فاضلاب، محرك كشند قرمز

كشند قرمز یك پدیده دریایی است كه بر اثر افزایش جمعیت گروهی از جلبك ‌ها اتفاق می ‌افتد و موجب تغییر رنگ آب دریا به رنگ سرخ یا مایل به سرخ می ‌شود، اما به رنگ های كرم و سبز نیز دیده شده است.
عماد كوچك نژاد عضو هیات علمی پژوهشگاه ملی اقیانوس شناسی و علوم جوی روز جمعه درباره این شكوفایی جلبكی و عوامل آن به خبرنگار علمی ایرنا گفت: كشند قرمز یك اصطلاح عمومی برای توصیف اتفاقی است كه در دریا یا آب شیرین بر اثر تكثیر فراوان جلبك های ریز یا همان فیتوپلانكتون ها رخ می دهد.
وی اظهار داشت: شرایط باید مساعد باشد تا شكوفایی جلبكی رخ دهد، در مورد اینكه چرا چنین اتفاقی می افتد؛ نظرات متفاوت است. الگوی جریانات آب، میزان مواد مغذی درون آب اعم از نیترات و فسفات، جهت باد و رژیم جزر و مدی عواملی است كه در بروز این پدیده نقش دارد.
به گفته این كارشناس، محققان همچنان در حال كار روی این عوامل هستند تا مشخص شود تاثیر كدام علت در بروز كشند قرمز بیشتر است، اما آنچه در مورد آن اتفاق نظر دارند، وجود مواد مغذی در آب است؛ یعنی تا زمانی كه مواد مغذی در آب نباشد هر رژیمی در جریانات آب و هوایی رخ دهد شكوفایی جلبكی رخ نمی دهد.
كوچك نژاد ادامه داد: علت افزایش مواد مغذی در آب، تخلیه بیش از حد پساب های تصفیه نشده شهری و كشاورزی است كه چه از طریق روانآبها و چه سیستم فاضلاب وارد دریا می شود.
وی افزود: از آنجا كه كودهای شیمیایی كشاورزی از نیتروژن و فسفر غنی هستند، بنابراین با ورود به آب دریاها نیترات و فسفات آب را افزایش می دهند و شرایط را برای شكوفا شدن این جلبك ها و بروز كشند قرمز فراهم می كنند.
عضو هیات علمی پژوهشگاه ملی اقیانوس شناسی و علوم جوی گفت: گاهی شنیده می شود كه كشند قرمز رخ داده، سمی است در حالی كه برخی از آنها سمی است، اما چون به تعداد زیاد تكثیر می شوند و زمان تجزیه شدن به اكسیژن زیادی نیاز دارند از این رو موجب خفگی آبزیان می شوند.
وی افزود: زمانی كه كشند قرمز رخ می دهد سطح آب را می پوشاند و این مساله مانع رسیدن نور و اكسیژن كافی به كف دریا می شود. از این رو خفگی و تلف شدن ماهیان را به همراه دارد، از سوی دیگر زمان تجزیه شدن ته نشین می شوند و در آبشش ماهی ها رسوب می كند كه این مساله هم خفگی و تلف شدن آنها را به همراه دارد.
كوچك نژاد ادامه داد: زمانی كه پدیده كشند قرمز در منطقه ای طولانی شود روی آبسنگ های مرجانی آن منطقه نیز تاثیر منفی خواهد داشت و با رسوب بر آبسنگ ها باعث مرگ آنها می شود.
وی در پاسخ به اینكه آیا كشند هر سال اتفاق می افتد، گفت: این كه بگوییم هر سال كشند داریم اینطور نیست، این یك جریانی است كه بروز آن نظم ندارد، باید شرایط هر سال مطالعه شود تا وضعیت مواد مغذی درون آبها مشخص شود، اینكه وضعیت جریانات آبی چگونه است و آیا احتمال رخداد كشند قرمز وجود دارد یا خیر باید مورد بررسی قرار گیرد.
