نعل وارونه به اصلاحات اجتماعی در عربستان

'سلمان بن عبدالعزیز' شاه سعودی دوشنبه گذشته 'احمد بن عقیل الخطیب' رییس سازمان تفریحات كه اخیرا از سوی رژیم سعودی ایجاد شده بود را بركنار كرد. اگرچه در دستور شاه سعودی اشاره ای به علت بركناری این مقام نشده، اما رسانه های عربستان گزارش دادند كه این بركناری به دلیل اعتراض های شدید به برگزاری سیرك روسی با پوشش نامناسب یكی از اعضای آن انجام گرفته است .
واكنش های صورت گرفته به این اقدام، گسترده اما حاوی یك پیام آشكار مبنی بر سردرگمی رژیم آل سعود و رفتار دوگانه آن در برخورد با پدیده های یكسان اجتماعی است.
رژیم آل سعود برای تعطیلات ماه مبارك رمضان برنامه های متعددی با هدف سرگرم كردن مردم در این تعطیلات نسبتا طولانی در نظر گرفته است . در حالیكه انتظار بود – دستكم بخشی از - محتوای این برنامه ها با تكیه بر تعالیم روحبخش دین مبین اسلام و بهره بردن از نعمات یك ماه روزه داری مردم در یك كشور مسلمان باشد، تقریبا تمامی برنامه هایی كه به این مناسبت در رسانه های عمومی عربستان تبلیغ شد، به دعوت از گروههای اجرای نمایش های مختلف خارجی یا برگزاری كنسرت هایی با حضور خوانندگان زن و مرد عرب كه تا پیش از این تابوی جامعه سعودی بود، خلاصه شد.
یكی از كاربران عربستانی در واكنش به برگزاری كنسرت یك خواننده زن لبنانی در ریاض، نوشت: لباس او به مراتب بدتر از لباسی بود كه در سیرك روسی از ان استفاده شد، اما چون این خواننده در ابتدای سخنانش از مقامات كشور تشكر كرد، مشمول خشم سلطان قرار نگرفت و به راحتی در حالی كه صدها دختر و پسر در كنار هم بودند، به اجرای برنامه پرداخت و جوانان تا نیمه های شب در خارج از خانه وقت گذراندند.
این كاربر با نام 'ریما' نوشت: قصد دفاع از لباسی كه در سیرك روسی استفاده شده بود، ندارم اما سخن اصلی این است كه چرا دولت با پدیده های یكسان برخورد متفاوت دارد. آیا این به معنای روشن نبودن برنامه برای انجام اصلاحات اجتماعی نیست.
این روزها عربستان مقصد بسیاری از خوانندگانی شده كه پیش از این حتی نام آوردن از آنان در این كشور ممنوع بود. واكنش های صورت گرفته به حضور این خوانندگان به ویژه در فرودگاه های ریاض و جده هم موضوع انتقادهای بسیاری از فعالان مدنی عربستان شده است .
'احمد' یكی دیگر از كاربران فضای مجازی در عربستان با انتشار فیلمی از هنگام ورود یك خواننده مرد عرب به فرودگاه جده و گرفتن عكس های یادگاری با دختران جوان و رفتارهای عجیب و غریب كه خاص فرهنگ غرب است، خطاب به سلمان شاه سعودی نوشت: آیا این رفتارها مورد تایید است.
این فعال توئیتری با اشاره به اجرای برنامه این خواننده عرب در شهرك اقتصادی 'ملك عبدالله' افزود: خودم از طرفداران اصلاحات در كشور هستم، اما معتقدم رفتارهای لجام گسیخته و برخوردهای دوگانه دولت با مسایل اجتماعی در نهایت موجب چند پاره شدن جامعه عربستان و فروپاشی آن از درون خواهد شد.
'مجتهد' منتقد مشهور عربستانی در واكنش به این رویداد در توئیتی نوشت: علمای منافق می گویند، از حكام خود انتقاد نكنید، تا زنان شما در آغوش بیگانگان قرار نگیرند . اكنون خود حاكم (محمد بن سلمان) زنان كشور را به بیگانگان هدیه داده است . آیا اطاعات از این حاكم همچنان واجب است .
یكی دیگر از برنامه هایی كه در عربستان نام اصلاحات در حوزه زنان بر آن گذاشته شده و با تبلیغات گسترده دولتی طی حدود یك سال اخیر همراه بوده است، اجازه دولت به زنان برای رانندگی است .
رفتار رژیم سعودی در این زمینه هم دوگانه بوده است . آل سعود در حالی موضوع رانندگی زنان را یكی از دستاوردهای خود عنوان كرده اند كه طی یك ماه اخیر دهها تن از فعالان حقوق زنان حامیان رانندگی زنان را دستگیر و روانه زندان كرده اند.
پیشتر هر شهروند عربستانی كه خواستار اعطای حق رانندگی به زنان می شد، به اتهام به هم ریختن نظم عمومی دستگیر و روانه زندان می شد.
خانم 'لجین الهذلول' یكی از این افراد است. او در سال 2014 میلادی هفتاد روز را در سلول انفرادی در حالی گذراند كه اتهام او تلاش برای عبور از مرز امارات و عربستان در حال رانندگی بود.
