«یا رمضان» آوای آسمانی تركمن ها

به گزارش ایرنا، ماه مبارك رمضان در میان تركمن های خراسان شمالی با آیین و رسوم خاصی همراه است و اهل تسنن این خطه دست كم یك هفته قبل از آغاز رمضان، مقدمات روزه داری را فراهم كرده و به استقبال این ماه پرفیض و بركت می روند.
زنان بیشتر از روزهای معمول به نظافت خانه و حیاط منزل می پردازند و مردان نیز خوار و بار مورد نیاز خانواده خود در این ماه را خریداری كرده و برخی خانواده ها نیز گوسفند قربانی می كنند.
آیین رمضان خوانی از آداب و رسوم ویژه تركمن های خراسان شمالی است، در این آیین شماری از جوانان بعد از صرف افطار دور هم جمع می شوند و با انتخاب یك نفر از جمع خود به عنوان سرگروه، اشعاری را در وصف ماه مبارك رمضان و روزه داری به زبان تركمنی می خوانند كه هدایایی از سوی روزه داران به آنان داده می شود.
اوج آیین رمضان خوانی در شب‌های ۱۴ و ۱۵ ماه مبارك رمضان است كه طلبه یا غزل‌خوان خوش صدا در روستا به همراه شماری از جوانان به راه می‌افتد و اشعاری را با این مضمون كه ای روزه‌داران ماه رمضان به نیمه رسید، مقاومت كنید تا نصف دیگر را روزه بگیرید و پس از هر مصرع، همراهان ندای ” الاو” یا ” الله” و 'یا رمضان' سر می دهند.
هر چند در گذشته مراسم یارمضان تا پاسی از شب ادامه داشت اما، این آیین هم اكنون در شمار كمی از روستاهای تركمن نشین خراسان شمالی بویژه مناطق مرزی آنهم به مدت یك ساعت انجام می شود.

* رویت هلال ماه مبارك رمضان
رویت هلال ماه رمضان در میان تركمن ها با هیجان خاصی همراه است، آنان عقیده دارند كه هركس زودتر هلال ماه را ببیند، ثواب بیشتری می برد به همین خاطر پیر و جوان تركمن سعی می كنند برای دیدن هلال ماه كه علامت آغاز ماه مبارك رمضان است به بالای ارتفاعات و پشت بام ها بروند تا زودتر از دیگران آن را مشاهده كنند.

* برپایی نماز تراویح و ختم قرآن
در طول ماه مبارك رمضان، عمده مساجد تركمن ها پر از جمعیت شده و حال و هوایی دیگر دارد.
اگر در شب های ماه مبارك رمضان در مناطق تركمن نشین باشی و از گلدسته های مساجد صدای اذان را برای برپایی نماز عشاء بشنوی، پیر و جوان و حتی كودكان را می بینی كه گروه گروه به سمت مساجد در حركت هستند.
در شب های ماه مبارك رمضان، جمعیت زیادی كه بیشتر آنها را جوانان، نوجوانان و حتی كودكان تشكیل می دهند برای برپایی نماز عشا و نماز 'تراویح 'كه پس از آن به جماعت اقامه می شود، وارد مساجد می شوند.
تراویح نمازی 20 ركعتی است كه پس از اقامه نماز عشاء به جماعت خوانده می شود به این شكل كه امام جماعت پس از خواندن حمد در هر ركعت، یك سوره از سوره های كوتاه قرآن مجید را می خواند.
هر چند این نمازهای 20 ركعتی هر شب دو تا سه ساعت به طول می انجامد، اما تركمن ها شركت در آن ها را از مستحبات می دانند و سعی می كنند كه در آن شركت جسته و از ثواب آن بهره مند شوند.

* افطاری دادن
افطاری دادن در ماه مبارك رمضان نزد تركمن های اهل سنت خراسان شمالی یك افتخار بزرگ به شمار می رود و به همین دلیل در این ماه هر فرد با هر بضاعتی، سعی می كند به این آیین عمل كند.

*ادای فطریه در میان اهل سنت
ادای فطریه در میان اهل سنت رسم دیگری است كه در ماه مبارك رمضان و معمولا در چند روز آخر ماه رمضان، قبل از نماز عید سعید فطر انجام می شود.
ادای فطریه اهمیت خاصی در بین تركمن ها دارد، طبق اعلام نظر روحانیان تركمن برای هر فرد خانواده، مبلغی تعیین و به افراد نیازمند پرداخت می شود و در فقه اهل سنت پرداخت فطریه واجب است.

