فراز و فرود روابط مغرب و الجزایر

به گزارش ایرنا، مغرب در سال 1956 و الجزایر در سال 1962 به استقلال دست یافتند، اما روابط دو كشور از آن زمان پیوسته پرتنش بوده است. در سال 1976 روابط دیپلماتیك آنها به مدت 12 سال قطع شد و تا سال 1988 این روابط برقرار نشد.

** بن بست در روابط
هرچند دو كشور همسایه با هم روابط دیپلماتیك دارند، اما سطح این روابط یكسان نیست، مغرب در الجزایر سفیر دارد و حتی با وجود تنش های زیاد و فراخواندن وی در مواردی، اما بار دیگر سطح روابط را به سفیر ارتقاع داده ، ولی الجزایر در این كشور فقط كاردار دارد.
«ناصر بوریطه» وزیر خارجه مغرب تابستان گذشته در مصاحبه با مجله فرانسوی «ژون افریك» گفت: روابط دو كشور در همه زمینه ها به بن بست رسیده و از چند سال پیش این روابط شاهد هیچ پیشرفتی نبوده، دیدارهای رسمی دو كشور از هفت سال پیش متوقف شده است.
وی افزود: رباط در تابستان 2016 اعلام كرد كه قصد دارد به اتحادیه آفریقا بازگردد، كشورهای آفریقایی از این اقدام استقبال كردند، اما الجزایر حملات رسانه ای و سیاسی سختی علیه مغرب آغاز كرد.

** بسته بودن مرزهای زمینی دو كشور از 24 سال پیش تاكنون
از سال 1962 یعنی استقلال الجزایر، این كشور چندین بار مرزهای خود را با مغرب بسته است، اما آخرین بار در سال 1994 این اقدام را انجام داد و با گذشت بیش از دو دهه هنوز آن را باز نكرده است . یكی از دلایل این اقدام الجزایر نیز این بوده كه آن زمان مغرب ورود الجزایری ها به این كشور را منوط به دریافت روادید كرد و این باعث شد، روابط تجاری دو كشور به حداقل برسد. مغرب آن زمان الجزایر را به دست داشتن در حمله به هتلی در شهر مراكش متهم كرد كه در جریان آن چند تبعه اسپانیایی كشته شدند. الجزایر این اتهام را رد كرد.

** دیوارهای بی اعتمادی میان دو كشور
الجزایر از دو سال پیش شروع به ساختن دیواری حایل در 271 كیلومتر از مرزهای خود با مغرب كرد كه ارتفاع آن حدود هفت متر و عرض آن دو متر است . الجزایر هدف از این كار را جلوگیری از قاچاق مواد مخدر از طریق خاك مغرب و تامین امنیت این كشور عنوان كرده است .
مغرب نیز پیش ازآن دیواری به طول 100 كیلومتر در مرزهایش ایجاد كرده و هدف از آن را مبارزه با جرایم سازمان یافته و جلوگیری از نفوذ تندروها از خاك الجزایر به این كشور اعلام كرده است .

** رقابت تسلیحاتی
بر اساس گزارش «مركز پژوهش های صلح جهانی استكهلم»، از سال 2011 تا 2015، 56 درصد سلاح های خریداری شده در آفریقا توسط مغرب و الجزایر صورت گرفته است .
الجزایر از جمله كشورهایی است كه بیشتر تجهیزات دفاعی اش روسی است، اما مغرب بیشتر تجهیزات و سلاح های آمریكایی و بلوك غربی تهیه می كند و اختلافات دو كشور باعث شده، هر یك برای تقویت توان دفاعی خود تلاش كنند.
پایگاه خبری الجزایری «الشروق» نیز آبان سال گذشته در گزارشی در خصوص اقدام مغرب به پرتاب یك ماهواره به فضا با كمك فرانسوی ها و پس از آن انتشار اخباری مبنی بر پرتاب یك ماهواره توسط الجزایر به فضا با كمك چینی ها، به این رقابت میان دو كشور اشاره كرد و این سوال را مطرح كرده كه آیا جنگ ماهواره ای و نبرد ضد جاسوسی میان الجزایر و مغرب آغاز شده است.

