عادی سازی مناسبات حماس و سوریه

به گزارش ایرنا، دولت سوریه در واقع پس از اشغال فلسطین و شكل گیری رژیم صهیونیستی در آن علاوه بر ملت فلسطین گروه های مبارز فلسطینی از جمله جنبش مقاومت اسلامی 'حماس'، جهاد اسلامی و جبهه آزادیبخش فلسطین را نیز مورد حمایت های مالی، نظامی، سیاسی و رسانه ای خود قرار داد.
گروه فلسطینی حماس در این میان پس از شكل گیری در سال 1987 میلادی (1367 شمسی) به رهبری عبدالعزیز رنتیسی و شیخ احمد یاسین مورد حمایت و پشتیبانی بی شائبه دمشق قرار گرفت و شاخه سیاسی این جنبش به رهبری خالد مشعل در سوریه اقامت گزید. رابطه حماس و دمشق همچنان پس از سالها محكم و استوار باقی ماند تا این كه بحران سوریه در 24 اسفند 1389 آغاز شد.
این بحران در ابتدا شكل صنفی داشت اما با پیدایش گروه های تروریستی - تكفیری مورد حمایت مالی، نظامی و سیاسی آمریكا، انگلیس، فرانسه، عربستان، قطر و تركیه ، این بحران به رویدادی خونبار تبدیل شد كه تا كنون نیز ادامه دارد.
جنایات تروریست های تكفیری مورد حمایت جبهه غربی - عربی - صهیونیستی تا كنون موجب كشته شدن بیش از نیم میلیون سوری شده و آوارگی بیش از 12 میلیون نفر دیگر را به همراه داشته است.
برخی سران حماس پس از شكل گرفتن بحران و جنگ در سوریه به خیال یافتن هم‌پیمانان جدید و تشكیل ائتلاف‌هایی به زعم خود قوی‌تر مواضعی برخلاف دیدگاه‌های جبهه و محور مقاومت اتخاذ كردند. اما رؤیای حماس خیلی زود به یك كابوس تبدیل شد.
سران حماس یك سال پس از شكل گیری انقلاب‌ در برخی از كشورهای عربی با تحلیل اشتباه از معادله قدرت در منطقه، در روابط و مواضع خود سعی كردند با كشورهای فعال در این تحولات یعنی تركیه، قطر و مصر متحد شوند یا به عبارت دقیق‌تر ائتلاف خود را از ایران و سوریه به سمت اخوان مسلمین حاكم در مصر و تركیه و مورد حمایت قطر تغییر دهند.
امیر پیشین قطر و همسرش نیز در راستای تشویق حماس به جدایی از محور مقاومت با سفر به غزه هدایای ویژه‌ و كمك‌های بسیاری را به این جنبش و سران آن اختصاص دادند كه بیش از پیش حماس را در این مسیر نادرست به تحرك و تكاپو وا داشت.
اوج فاصله گرفتن حماس از محور مقاومت زمانی بود كه برخی سران این گروه از جمله 'موسی ابومرزوق' معاون خالد مشعل رئیس دفتر سیاسی حماس، بر ضد دولت اسد موضع‌گیری كردند.
این موضع عجیب حماس در حالی بود كه سوریه طی دهه‌های گذشته همواره یكی از حامیان اصلی مقاومت لبنان و فلسطین به شمار می رفت و كمك‌های مالی و نظامی بسیاری را تقدیم مقاومت اسلامی كرد.
ماه‌های ابتدایی درگیری‌ها در سوریه و پیشروی تروریست‌های تكفیری در برخی استان‌های این كشور مقامات حماس را به اشتباه انداخته و آنان را به سوی قطر و تركیه سوق داد.
مسئولان حماس با قرار گرفتن در برزخ میان محور مقاومت و جبهه نوظهور سلفی تكفیری با دلارهای و سوسه‌كننده قطر از یك سو سعی در حفظ روابط خود با ایران و حزب‌الله داشتند و از سوی دیگر برای سوریه خط و نشان می‌كشیدند.
سوریه تا قبل از بحران پایگاه اصلی آموزش و پشتیبانی نیروهای حماس به شمار می رفت اما سران این جنبش پس از بالاگرفتن درگیری‌ها در سوریه تصمیم به خروج از این كشور گرفتند.