او كه با سایر دوستانش طی هفته های اخیر برای چندمین بار بازداشت شده اند، نتوانست گواهینامه خود را از سعودی ها بگیرد، چون در فصلی كه آنها تصمیم گرفته اند اصلاحات از بالا را با اعطای حق رانندگی به زنان آغاز كنند، رژیم ریاض این بار با اتهام جدیدی به زندان فرستاده شده بودند. اتهام آنها این بار نه مخالفت با قوانین كه اتهام جدیدی با عنوان 'خیانت و همكاری با سفارت خانه بیگانه' بود . اتهامی كه همه به واهی بودن آن معترفند.

** سخن از اصلاحات واقعیت های سعودی ها را نمی پوشاند
'محمد بن سلمان' ولیعهد سعودی از یك سال و نیم پیش در چارچوب برنامه 'چشم انداز 2030 ' برخی برنامه های جدید در عربستان اجرا كرده كه نام آن را اصلاحات گذاشته است .
اصلاحات اقتصادی بن سلمان با هدف كاهش میزان بیكاری و مشاركت هر چه بیشتر زنان در اقتصاد عربستان با دستگیری دهها تن از شاهزادگان، تجار و بازرگانان این كشور آغاز شد. هدف از این اقدامات مبارزه با فساد عنوان شد، اما همزمان با این بگیر و ببندها، خرید تابلوی نقاشی و ویلاهای بزرگ در كشورهای خارجی توسط بن سلمان، غیرواقعی بودن اصلاحات را اثبات كرد.
مردم عربستان كه این سالها تحت فشار افزایش قیمت ها به ویژه گرانی سوخت ، چند برابر شدن مالیاتها و در عین حال بیكاری بودند، شعار مبارزه با فساد ولیعهد را با هدف تامین كسری بودجه در جنگ یمن ارزیابی كردند و گفتند: اگر قرار به برخورد و مبارزه با فساد در كشور باشد، ولیعهد باید این كار را از خانواده سلطنتی آغاز كند.
پیش بینی محافل مهم اقتصادی این است كه برنامه اصلاحات اقتصادی بن سلمان در آینده با مقاومت روبرو خواهد شد. به طوری كه روزنامه 'فایننشال تایمز' به نقل از دیپلمات های غربی مستقر در ریاض نوشت: مخالفت ها در خاندان حاكم علیه ولیعهد سعودی به دلیل اشتباه بزرگ او در جنگ یمن افزایش یافته است. همچنین نارضایتی مردمی در نتیجه شكست برنامه اقتصادی او رو به فزونی است.
با وجود اینكه رژیم سعودی مدعی آغاز اصلاحات اجتماعی و اقتصادی در كشور شده، اما از اصلاحات سیاسی خبری نیست. نبود سازوكارهای سیاسی واقعی و كارآمد برای نظارت بر عملكرد دولت به طور شفاف و مبارزه با فساد و تعامل با درخواست های مردم سبب می شود كه حمایت اجتماعی از بین برود.
سازمان عفو بین الملل هم هشدار داده است: مقام های عربستان از زمانی كه بن سلمان به عنوان ولیعهد این كشور انتخاب شده، روند هدف قراردادن مخالفان را تشدید كرده اند.
'كاتیا رو' مسوول آزادی های عمومی و فردی در سازمان عفو بین الملل در تحلیل خود درباره گزارش این سازمان در سال 2018 میلادی گفت: ولیعهد سعودی اعلام كرده دست به اصلاحاتی خواهد زد كه هدف از آن اصلاح و مدرنیزه كردن كشور است و مثال بارز در این زمینه آزادی حق زنان در رانندگی است. اما این مسائل نادیده گرفتن حقوق بشر در عربستان را نمی پوشاند. جامعه مدنی به طور خشونت باری سركوب می شود و مخالفان سیاسی، مدافعان حقوق بشر و روزنامه نگاران مورد هدف قرار می گیرند تا سكوت اختیار كنند.
'توماس فریدمن' در گزارشی در روزنامه 'نیویورك تایمز'، بن سلمان ولیعهد سعودی را حاكمی مستبد و به روز به شمار آورد كه به تقویت دمكراسی هیچ توجهی ندارد و در اطراف او چماقدارانی حضور دارند كه بدترین توصیه ها را به او می كنند.
پیش پیش بینی می شود این شاهزاده جوان سعودی نتواند به راحتی و سرعت به آرزوی خود برسد. علت این موضوع بسیاری از مسائل درونی و عینی است. برای عربستان بسیار سخت است به راحتی از هویت سیاسی، اقتصادی و اجتماعی و ماجراجویی هایی كه دهه ها به آن عادت كرده، چشم پوشی كند.
هنوز پیگرد و فشار زیاد بر منتقدان رژیم و دستگیری‌های خودسرانه و شكنجه در دستور كار است و هیچ نشانه‌ای مبنی بر اینكه شاه حاضر است اندكی از قدرت مطلقه خود واگذار كند، وجود ندارد. این اصلاحات برای برخی جنبه نمادین دارد و آن را وسیله‌ای برای آراستن وجهه عربستان می‌دانند.
خاورم**1508**1651