ایا می پذیریم كه اروپا در امور تجاری بنده و خراجگزار آمریكا باشد ؟ جواب همه این ها منفی است .
' وزیر دارایی فرانسه با تاكید بر اینكه نمی‌توان همین راه را ادامه داد و در برابر تصمیمات آمریكا تسلیم شد، افزود: فرانسه امیدوار است به همراه متحدان اروپایی، پیشنهادهایی را در این ارتباط به كمیسیون اروپا ارائه كند و توضیح داد كه اروپایی‌ها درحال كار روی سه پیشنهاد مشخص هستند. یكی از این پیشنهادها ، به‌ روز كردن قوانین بازدارنده اروپایی مصوب سال ۱۹۹۶ است كه امكان مقابله با تحریم‌های فراقلمرویی آمریكا را خواهد داد. این مقررات كه با هدف دور زدن تحریم‌های كوبا تنظیم شده به شركت‌ها و دادگاه‌های اروپایی امكان می‌دهد كه به تحریم‌های اعمال شده توسط كشورهای ثالث عمل نكنند . پیشنهاد دوم فرانسه تلاش برای به‌كار گیری ابرازهای مالی خاصی برای تامین استقلال مالی اتحادیه اروپا از آمریكا است و سومین پیشنهاد نیز تاسیس دفتری اروپایی مشابه دفتر كنترل دارایی‌های خارجی آمریكا (OFAC) را پیش بینی می كند كه برای تضمین تطابق فعالیت شركتها با مقررات اروپایی كار خواهد كرد.
روز جمعه همچنین 'ترزا می' نخست وزیر انگلیس در تماسی تلفنی با ترامپ رئیس جمهوری آمریكا در این خصوص بحث كرد و دو طرف توافق كردند كه مذاكراتی باید در خصوص تاثیر تحریم های آمریكا بر شركت های اروپایی فعال در ایران انجام شود. به گفته سخنگوی نخست وزیری انگلیس ، می به ترامپ گفته است كه انگلیس و سایر شریكان اروپایی متعهد به حفظ توافق هسته ای با ایران هستند .
در همین حال وزیران دارایی فرانسه و آلمان در حال رایزنی با وزارت خزانه داری آمریكا برای معاف كردن شركت های فرانسه و آلمان از تحریم های آمریكا هستند. لو مر گفت كه او خواستار كسب معافیت های مشخص برای شركتهای فرانسوی فعال در ایران ازجمله رنو ، توتال ، سانوفی ، دانون و پژو است.
'اولاف شولتس' وزیر دارایی آلمان نیز در همین ارتباط با 'استیو منوچین' وزیر خزانه داری آمریكا تلفنی گفتگو كرده است. به نوشته 'هندلزبلات' ، شولتس در تماس با وزیر دارایی آمریكا این مساله را مورد بررسی قرار داده و پیگیر آن است. وزیر دارایی از حزب سوسیال دمكرات آلمان تاكید كرده است كه اقتصاد این كشور نباید به علت تحریم های آمریكا دچار زیان شود. یك سخنگوی وزارت دارایی آلمان تائید كرده كه وزیر دارایی آلمان در گفتگو با همتای آمریكایی بر لزوم ادامه همكاری شركت های آلمانی با ایران در پی خروج یكجانبه آمریكا از برجام تاكید كرده و به صراحت خواستار مستثنی شدن شركت های آلمانی از قوانین تحریمی آمریكا شده است.
در همین حال ، 'پتر آلتمایر' وزیر اقتصاد آلمان نیز تاكید كرد كه دولت آلمان هر اقدامی بتواند از جمله با ارائه توصیه های حقوقی لازم برای حمایت از شركت های آلمانی خواهد كرد.
** موگرینی : فقط یك كشور قادر به نابودی برجام است و آن هم ایران است
موگرینی مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا نیز روز جمعه در مراسمی در شهر فلورانس ایتالیا با طعنه ای آشكار به سیاست های دولت آمریكا گفت:حال وهوای این دوره و زمانه مبنی برجیغ و داد، نابود كردن و از هم گسیختن امور است اما این راه حل مشكلات نیست. وی افزود: ما نیازمند عقلانیت و گفت و گو هستیم . هیچ كشوری آن اندازه بزرگ یا قوی نیست كه به تنهایی با جهان مواجه شود.
موگرینی در خصوص توافق هسته ای با ایران ضمن تاكید بر اینكه این توافق نتیجه داده و موفقیت آمیز بوده است، گفت:اتحادیه اروپا مصمم به حفظ برجام است و من ترتیبی داده ام كه هفته آینده با وزیران امور خارجه سه كشور فرانسه ، آلمان و انگلیس دیدار كنم و متعاقب آن نیز با وزیر امور خارجه ایران دیدار خواهیم كرد.
آنطور كه خبرنگار 'وال استریت ژورنال' از بروكسل خبر داده ، موگرینی در حاشیه این نشست نیز به خبرنگاران گفته 'تنها كشوری كه بطور یكجانبه می تواند برجام را نابود كند ، ایران است ' . موگرینی در ادامه تصریح كرده كه 'امكان حفظ برجام وجود دارد اما بسیار دشوار است و اوضاع نسبت به گذشته بسیار متفاوت است اما عزم ما این است كه این توافق را حفظ كنیم ' .
به نظر می رسد كه اشاره موگرینی به خطر توقف اجرای برجام از سوی ایران است كه بطور خودكار و واقعی منجر به نابودی توافق هسته ای خواهد شد.این در حالی است كه ایران از ابتدا با حسن نیت و بر اساس صلح آمیز بودن برنامه هسته ای و رفع برنامه های غرب وارد مذاكرات شد و چنانكه آژانس بین المللی انرژی اتمی نیز تاكنون 10 بار تایید كرده است ایران تمام تعهدات خود را بطور كامل اجرا كرده و به اجرای داوطبانه پروتكل الحاقی نیز ادامه است و این طرف غربی است كه در اجرای تعهدات خود كم گذاشته و ادامه اجرای تعهدات ایران نیز منوط به طرف غربی و تضمین منافع ایران در برجام است.
اكنون توپ در زمین اروپا است و زمان به سرعت در حال گذر است ؛ آیا اروپا در این آزمون موفق خواهد شد ؟ همانطور كه خود مقامات اروپایی هم بارها تصریح كرده اند، برجام صرفا موضوع ایران ومنطقه غرب آسیا نیست بلكه این مساله باامنیت اروپا وجهان نیز پیوند خورده است و در نظر گرفتن موضوع امنیتی در كنار منافع اقتصادی و نیز تبعات تسلیم شدن در برابر یكجانبه گرایی آمریكا اثبات می كند كه اروپا برای منافع خودش هم كه شده باید این بار جدیت به خرج بدهد.
اروپام**1078**1590
گزارش از: بابك جعفری