سیستان و بلوچستان رنگین كمان صنایع دستی

دراین مطلب آمده است: در حالی سوزن دوزی یكی از صنایع دستی و هنرهای ایرانی در میان زنان بلوچ است و هفته‌ها و ماه‌ها برای سوزن‌زدن روی پارچه زمان می‌گذارند كه عرضه سوزن دوزی های افغانی با قیمت و كیفیت پایین تر هنر دست زنان این دیار را تهدید می كند.
به گزارش عصرهامون، سیستان و بلوچستان دارای صنایع‌دستی متنوع و جذاب بی‌نظیری است كه حاصل ذوق و خلاقیت ذهن و دستان توانای زنان و مردان هنرمند این خطه است به گونه ای كه این صنایع دستی از جایگاه ویژه‌ای در میان مردم و به ویژه اقوام و عشایر برخوردار و پاسخگوی همه سلیقه‌ها است كه سبب شده تقریبا هیچ مسافری از این استان دست خالی بر نگردد.
از آنجایی كه صنایع دستی پس از كشاورزی و دامداری به عنوان سومین منبع درآمد مردم منطقه محسوب می‌شود زنان سیستان و بلوچستان با دستانی توانا و فكری خلاق بیشتر وسایل خانه خود را در زیباترین شكل درست می‌كنند و این هنرهای زیبا و اصیل را به دختران خود نیز آموزش می‌دهند.
سوزن دوزی، خامه دوزی، پریوار دوزی، سیاه دوزی، سكه دوزی و آینه دوزی، حصیر بافی، خولك بافی، سفال گری، جواهرات، قالی بافی، گلیم بافی و لنج سازی از جمله صنایع دستی این خطه از كشور است كه زنان و مردان آن مشغول به فعالیت در عرصه های مختلف آن می باشند.
22رشته صنایع دستی بومی و مزیت دار در استان وجود دارد
محمد بهروز عیسی زهی معاون صنایع دستی میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری سیستان و بلوچستان دراین خصوص بیان كرد: هم اینك 22 رشته صنایع دستی بومی و مزیت دار در این استان وجود دارد كه از جمله آنها می توان به سوزن دوزی، سكه دوزی، حصیر بافی و سفال كلپورگان در بلوچستان، خولك بافی، انواع سفال و سیاه دوزی در سیستان و نیز دوخت لباس های محلی و ساخت زیورآلات سنتی اشاره كرد.
فعالیت 10 هزار نفر در زمینه صنایع دستی
وی گفت: حدود 10 هزار نفر در زمینه صنایع دستی در این استان فعال هستند كه تنها 700 نفر از آنان برای انجام امور بیمه ای مراجعه كرده اند.
این مسئول ادامه داد: اكثر فعالان در زمینه صنایع دستی این استان عشایر یا در روستاها مستقر هستند.
دست اندازهای پیش روی هنر سوزن دوزی
زینب نوروزی یكی از بانوان هنر سوزن دوزی در استان عمده مشكلات سوزن دوزی در سیستان و بلوچستان را تهیه مواد اولیه و افغان دوزی دانست و گفت: گرانی نخ و پارچه از یك سو عرضه سوزن دوزی های افغانی با قیمت و كیفیت پایین تر از سوی دیگر هنر دست زنان بلوچ را تهدید می كند.
از گرانی نخ و پارچه تا تهدید هنر دست زنان با سوزن دوزی های افغانی
آموزش و اشتغالزایی 40 بانو دستاورد هنر سوزن دوزی
در همین راستا مه جان زردكوهی یكی از بانوان هنرمند سوزن دوز بلوچ كه از سن چهارده سالگی به صورت حرفه ای وارد این عرصه شده است، بیان كرد: سیستان وبلوچستان حیطه بسیار گسترده ای در بحث هنر دارد و سوزن دوزی یك از آن هاست كه با كمك سوزن و نخ های رنگی بر روی پارچه نقش آفرینی می شود.
وی با بیان اینكه این هنر ارزشمند از هوش، ذكاوت و طبیعت الهام گرفته است، ادامه داد: این هنر را از مادر و مادربزرگم یاد گرفتم و تا كنون در نمایشگاه های بین المللی تهران، استانی و نمایشگاه های اداره كار حضور داشته ام به گونه ای كه غرفه محصولات استان ما از استقبال خوبی هم برخوردار بود.
این بانوی هنرمند بیان كرد: با تاسیس یك شركت توانستم این هنر را به چهل نفر از بانوان آموزش دهم تا علاوه بر یادگیری این سنت دیرینه در اشتغالزایی آنان هم اثرگذار باشد؛ همانطور كه می دانید این هنر در سال های اخیر علاوه بر لباس بر روی كیف، كفش، شال، كوسن ها و حتی هنرهای دستی به مثل دستبند، گوشواره و گردنبند هم با ظرافت به كار می رود.
