پوسیدگی دندان در كمین ایرانیان

به گزارش گروه تحلیل، تفسیر و پژوهش های خبری ایرنا، بی توجهی به بهداشت دهان و دندان و هزینه های بالای دندانپزشكی، هزینه درمان بیش از 200 میلیون دندان پوسیده به مردم و نظام بهداشت و درمان تحمیل كرده است. پوسیدگی دندان شایع ‌ترین بیماری عفونی جهان است. در ایران نیز شاخص پوسیدگی دندان در دو دهه گذشته نه تنها بهبود نیافته بلكه افزایش نیز داشته است. وضعیت بهداشت دهان و دندان به مرحله ای رسیده كه پیشگیری دیگر معنا نداشته و دندانپزشكان تنها به درمان مشغول هستند.
آمارهای رسمی اعلام شده از تعداد دندان های پوسیده ایرانیان، بیش از 200 میلیون دندان را روایت می كند. براساس شاخص حوزه دندانپزشكی (DMFT) افراد 35 تا 44 ساله ایرانی 13 دندان كشیده، پُر یا عصب كشی شده دارند. اگر هر یك از این افراد بخواهند همه دندان های خود را بر اساس تعرفه های رسمی ترمیم كنند، هزینه آن حتی از حقوق یك كارگر بالاتر می رود چه رسد به محاسبه با تعرفه های غیررسمی. به عبارت بهتر، هزینه های دندانپزشكی با جیب مردم همخوانی ندارد. در این میان، عملكرد ضعیف بیمه ها در پوشش خدمات دندانپزشكی و بی توجهی به مقوله پیشگیری نیز بر این وضعیت دامن زده و رتبه ایران را در بهداشت دهان و دندان پایین آورده است حال آنكه این شاخص بهداشتی ارتباط مستقیمی با ابتلا به انواع بیماری های گوارشی و قلبی عروقی دارد.

** بی مهری بیمه ها و آشفته بازار قیمت خدمات دندانپزشكی
عمده ترین مانع پیش روی مراجعه افراد به دندانپزشك و درمان پوسیدگی دندان ها، هزینه بالای دندانپزشكی است. تسهیلات پایین بیمه ها در این حوزه مردم را ناچار به پرداخت هزینه های بیشتری می كند. این معضل با قرار گرفتن در كنار مشكلات اقتصادی، درمان پوسیدگی دندان را به اولویت دست چندم یا حتی آخر مردم تبدیل می سازد. اكنون بسیاری از خدمات درمانی دندانپزشكی در پوشش بخش خصوصی صورت می گیرد. اگرچه بخش های دولتی نیز در حال ارائه خدمات هستند اما این میزان خدمات رسانی در بخش های دولتی پاسخگوی حجم مراجعات نبوده و اغلب به دلیل كیفیت پایین یا انتظار در صف های طولانی، بیماران ترجیح می دهند از خدمات بخش خصوصی استفاده كنند.
در مرحله بعدی بیماران با هزینه های هنگفت بخش خصوصی مواجه می شوند كه مانع دیگری از اقدام به درمان پوسیدگی دندان ها است. افراد پس از این كه با سد هزینه ها روبه رو می شوند، قید درمان و رفع پوسیدگی دندان های خود را زده و حاضرند آن ها را از دست بدهند تا هزینه های زیاد صرف درمان كنند. به بیانی دیگر هزینه های درمان مردم را از رسیدگی به دندان های خود منصرف می كند.
در سال های گذشته طرح های گوناگونی با هدف تحت پوشش بیمه ای هزینه های دندانپزشكی از سوی دولت اجرا شد اما پوشش تنها 10 درصد از هزینه و واگذاری 90 درصدی هزینه ها بر دوش بیماران، باز هم مردم را به سوی بخش های خصوصی یا صرف نظر كردن از درمان هدایت كرده است. بیمه ها برای انجام اموری مانند ترمیم، زیبایی و كاشت دندان هیچ حمایتی از بیمار نمی كنند. بیمه های تكمیلی نیز رقمی حدود 10 تا 15 درصد از هزینه ها را پوشش می دهند كه باز هم در برابر رقم های میلیونی خدمات دندانپزشكی عدد كوچكی است.
پرداخت های دیرهنگام بیمه ها به دندانپزشكان نیز این گروه را نسبت به عقد قرارداد با بیمه ها بی میل ساخته است و آنان حاضر نیستند اعتبار خود را به پای بیمه ها هزینه كنند.
باید در نظر داشت كه هزینه های دندانپزشكی و درمان پوسیدگی دندان در سایر كشورها نیز در ردیف خدمات بهداشتی درمانی گرانقیمت قرار می گیرد و پوشش صد درصدی بیمه شامل حال آن ها نمی شود. با این حال به دلیل پایین بودن متقاضیان خدمات در كشورهای پیشرفته، بیمه ها ورود جدی به این حوزه داشته اند. اگرچه هزینه های دندانپزشكی در ایران نسبت به سایر كشورها كمتر است اما پوشش كامل خدمات توسط بیمه ها در كشورهای توسعه یافته مردم را به سوی استفاده از خدمات بیمه ای سوق داده است. بنابراین در این كشورها اگر بیمه دندانپزشكی داشته باشید می توانید از خدمات بهره گیرید.