** اختلافات مرزی
پس از استقلال الجزایر در سال 1962، بحث ترسیم مرزهای مشترك با مغرب باعث اختلاف دو كشور شد. الجزایر ملاك تعیین مرزها را زمانی می دانست كه فرانسه خاك الجزایر را ترك كرد و اعتقاد داشت، چارچوب مرزهای دو كشور همین است، اما مغرب بر این باور بود كه برای ترسیم مرزها باید به دوران پیش از ورود استعمارگران فرانسوی بازگشت و به همین دلیل دو منطقه «تندوف » و «بشار» را كه اكنون جزو خاك الجزایر است، بخشی از خاك خود می داند.
اختلافات مرزی میان مغرب و الجزایر منحصر به درگیری های سیاسی نشد، دو كشور در سال 1963میلادی به دلیل اختلافات مرزی ، با هم وارد جنگی شدند كه به 'جنگ شن ها' معروف شد. این درگیری با دخالت كشورهای عربی و آفریقایی به پایان رسید.

** صحرای غربی اصلی ترین عامل اختلاف
صحرای غربی منطقه‌ای است در شمال غرب آفریقا و جنوب كشور مغرب كه جبهه آزادی ‌بخش «پولیساریو» و پادشاهی مغرب بر سر كنترل آن مناقشه دارند. اسپانیا در سال 1883 میلادی صحرای غربی را به قلمرو خود ملحق كرد و این روند ادامه داشت تا این كه در سال 1973 جبهه پولیساریو كه سازمان سیاسی نظامی در صحرای غربی است، تشكیل و نبرد با اشغالگران را آغاز كرد.
مجمع عمومی سازمان ملل متحد در سال 1975 میلادی از دیوان بین‌المللی دادگستری خواست درباره وضعیت صحرا رای صادر كند. این دادگاه وجود روابط تاریخی بین صحرا با مغرب و موریتانی را تائید، اما وجود رابطه حاكمیت و سیطره قانونی میان آن‌ها را رد كرد. در همین حال، توافق سه گانه مغرب، اسپانیا و موریتانی منجر به خروج اسپانیا شد.
پس از خروج اسپانیا از صحرای غربی در سال 1975 میلادی، صحرای غربی به مغرب الحاق شد. این امر با مخالفت شدید نیروهای جبهه پولیساریو روبه رو شد و درگیری های شدیدی میان طرفین در گرفت كه در سال 1991 میلادی با میانجی گری سازمان ملل، متوقف شد.
جبهه پولیسارو در سال 1976 از تشكیل كشوری به نام جمهوری صحرا به مركزیت «العیون» خبر داد كه این خود با درگیری هایی در منطقه همراه بود زیرا مغرب و موریتانی مخالف این امر بودند. مغرب نوعی خودمختاری به صحرای غربی پیشنهاد داده، اما جبهه پولیساریو خواستار برگزاری همه پرسی تحت نظارت سازمان ملل برای استقلال «جمهوری دمكراتیك عربی صحرا» است.
«مصطفی الخلفی» تحلیلگر سیاسی و كارشناس روابط بین الملل ، مساله صحرای غربی را یكی از علل اصلی اختلاف میان مغرب و الجزایر می داند.
«بوحنیة قوی» استاد علوم سیاسی الجزایر نیز می گوید، مساله صحرای غربی به بخشی جداناپذیر از سیاست خارجی الجزایر تبدیل شده، زیرا این منطقه را آخرین مستعمره در آفریقا می داند.
مقام های مغربی، پیوسته الجزایر را به حمایت از جبهه پولیساریو متهم می كنند و می گویند، الجزیره باید به عنوان یكی از طرف های اثرگذار در مذاكرات حضور داشته باشد و این در حالی است كه الجزایر معتقد است، از تلاش های سازمان ملل برای حل مساله صحرا حمایت می كند و طرف این درگیری نیست.