حماس با این اقدام دوست و متحد قدیمی خود را تنها گذاشت كه بسیاری از توفیقات خود را مدیون وی است. نیروهای آماده رزم حماس كه می‌توانستند با كمك به ارتش سوریه فتنه تروریست‌ها را در نطفه خفه كنند با تصمیم سران خود میدان را برای پیشروی تروریست ها خالی كردند.
بدین ترتیب حماس با اتخاذ چنین مواضعی به تدریج از محور مقاومت دور شد و به محور به اصطلاح 'میانه‌روی'‌ متشكل از كشورهای عرب منطقه و تركیه نزدیك شد.
حماس همچنین سعی كرد پایگاه‌های خود را از سوریه به این كشورها انتقال دهد اما هیچ ‌یك از این كشورها در صحنه عمل میزبانی نیروهای حماس را نپذیرفتند، این در حالی است كه آنان سال ها میهمان دولت سوریه بودند.
پس از تحولات یاد شده، حماس به تدریج در صدد تصحیح اشتباهات خود برآمد. حماس پس از دو سال جدایی از محور مقاومت دریافت كه تركیه، مصر و قطر نیازهای مالی و نظامی اش را تامین نمی كنند و در واقع این كشورها فقط به حمایت‌های سیاسی از حماس بسنده می كردند و كمك‌های مالی آنان به حماس مقطعی و محدود بود.
حماس هر چند رویكرد اشتباه و منحرفی در پیش گرفت اما تمام پل‌های پشت سرش را خراب نكرد و هم اكنون در حال بازگشت به محور مقاومت و حامیان اصلی آن بسر می برد.
در همین رابطه محمود الزهار یكی از رهبران حماس در نوار غزه روز چهارشنبه 27 بهمن 1395 در گفت وگو با شبكه تلویزیونی المیادین بر لزوم ' ازسرگیری رابطه حماس با سوریه ' تاكید كرده و گفته بود: حماس از كمك های سوریه می تواند در حمایت از برنامه مقاومت استفاده كند.'
در همین راستا الزهار بار دیگر در روز جمعه 17 شهریور سال 1396 نیز در گفت وگو با شبكه تلویزیونی المیادین بر 'لزوم پیشبرد روابط حماس و سوریه' تاكید كرد.
همچنین یحیی سنوار رئیس وقت شاخه سیاسی جنبش حماس روز دوشنبه 6 شهریور 1396 از ' بازگشت به محور مقاومت و بازسازی روابط با سوریه به عنوان 'پایه های استراتژی جدید حماس' یاد كرد.
بدیهی است طی یك سال گذشته پس از پیروزی های به دست آمده از سوی ارتش سوریه و شكست تروریسم و تروریست ها در استان های الرقه و دیرالزور در شرق سوریه و منطقه غوطه شرقی در استان ریف دمشق و اردوگاه یرموك و منطقه حجرالاسود در جنوب پایتخت و پاكسازی حومه شمالی شهر حمص و حومه جنوبی شهر حماه تمایل مسئولان حماس برای ازسرگیری روابط با دمشق دوچندان شده است.
البته مقامات سوریه تاكنون با این تمایل رهبران حماس در خصوص ازسرگیری رابطه محافظه كارانه برخورد كرده اند و هیچ یك از رهبران حماس را در دمشق به حضور نپذیرفته اند و تاكنون هیچ یك از اعضای شاخه سیاسی جنبش حماس مستقر در بیروت مانند موسی ابومرزوق، صالح العاروری و اسامه حمدان دعوت نامه رسمی برای سفر به سوریه دریافت نكرده اند.
گزارش های خبری حكایت از آن دارد كه دمشق از جنبش حماس خواسته تا در رویكرد و سیاست هایش تجدیدنظر كند و تصمیم خود مبنی بر خروج از سوریه و انتقال یافتن به قطر را مورد نقد ذاتی و علنی قرار دهد.
اسماعیل هنیه، رئیس دفتر سیاسی حماس نیز در روز دوشنبه 21 خرداد 1397 در گفت‌وگو با خبرگزاری 'اسپوتنیك' روسیه، حمایت این جنش از شكل گیری بحران در سوریه را رد و تأكید كرد كه همه آنچه كه در این زمینه به حماس نسبت داده شده است، قابل استناد نمی باشد.
وی همچنین اظهار داشت: جنبش حماس هیچ گاه در صدد دشمنی با نظام سوریه برنیامده و این نظام از حماس در مراحل مهم و سرنوشت‌ساز حمایت كرده است.
