به گزارش ایرنا، كمیته میراث جهانی یونسكو در چهل‌و‌دومین اجلاس سالیانه خود در شهر منامه بحرین، شنبه نهم تیرماه جاری، آثار ارزشمند و باشكوهی از معماری و شهرسازی دوره ساسانی را با عنوان منظر باستان‌شناسی ساسانی فارس در فهرست میراث جهانی ثبت كرد.
پیش تر آثار تاریخی تخت جمشید، پاسارگاد (آرامگاه كوروش)، باغ های پاسارگاد و باغ ارم از این استان در فهرست آثار جهانی ثبت شده بودند.
آنگونه كه معاون رئیس جمهوری و رئیس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری از فرایند ثبت جهانی آثار محور ساسانی واقع در شهرستان های كازرون، فیروزآباد و سروستان روایت كرده است، دشواری هایی فراروی دست اندركاران ثبت این آثار بوده است.
علی اصغر مونسان در نخستین اظهارنظر خود پس از ثبت جهانی آثار ساسانی در میراث جهانی از فشار سیاسی برخی كشورها برای عدم تحقق خواسته ایران سخن گفته و اظهار داشته است كه با وجود این فشارها و با حمایت كشورهای مختلف، طرح ثبت جهانی آثار یونسكو به ثمر نشست.
معاون رئیس جمهوری گفت: سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری این دستاورد بزرگ را كه با سختی‌ها و تلاش‌های فراوان به دست آمد، به مقام معظم رهبری، رئیس جمهوری و مردم میراث دوست ایران تبریك گفته و امیدوار است با یاری مردم و جامعه تخصصی در این مسیر گام‌های بلندتری برای سرافرازی كشور و ملت بزرگ ایران برداشته شود.
** یادگارانی از دوره ساسانیان
آتشكده (كاخ اردشیر ساسانی)، قلعه دختر و شهر گور در شهرستان فیروزآباد، مجموعه بیشاپور، تنگ چوگان و غار و مجسمه شاپور درشهرستان كازرون و كاخ ساسانی در شهرستان سروستان از آثار برجسته به یادگارمانده از دوره تاریخی ساسانیان در استان فارس واقع هستند.
بسیاری از محققان حوزه تاریخ و فرهنگ، عصر ساسانیان را مبتكر اصول شهرسازی و معماری می‌دانند به نحوی كه معماران در این دوره با ساختن طاق‌های گنبدی، تالارهای وسیع بدون ستون و همچنین ساخت طاق‌های آجری به جای پوشش مسطح و چوبی، جلوه‌ای نو را خلق كردند.
سلسله ساسانیان كه آخرین حكومت پادشاهی ایران قبل از ظهور اسلام است، از سال 224 تا 651 میلادی به مدت 427 سال بر ایران حكومت كردند.
كاخ اردشیر بابكان (آتشكده فیروزآباد) یادگار به جا مانده از عصر ساسانیان مقارن با سده سوم میلادی دارای تالارهای تو در تو است و با گذشت افزون بر یك هزار و 800 سال گچ‌بری بخش بالای دیوارهای درونی آن از گزند آسیب مصون مانده است. در ضلع شرقی كاخ، چهار ساختمان گنبدی شكل بزرگ وجود دارد.
در نزدیكی این كاخ و سه كیلومتری شهر فیروزآباد، شهر گور واقع است كه در زمان آبادانی آن، مركز بخشی از ایالت فارس به نام كوره اردشیرخورّه بود. طرح و الگوی این شهر دایره‌ای شكل است و به قطر 2 كیلومتر دارای چهار دروازه اصلی بوده و بناهای حكومتی و محل اقامت درباریان در آن قرار داشته است.
قلعهٔ دختر فیروزآباد از دیگر آثار در حال بررسی برای ثبت در میراث جهانی یونسكو نیز از دوران ساسانیان به یادگار مانده و در 6 كیلومتری جاده فیروزآباد به شیراز در دامنه كوهی مشرف به جاده قرار دارد كه پس از طی مسافتی حدود 300 متر به صورت كوهنوردی می‌توان به قلعه رسید.
