به طور سنتي نزاع هميشه بر سر بناهاي مقدس شهر قديمي است؛ منطقه‌اي كوچك و پرتراكم كه با ديوارهايي 700ساله محاصره شده. با اين‌حال، اين‌بار نه يك بناي تاريخي و مقدس بلكه ساختماني بيرون از شهر قديمي به محل وقوع يك زلزله سياسي و ديپلماتيك بدل شده است. اين ساختمان كه همان سفارت جديدالتأسيس ايالات متحده است، در منطقه‌اي نه‌چندان معروف و در ميانه زمين‌هايي باير، خانه‌هايي قديمي و يك هتل ديپلماتيك كه مدتي پيش به خانه سالمندان تغيير كاربري داده شد، واقع شده است.
از هشت سال پيش اين ساختمان به‌عنوان كنسولگري ايالات متحده فعاليت داشته؛ مكاني كه جهانگردان براي درخواست ويزا يا تمديد رواديد خود به آن مراجعه مي‌كردند. اما امروز، در مراسمي اين ساختمان به صورت رسمي به سفارت آمريكا در اسرائيل بدل خواهد شد؛ در واقع با اين اقدام، آنچه دونالد ترامپ، رئيس‌جمهوري آمريكا در دوران تبليغات انتخاباتي‌اش وعده داده بود، عملي خواهد شد.
تصميم ترامپ براي اعلام اورشليم به‌عنوان پايتخت اسرائيل و انتقال سفارت آمريكا، نشانه چرخشي بزرگ در سياست خارجي آمريكا نسبت به دهه‌هاي گذشته است. به‌رسميت‌شناختن اورشليم به‌عنوان پايتخت اسرائيل بدون ترديد حساس‌ترين مسئله در مناقشه ديرينه اسرائيلي-فلسطيني است و مي‌تواند تبعاتي را براي كل خاورميانه داشته باشد. البته نبايد فراموش كرد كه اين تصميم ترامپ هيچ‌گاه با استقبال جامعه جهاني همراه نشد و تاكنون گواتمالا و پاراگوئه تنها كشورهايي بوده‌اند كه از انتقال سفارت خود به اورشليم خبر داده‌اند.
با اين حال، اين عدم همراهي جامعه بين‌المللي باعث نشد كه ترامپ و اسرائيل از تصميم خود منصرف شوند. اما هرچند ريكي تورجمن، زن اسرائيلي 52ساله در گفت‌وگو با «سي‌ان‌ان»، انتقال سفارت آمريكا را يكي از بزرگ‌ترين اتفاق‌ها در تاريخ اسرائيل مي‌داند، اما قاطبه فلسطينيان نمي‌خواهند واقعيت اين انتقال را باور كنند. فارغ از خود اين اقدام، زمان افتتاح اين سفارت نيز خشم فلسطينيان را برانگيخته است؛ يك روز قبل از گشايش سفارت جديد آمريكا، اسرائيلي‌ها «روز اورشليم» را جشن مي‌گيرند؛ روزي كه به باور اسرائيلي‌ها، يهوديان بار ديگر به اين شهر بازمي‌گردند. از ديگر سو، اين روز با هفتادمين سالگرد تأسيس اسرائيل مقارن شده است.
اين در حالي است كه روز 15 مي، يك روز بعد از افتتاح سفارت، همان روزي است كه فلسطيني‌ها از آن با عنوان «روز نكبت» ياد مي‌كنند؛ 70 سال پيش در چنين روزي، در جريان جنگ اسرائيل و اعراب، 700 هزار فلسطيني از خانه و كاشانه خود به زور بيرون رانده شدند. اين روز معمولا با برگزاري تظاهرات‌هاي گسترده و عزاداري همراه مي‌شود و دو روز بعد نيز مصادف با نخستين روز ماه رمضان است؛ ماهي مقدس براي مسلمانان كه همواره با افزايش تنش و درگيري ميان اسرائيلي‌ها و فلسطينيان همراه است. شهر بيت‌اللحم هرچند در هشت‌كيلومتري مكان سفارت جديد آمريكا قرار دارد اما از آنجا كه در پس ديوارهاي بتني قرار گرفته، به نظر به دنيايي متفاوت تعلق دارد.
اين ديوارهاي بتني اسرائيل و نوار غزه را از هم جدا مي‌كنند. در پشت اين ديوارها، مردم نگاهي متفاوت به انتقال سفارت آمريكا دارند. از نظر خادر يوسف، راننده تاكسي، اين اقدام به معناي قطع اميد از كشوري فلسطيني است كه بيت‌المقدس پايتخت آن باشد. او در اين رابطه مي‌گويد: «بدون جنگ، صلحي در كار نخواهد بود و آنچه با زور گرفته شده، بدون زور برگردانده نمي‌شود».
خوش‌بيني محمود عباس، رئيس تشكيلات خودگردان فلسطين كه در اولين سفر ترامپ به اين منطقه، خطاب به او گفته بود: «بعد از خدا، اميد ما به شماست» اكنون جاي خود را به واقعيتي تلخ داده است. بعد از اعلام تصميم آمريكا، تشكيلات خودگردان روابط خود با دولت واشنگتن را قطع و بارها اعلام كرد كه هيچ‌گونه طرح صلحي از سوي آمريكا را نخواهد پذيرفت. از نظر فلسطيني‌ها، اين اقدام ترامپ به معناي مشروعيت‌بخشيدن به اشغالگري اسرائيل است.
در اين ميان، برخي از فلسطينيان نيز بخشي از مسئوليت اين وضعيت نااميدكننده را متوجه خود محمود عباس مي‌دانند. عباس از يك سو وارد يك نزاع بي‌حاصل با جنبش حماس در غزه شده و هم‌زمان در نتيجه سياست‌هاي او، اهميت مسئله فلسطين در ميان برخي از كشورهاي عربي در حال رنگ‌باختن است. نگرش فلسطيني‌ها به انتقال سفارت آمريكا به خوبي گوياي اين واقعيت است كه اين اقدام هيچ كاركردي جز افزايش تنش ميان اسرائيل و فلسطينيان و به تبع آن كل خاورميانه ندارد.
با اين اوصاف، وعده ترامپ براي تحقق توافق نهايي كه ارمغان‌آور صلحي ماندگار ميان اسرائيلي‌ها و فلسطينيان باشد، در عمل نتيجه معكوس داده و رؤياي صلح از هر زماني دست‌نيافتني‌تر شده است. دولت ترامپ در حالي مي‌كوشد طرح صلح اسرائيلي-فلسطيني را پيش ببرد كه دو طرف در اوج تقابل قرار دارند؛ تقابلي كه هم در سطح سياسي و هم در ميدان عمل به خوبي مشهود است. حمايت بي‌چون‌وچراي ترامپ از اسرائيل، آنان را غره و فلسطينيان را سرخورده كرده و در چنين شرايطي به نظر نمي‌رسد هيچ طرح صلحي به نتيجه برسد.
*منبع: روزنامه شرق؛ 1397،2،24
**گروه اطلاع رساني**2059**2002
تاریخ انتشار: ۲۴ اردیبهشت ۱۳۹۷ - ۱۰:۰۵
اورشليم (بيت‌المقدس) با آن كليساها، مساجد و معابد تاريخي‌اش ديگر به تنش و درگيري عادت كرده است. سرزمين‌هاي مقدس، همواره سرزمين‌هاي حساسيت‌برانگيزي بوده‌اند و اورشليم مقدس‌ترين آنهاست.