** صدور مواد مخدر از مغرب، یكی دیگر از عوامل اختلاف
مغرب بزرگترین تولید كننده شاهدانه در جهان است كه از آن مواد مخدری مانند «حشیش» و «ماری جوانا» تهیه می شود. الجزایر پیوسته مغرب را به تجارت مواد مخدر و تسامح در برخورد با قاچاقچیان متهم می كند و اعلام كرده كه كشورهای شمال آفریقا و از جمله الجزایر، آسیب زیادی از این جهت دیده اند.
«عبدالقادر مساهل» وزیر خارجه الجزایر اكتبر گذشته گفت: مغرب اقدام به پولشویی در بانك های آفریقایی می كند و شركت هواپیمایی این كشور نیز غیر از مسافر، چیزهای دیگر(مواد مخدر) جابجا می كند.
مساهل افزود: این سخن او نیست، بلكه همه این را می دانند و این مطلب را از شمار زیادی از روسای كشورهای آفریقایی شنیده است.
این سخنان وزیر خارجه الجزایر با واكنش شدید مغرب مواجه شد، كاردار الجزایر در مغرب احضار شد و مغرب سفیر خود در الجزایر را نیز برای مشورت فراخواند، اما مدتی وی را بدون سر و صدا به الجزیره بازگرداند.
«احمد اویحیی» نخست وزیر الجزایر نیز چند هفته بعد مغرب را عامل گسترش مواد مخدر در شمال آفریقا دانست و گفت: ما از افغانستان دور هستیم، پس معلوم است مواد مخدر از كجا به الجزایر می آید.

** قطع روابط دیپلماتیك ایران و مغرب و تشدید اختلافات میان الجزایر و مغرب
مغرب 11 اردیبهشت با ادعای این كه حزب الله لبنان به نیروهای پولیساریو كمك می كند و سفارت ایران در الجزایر دیدار مقام های این حزب با رهبران پولیساریو را تسهیل كرده است، با ایران قطع رابطه كرد . حزب الله لبنان، جبهه پولیساریو، وزارت خارجه جمهوری اسلامی ایران و همچنین سفارت ایران در الجزایر در بیانیه هایی جداگانه، این اتهام ها را شدیدا تكذیب كردند. «بهرام قاسمی» سخنگوی وزارت خارجه ایران در این خصوص گفت: با صراحت تمام بار دیگر تاكید می كنیم كه یكی از مهم ترین پایه های اساسی و اصولی سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در مناسبات خود با سایر دولت ها و كشورهای جهان، احترام عمیق به حق حاكمیت و امنیت آنان و عدم مداخله در امور داخلی دیگر كشورها بوده و خواهد بود.
وزیر خارجه مغرب آن زمان و چند بار در مصاحبه با رسانه های منطقه ای و بین المللی ادعا كرد، مدارك و شواهدی در دست دارد كه ثابت می كند ایران و حزب الله از طریق سفارت جمهوری اسلامی ایران در الجزایر، به پولیساریو كمك می كنند. این ادعاها با واكنش مقام های الجزایری مواجه شد و اتهامات مغرب را بی اساس دانستند. الجزایردر اعتراض به این اتهامات، «حسن عبدالخالق» سفیر مغرب را احضار و مراتب اعتراض خود را به این سخنان اعلام كرد.
روزنامه «الخبر» چند هفته پیش به نقل از یك دیپلمات الجزایری نوشت: روابط دو كشور از حدود 40 سال پیش تا كنون، این اندازه پرتنش نبوده، رفتارهای اخیر مقام های مغربی در مورد الجزایر خصمانه است و هنگام احضار سفیر مغرب به وزارت خارجه نیز این مطلب به وی تذكر داده شد.
با توجه به اینكه وزیر خارجه مغرب اتهامات خود ضد ایران و الجزایر را طی چند هفته گذشته چندین بار تكرار كرد، به نظر می رسد این كشور عمدا در پی تنش آفرینی در روابط خود با ایران و الجزایر است و در نتیجه به نظر نمی رسد روابط این دو همسایه هم به زودی به حالت عادی بازگردد، زیرا دو مشكل و مساله اصلی مواد مخدر و صحرای غربی كه از عوامل اختلاف دو كشور است، همچنان حل نشده باقی مانده است، هرچند «عبدالعزیز بوتفلیقه » رئیس جمهوری الجزایر چندی پیش پیام تبریكی برای شاه مغرب به مناسبت حلول ماه مبارك رمضان فرستاد، اما به نظر نمی رسد روابط دو كشور به این زودی به حالت عادی و در حد روابط دو كشور دوست و همسایه بازگردد.
خاورم **2041**1651