شهرستان فیروزآباد در فاصله 93 كیلومتری جنوب غرب شیراز واقع شده است.
بیشاپور نیز یكی از شهرهای باستانی ایران در چنارشاهیجان شهرستان كازرون در استان فارس است كه در زمان ساسانیان ساخته شده‌است و امروزه ویرانه‌های آن برجای مانده‌است. بیشاپور از شهرهای دارای طراحی و مهندسی ویژه روزگار خود بوده‌است. بیشاپور گنجینه‌ای از آثار ارزشمند ساسانی مانند معبد آناهیتا را در خود جای داده است.
شهرستان كازرون در 120 كیلومتری غرب شیراز واقع است.
مجموعه كاخ ساسانی نیز در استان فارس و در 9 كیلومتری جنوب شهر سروستان قرار دارد. این كاخ در زمان بهرام گور ساسانی و از سنگ و گچ ساخته شده و یكی از با شكوه‌ترین كاخ‌های عصر ساسانی است.
شهرستان سروستان در فاصله 80 كیلومتری شرق شیراز واقع شده است.
** فرایند ثبت جهانی محور ساسانی در یك نگاه
بنا بر اعلام مدیركل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان فارس، تمركز برای مطالعه و ارائه مستندات پرونده محور ساسانی از حوالی سال 93 توسط محققان، باستان شناسان، مستندسازان و فیلمبرداران، آغاز شد و تا نیمه نخست 96 ادامه یافت.
مصیب امیری افزود: در این مدت، نزدیك به یك هزار صفحه مستندات از یادمان های تاریخی نام برده، تهیه و تدوین و سال 95 در قالب پرونده ای به یونسكو ارائه شد.
او گفت: ساماندهی محوطه تاریخی بیشاپور كازرون، سنگ فرش شهر گور فیروزآباد، ساخت و نصب تابلوهای معرفی آثار به زبان فارسی و انگلیسی از جمله فعالیت ها برای آماده سازی این بناها برای ثبت جهانی بود.
مدیركل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان فارس ادامه داد: ایجاد زیرساخت های گردشگری مورد نیاز و اجرای فازهای چند گانه طرح استاندارد سازی مسیر دسترسی گردشگران به فضای خدمات رفاهی در سایت تاریخی بیشاپور كازرون، استقرار سرویس بهداشتی و دیگر خدمات مورد نیاز گردشگران از دیگر فعالیت هایی بود كه در این مدت انجام شد.
به گفته وی، اطلاعات این پرونده از فیروزآباد شروع می شود و تا بیشاپور و سروستان ادامه دارد و شامل آثار مجموعه تاریخی طبیعی- بیشاپور در شهرستان كازرون از جمله شهر تاریخی بیشاپور، تنگه تاریخی طبیعی چوگان و غار و مجسمه شاپور اول ساسانی، مجموعه تاریخی قلعه دختر، آتشكده و شهر گور در شهرستان فیروزآباد و كاخ ساسان در شهرستان سروستان استان فارس می شود.
وی اظهار داشت: افزون بر 13 میلیارد و 850 میلیون ریال از محل اعتبارات ملی برای مرمتهای اضطراری و امور عمرانی آثار محور ساسانی هزینه شد.
ارزیابان شورای بین‌المللی ابنیه و محوطه‌ها (ایكوموسICOMOS) به عنوان بازوی مشاور یونسكو مهرماه 96 با هدف بررسی میدانی پرونده ثبت جهانی آثار تاریخی استان فارس متعلق به دوره تاریخی ساسانیان به این استان سفر كردند.
شورای بین‌المللی ابنیه و محوطه‌ها (ICOMOS) سازمانی برای نگهداری و پاسداری از اماكن میراث فرهنگی در سراسر جهان است.