** پیشگیری بهتر از درمان است
بی توجهی به سلامت دهان از دوره كودكی و پس از رویش دندان های اصلی به جای دندان های شیری باعث می شود افراد دندان های خود را در بزرگسالی از دست بدهند. رفتارهای پیشگیرانه در جامعه ما جزو فرهنگ های جانیافتاده و در محاق قرار گرفته شده است. به طور معمول اغلب ایرانیان به دنبال پیشگیری از وقوع مشكل و معضلی نیستند. از این رو، تا با مشكل روبه رو نشوند، به سراغ درمان و حل آن نمی روند. در مورد بهداشت دهان و دندان نیز این گونه است. درست است كه سطح مصرف خمیردندان و مسواك زدن ارتقا یافته است اما پیشگیری از پوسیدگی دندان و مقوله ای به نام نخ دندان هنوز برای بسیاری مانوس نیست.
در حال حاضر بیشترین تلاش و اقدامات دندانپزشكان و مسئولان سلامت و بهداشت بر درمان پوسیدگی دندان تمركز یافته است و پیشگیری به عنوان كم هزینه و كوتاه ترین راه برای كاهش پوسیدگی به حاشیه رانده شده است. همین مساله باعث شده تا هر ایرانی در سن میانسالی تعدادی دندان كشیده شده، پرشده، عصب كشی یا حتی دندان مصنوعی داشته باشد در حالی كه جدی گرفتن موضوع پیشگیری در ابتلا به مشكلات دهان و دندان در سایر كشورها هزینه از جیب نظام سلامت و مردم را در این بخش كاسته است.
با این حال پوسیدگی دندان های ایرانیان یكی از معضلات مورد توجه مسئولان وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكی در سال های اخیر بوده است. این وزارتخانه برای بهبود شاخص سلامت دهان و دندان به كامل كردن چرخه معاینه های سلامت دهان و دندان كودكان دبستانی، قرار دادن افراد زیر 14 سال زیر پوشش خدمات دندانپزشكی، ارائه بسته های خدمتی دندانپزشكی پیش از تعطیلی مدارس و زنجیره معاینه و هدایت درمان دانش آموزان، تقویت زیرساخت های فضای درمانی در حوزه دندانپزشكی و گسترش درمانگاه ها و بیمارستان های تخصصی در این حوزه اقدام كرده است.
آموزش و آگاهی بخشی نسبت به بیماری های ناشی از پوسیدگی دندان، تشویق به انجام معاینه های دوره ای، ارائه بسته های تشویقی بیمه، آموزش به مادران از دوره بارداری و توجه و اهمیت دادن والدین به سلامت دندان فرزندان به طرز چشمگیری فرهنگ پیشگیری از پوسیدگی دندان را میان مردم تقویت خواهد كرد و شاهد دندان های سالم در دهان افراد نسل های آینده خواهیم بود.

پژوهش**9283**1601**