*عید سعید فطر
تركمن های خراسان شمالی در روزهای پایانی ماه مبارك رمضان پس از یك ماه عبادت و روزه داری با انجام آیین های ویژه این ماه پر بركت، خرید لباس نو و تهیه انواع شیرینی به استقبال عید فطر می روند.
با فرارسیدن روز عید، مردان پیر و جوان گروه گروه با در دست داشتن سجاده عازم عیدگاه هر شهر شده و با حضور در اجتماع روزه داران با گوش سپردن به مواعظ علما و بهره مندی از ارشادات دینی و مذهبی، نماز عید فطر را بجا می آورند.
یكی از مردان تركمن ساكن در روستای ˈیكه صعودˈ نیز گفت: زنان قبل از ماه مبارك رمضان با خانه تكانی و شست و شوی فرش و پتو برای میهمانی خدا در این ماه آماده می شوند.
سیف الله درخشان افزود: مردان و پسران برای خواندن نماز واجب و مستحبی و همچنین دعا و مناجات به مسجد محله می روند اما بانوان به صوت فردی و یا همراه دوستان آشنایان در خانه به ادای واجبات خود می پردازند.
وی گفت: همچنین در این ماه تركمن ها انواع فتیر و نان خانگی، كلوچه، شیرینی چوزمه و فتیر مسكه تهیه می كنند و آنها را جلوی مساجد می برند و میان روزه داران تقسیم می كنند.
وی افزود: همچنین در بین تركمن ها رسم بر این است كه هر شب در مساجد و یا در منزل یكی از اقوام افطاری دهند.
درخشان از دیگر مراسم مرسوم اهل تسنن در ماه مبارك رمضان به اقامه نماز تراویح، ختم قرآن ، شب زنده داری در شب های قدر، توزیع مواد غذایی در میان نیازمندان، دید و بازدید در عید سعید فطر اشاره كرد.
مشاور استاندار خراسان شمالی در امور اهل سنت با بیان اینكه ماه مبارك رمضان، ماه نزول قرآن، رحمت، بركت و از شریف ترین ماه های سال برای عموم اهل سنت است گفت: مهم ترین وظیفه اهل سنت در این ماه صدقه دادن به فقیران، احترام به سالخوردگان، مهربانی با یتیمان، عبادت و فرستادن صلوات است.
آخوند گلدی كمالی در گفت و گو با خبرنگارایرنا اظهاركرد: برگزاری كلاس های آموزشی قرائت و تلاوت قرآن توسط روحانیون اهل سنت را از دیگر آداب اهل سنت این منطقه است.
وی گفت: نماز تراویح نیز از دیگر آداب اهل تسنن است كه بعد از نماز عشا توسط مردان در مساجد خوانده می شوند و تركمنان علاقه مند در ماه مبارك رمضان همراه با این نماز چندین مرتبه قرآن را ختم می كنند.
وی افزود: در آیین ختم قرآن مجید، تعدادی از قاریان و حافظان معروف تركمن با حضور سایر روزه داران در مدت زمان معینی در چند شب متوالی قرآن را ختم می كنند.
آخوند كمالی گفت: در برخی از مناطق نماز تراویح توسط زنان و به همراه همسایگانشان در منازل نیز اقامه می شود.
وی ادامه داد: در ماه مبارك رمضان هرروز افطار مردها نان های مخصوص روغنی و كلوچه و... آماده می كنند و جلوی مساجد می برند و میان نیازمندان و مردم تقسیم می كنند به دلیل اینكه تصدق ثواب دارد.
آخوند كمالی گفت: در میان نوجوانان و جوانان آیین رمضان خوانی نیز مرسوم است، در این آیین در هر دهه ماه رمضان، جوانان در مقابل درب منازل اشعاری را می سرایند كه هدایایی از سوی روزه داران به آنان داده می شود.
وی در خصوص آیین شب های قدر نیز اظهاركرد: تركمن ها در شب های قدر نیز راز و نیاز می كنند و قرآن می خوانند تا هرچه بیشتر از ثواب این ماه فیض ببرند.
آخوند كمالی اظهاركرد: در روز عید فطر نیز در خانه تركمن ها سفره ای پهن است و بر روی سفره ها نان های سنتی و شیرینی و شكلات چیده می شود.
وی گفت: روزه داران تركمن پس از برپایی نماز عید فطر به صورت جماعت، برای دید و بازدید به سراغ همسایگان و هم كیشان روزه دار خود می روند و این عید بزرگ را به یكدیگر تبریك می گویند.
10 درصد از جمعیت 863 هزار نفری استان خراسان شمالی را تركمن های سنی مذهب تشكیل می دهند كه در شهرستان های بجنورد، راز و جرگلان و مانه و سملقان سكونت دارند.
ع/ 6042