عضو هیات علمی پژوهشگاه ملی اقیانوس شناسی و علوم جوی با بیان اینكه معمولا پیش بینی بروز كشند قرمز كار مشكلی است، افزود: به عنوان مثال سال گذشته در منطقه دریای عمان چندین كشند قرمز داشتیم، چون میزان مواد مغذی در آب های سطحی بالا بود. اما امسال میزان مواد مغذی به مقدار سال گذشته نیست و تاكنون نیز كشندی در منطقه دریای عمان رخ نداده است.
وی درباره چرایی بالا نبودن مواد مغذی در سال جاری در آب های دریای عمان توضیح داد: ممكن است به الگوی جریانات آبی كه به آن جریانات فراچاهی نیز می گویند ربط داشته باشد؛ زیرا این جریانات رسوبات مواد مغذی را از عمق به سطح آب می آورد كه ممكن است تاكنون رخ نداده باشد اما ممكن است در چند ماه آینده این اتفاق بیفتد.
كوچك نژاد گفت: كشند قرمز رنگ های مختلفی دارد كه به گونه فیتوپلانكتون ها و تركیب كلروفیل آنها كه دچار شكوفایی می شوند ربط دارد، مثلا از سال 2003، بروز كشند قرمزی به رنگ سبز در فصل زمستان در تنگه هرمز تا دریای عمان و شمال دریای عرب (حدفاصل اقیانوس هند و دریای عمان) یعنی منطقه وسیعی شروع شده كه هر سال با پایین آمدن دمای آب های سطحی رخ می دهد و سطح وسیعی به رنگ سبز در می آید.
وی افزود: این كشند به طور كلی زنجیره غذایی منطقه را تغییر داده است، چون این گونه فیتوپلانكتونی می تواند از سخت پوستان كوچكی تغذیه كند كه غذای ماهیان كوچك هستند؛ ماهیان كوچك هم غذای ماهیان بزرگتر هستند كه به همین ترتیب زنجیره غذایی را به هم زده است به طوری كه غذا برای ماهیان بزرگ كم شده و روی میزان صید و صیادی هم اثر گذاشته است.
كوچك نژاد ادامه داد: تا پیش از این، معمولا با گرم شدن آب ها شاهد بروز شكوفایی جلبكی بودیم اما اكنون با تغییر اقلیم، در زمستان هم دیده می شود.
وی درباره راهكار رس پاشی برای مقابله با این پدیده گفت: شكوفایی جلبكی در منطقه ای رخ می دهد كه مثلا تاسیسات آب شیرین كن یا پرورش ماهی وجود دارد، برای جلوگیری از آسیب و بروز خسارت اقدام به رس پاشی آن محدوده می كنند، اما راه حل اساسی نیست.
عضو هیات علمی پژوهشگاه ملی اقیانوس شناسی و علوم جوی تاكید كرد: راه حل در سطح منطقه جلوگیری از ورود بیش از حد مواد مغذی به آب است، یعنی پساب های شهری و كشاورزی به طور مستقیم و بدون اینكه تصفیه شوند وارد دریا نشوند، این بهترین راه است.
وی اظهار داشت: البته در منطقه دریای عمان فقط ایران نیست كه پساب وارد دریا می كند، كشورهایی مانند هند و پاكستان بیش از 70 درصد پساب های خود را چه كشاورزی و چه شهری به صورت تصفیه نشده وارد دریای عمان و دریای عرب می كنند كه در بروز كشند نقش بسزایی دارد، جمعیت شهرهای این كشورها هم زیاد است بنابراین حجم زیادی فاضلاب وارد این آبها می كنند.
عضو هیات علمی پژوهشگاه ملی اقیانوس شناسی و علوم جوی تصریح كرد: اجرا و تكمیل شبكه فاضلابی در شهرهای كناره دریای عمان و خلیج فارس برای جلوگیری از بروز پدیده كشند قرمز بسیار موثر است.
علمی 9014**2017