در همین راستا 'نضال السبع ' تحلیلگر و كارشناس مسائل سیاسی سوری در گفت وگو با خبرنگار ایرنا این اظهار نظر اسماعیل هنیه را بیانگر نتایج مثبت پیروزی های نظامی دمشق دانست.
السبع گفت: اظهارات مثبت هنیه در مورد سوریه زمینه را برای سفر هیاتی از سوی حماس به دمشق را در آینده نزدیك فراهم خواهد كرد.
وی افزود: به بن بست رسیدن موضوع فلسطین و مطرح شدن طرح معامله قرن رهبران جنبش حماس را واداشت تا یك گام دیگر به سمت سوریه بردارند تا از پیامدهای این معامله بر موضوع فلسطین و سوریه در امان بمانند.
وی توضیح داد: پیام های مثبت ارسال شده از سوی رئیس دفتر سیاسی جنبش حماس نشات گرفته از آن است كه جنبش حماس خطرناك بودن مرحله فراروی خود را درك كرده است به ویژه پس از آنكه آمریكا سفارتش را به بیت المقدس منتقل كرد و دولت آمریكا اعلام كرد كه در نظر دارد معامله قرن را به اجرا درآورد.
این تحلیلگر سوری تاكید كرد: اظهارات هنیه در مورد سوریه به وضوح نشان داد كه حماس در حال بازبینی سیاست های خود است. در واقع سوریه هم اكنون در حال برداشت سیاسی از دستاوردهای تحقق یافته توسط ارتش سوریه در میدان های نبرد است.
وی تصریح كرد: به عنوان مثال رهبران كرد كه تا قبل از حوادث درعا در سال 2011 مردم را به برگزاری تظاهرات علیه دولت سوریه تشویق می كردند هم اكنون پیام هایی برای دمشق دال بر آمادگی برای انجام گفت وگو با دولت سوریه و گشودن صفحه جدیدی در روابط با رئیس جمهوری سوریه ارسال می كنند.
وی ادامه داد: جنبش حماس كه به دنبال بهار عربی از سوریه خارج شد هم اكنون توسط رئیس دفتر سیاسی آمادگی خود را برای گفت وگو با دمشق و اصلاح روابط اعلام كرد.
السبع بیان كرد: رهبران سوریه هیچ گاه درها را بر روی هیچ یك از گروه های مقاوم فلسطینی نبستند بلكه پس از فاجعه 1948 میلادی (1327 شمسی) از پناهندگان فلسطینی استقبال كردند و جزء اولین كشورهای عربی بود كه دفتر سازمان آزادیبخش فلسطین را در دمشق گشود و درگیر چهار جنگ شد كه یكی از نتایج آن از دست دادن جولان بود.
این تحلیلگرسوری افزود: در واقع رهبران دمشق معتقدند كه هم اكنون دارند بهای مخالفت خود با درخواست كالین پاول وزیر خارجه وقت آمریكا از رئیس جمهوری سوریه را می پردازند كه طی آن خواستار اخراج جنبش حماس و گروه های مقاومت از دمشق در سال 2003 شده بود.
السبع اظهار داشت: نبردها در درعا و جنوب سوریه و ادلب دیر یا زود پایان خواهد یافت اما مبارزه با اسراییل همچنان ادامه دارد به ویژه با توجه به اینكه موضوع فلسطین هنوز حل و فصل نشده است و جولان همچنان تحت اشغال بسر می برد بر همین اساس تصور می كنم كه رهبران سوریه موضوع گذشته حماس را نادیده خواهند گرفت و معادلات مربوط به فلسطین را بار دیگر برای مقابله با معامله قرن آمریكا خواهند چید.
وی تصریح كرد: نزدیك شدن حماس و دمشق به یكدیگر این ایده را كه درگیری در سوریه میان اهل تسنن و تشیع و یا اهل تسنن و علوی ها جریان دارد، را باطل می كند و همچنین اسراییل و مخالفان سوریه را نگران خواهد كرد كه از موضوع یرموك به عنوان ابزاری بر علیه نظام سوریه استفاده می كردند.
وی افزود: نزدیك شدن حماس و دمشق به یكدیگر زمینه را برای این جنبش فراهم می كند تا نقش میانجی را میان دولت سوریه و برخی از گروه های سوری بازی كند. بر همین اساس می توان گفت كه منطقه به سوی مرحله جدیدی از معادلات سیاسی رهسپار است كه تنها برنده آن بشار اسد رئیس جمهوری سوریه خواهد بود.
گزارش: قاسم غضبانپور
خاورم ** 1487 **8005 *1049