معرفی صنایع دستی سیستان وبلوچستان
سوزن دوزی
سوزن دوزی نام یكی صنایع دستی استان سیستان و بلوچستان است كه به دست توانا و هنرمند مردمان بلوچی بر روی پارچه نقش می بندد و جاودان می شود.
این هنر كه در اصل، هنر تزئین پارچه است، سابقه ای طولانی و به دارازی قدمت تاریخ بلوچستان دارد و بر روی سفره عقد، روتختی، كوسن، سجاده، رومیزی، پشتی و یا حتی لباس و ... انجام می دهند.
جالب است بدانید كه سوزن دوزی انواع مختلفی به مثل ابریشم‌‌دوزی، گلابتون‌‌دوزی، نقده‌‌ دوزی، پته‌‌دوزی، سكمه‌‌دوزی، بلوچ‌‌دوزی، ممقان‌‌دوزی، سرمه‌‌دوزی، شماره‌‌دوزی، پولك‌‌دوزی، منجوق‌‌دوزی، پیله‌‌دوزی، ده‌‌ یك‌‌دوزی، خامه‌‌دوزی، كمند‌‌دوزی دارد.
خامه دوزی (خمك دوزی)
خامه دوزی نام یكی دیگر از صنایع دستی استان است كه به آن خامك دوزی یا خمك دوزی و یا حتی سفید دوزی نیز می گویند. اما قدیمی ترین واژه برای این هنر همان خمك دوزی است. به این دلیل این نام را بر این هنر گذاشته بودند كه در سال های دور، ابریشم بدون هیچ گونه پرداختی از قبیل رنگرزی و پخت و پز یا سفیدكاری و در واقع به صورت خام استفاده می شده است.
در اصل خامه دوزی همان سوزن دوزی است كه در آن از نخ ابریشم استفاده می شود.
جلوه های این هنر را می توان در تزئینات لباس، جانماز، انواع دستمال و سفره ها دید.
پریوار دوزی
پریوار دوزی یا پلیوار دوزی، نام یكی دیگر از هنرهایی است كه با دستان هنرمند مردمان سیستان و بلوچستان بر روی پارچه شكل می گیرد. در اصل پریوار دوزی سوزن دوزی و یا همان نوعی گلدوزی روی پارچه است و مستقیما بر روی لباس و یا پارچه به وسیله ی ابزاری مثل نخ، پارچه و سوزن دوخته می شود.
بیشتر اهالی بومی سیستان و بلوچستان و روستاهای شهرستان سراوان و ایرانشهر به این هنر مشغول هستند. البته در نقاط دیگری نیز از این هنر بهره‌مند هستند به عنوان مثال در بخش ایرندگان، از این هنر برای تزئین قسمت های پیش سینه، سرشلوار و دورآستین و در روستاهای چانف، شكیم و ... نیز با به كارگیری نخ ابریشم و هنر پریوار دوزی، كلاه، عرقچین، سرمه دان، بازوبند، جلد دعا را تزئین می كنند.
سكه دوزی و آینه دوزی
آینه دوزی و سكه دوزی، از آن دست اقلام هستند كه در جهیزیه اغلب دختران سیستان و بلوچستان دیده می شود. این هنر بعد از سوزن دوزی، به دلیل مصارف تزئینی كه دارد، در بین مردم و صد البته مسافران این استان بسیار محبوب است. به دوختن آینه در سایزهای مختلف در كنار پولك در لباس های محلی، جلیقه، روتختی و ... را آینه دوزی و یا سكه دوزی می گویند. گاهی ممكن است این هنر را در كنار ابریشم دوزی، قیطان دوزی و بخیه های تزئینی ببینید.
سفال گری
سفال گری نیز از آن دست هنرهای قدیمی است كه در سیستان و بلوچستان رواج دارد؛ برای درستی این ادعا می توان سفال های كشف شده در شهر سوخته را مصداق قرار دهید.
روستای كلپورگان مهم ترین مركز تولید سفال است كه قدمتش در این هنر به پنج الی هفت هزار سال می رسد.
زنان بلوچ، سفال ها را با دست می سازنند و از چرخ سفالگری استفاده نمی كنند. برای تزئین كردن سطح سفال ها از تركیب آب و تیتوك( سنگی كه از كوه بیرك در نزدیكی محل بدست می آورند) استفاده می كنند، بعد با یك تكه چوب نازك ِ خرمای وحشی، روی سفال طرح و نقش می زنند. رنگ نقش ها قبل از پخت سفال قهوه ای ِ متمایل به قرمز است و پس از حرارت دیدن سیاه رنگ می شود.
هم اكنون در كلپورگان سراوان، هلونچكان نیكشهر و روستای كوه متیك سرباز سفالگری می كنند.
از محصولات سفالی می توان به كاسه، بشقاب، قندان، قوری، گلدان، سینی، كوزه، چلیم و... اشاره كرد.
8006**3213