معاون رئیس جمهوری نیز نهم تیرماه در گزارشی از جلسه كمیته میراث جهانی یونسكو گفته است: در این اجلاس هیات ایرانی با تلاش‌های مستمر و پیگیری‌های فنی با برگزاری جلسات كارشناسی متعدد با اعضای كمیته میراث جهانی به موضوعات مطرح‌شده پاسخ دادند و با وجود شرایط سخت فضای سیاسی حاكم بر اجلاس توانستند كشورها را برای ثبت این اثر در فهرست میراث جهانی متقاعد كنند.
مونسان اظهار داشت: آثار برجسته مطرح‌شده در پرونده ثبت جهانی منظر باستان‌شناسی ساسانی، مجموعه‌ای از ارزشمندترین نمونه‌ها از معماری و شهرسازی امپراتوری ساسانی در دوره‌ای مهم از تاریخ معماری و شهرسازی بشر است كه به‌عنوان بیست‌و‌سومین اثر جهانی كشورمان به دنیا معرفی شده است.
رئیس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری ادامه داد: ثبت این اثر با اعلام نظر مثبت و اتفاق‌نظر اكثریت اعضای كمیته میراث جهانی صورت پذیرفت.
وی افزود: با توجه به نظرات كارشناسی برخی كشورهای كمیته به درخواست رئیس اجلاس، تصویب قطعنامه مربوط به منظر باستان‌شناسی ساسانی بررسی شد و با وجود تأثیرات سیاسی برخی كشورها، بسیاری از كشورهای عضو كمیته از پرونده منظر باستان‌شناسی ساسانی فارس حمایت كردند.
معاون رئیس‌جمهوری گفت: در این اجلاس، اصلاحیه اظهارنظر ایكوموس توسط اسپانیا مطرح شد و از جانب كشورهای استرالیا، مجارستان، جمهوری آذربایجان، چین، كویت و تونس حمایت شد و كشورهای برزیل، زیمبابوه، تانزانیا و گواتمالا در راستای تأیید ارزش‌های این اثر سخنرانی كردند، همچنین هیات ایرانی با پاسخ به موضوع مطرح‌شده از طرف كشور نروژ بر معیارهای دو، سه و پنج تأكید كردند.
او اضافه كرد: كشورهای كوبا، بوركینافاسو، بوسنی و اوگاندا نیز با تأكید بر معیارهای دوم و سوم و پنجم بر ثبت این اثر در فهرست میراث جهانی رأی مثبت دادند و در ادامه با نظر مساعد ایكوموس و كشورهای عضو كمیته این اثر به‌اتفاق آرا در فهرست میراث جهانی به ثبت رسید.
** دستاوردی برای تقویت گردشگری
ارزیاب ایكوموس در پرونده منظر باستان‌شناسی ساسانی فارس پیش از این در دیدار با معاون رئیس جمهوری و رئیس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری گفته است: ثبت جهانی این آثار تغییری در دیدگاه عموم مردم ایجاد می‌كند و همه با اهمیت آثار موجود در این محور آشنا می‌شوند.
اسد سیف افزود: این محور می‌تواند مورد توجه دنیا قرار گیرد، این نوع معماری و شهرسازی از لحاظ گردشگری و میراث‌فرهنگی نیز می‌تواند بسیار مهم باشد.
وی ادامه داد: با ثبت جهانی این آثار به ویژه شهر گور فیروزآباد همه دنیا با این نوع معماری و فرهنگی حاكم در این منطقه آشنا می‌شوند.
ارزیاب ایكوموس گفت: شهر گور با وجود تصور بسیاری از افراد كه بغداد را اولین شهر گرد در دنیا می‌پندارند، اولین شهر گرد در دنیاست و بغداد نیز از شهر گرد فیروزآباد تأثیر پذیرفته است.
سیف با بیان اینكه فرهنگ و دانش این سبك از شهرسازی به سایر نقاط جهان انتقال داده شد گفت: این اولین مدل شهر گرد بود و بسیاری از نقاط دنیا از این مدل تأثیر پذیرفته‌اند. این شهر و بناهای موجود در آن حتی در زمینه تكنیك گنبد‌سازی نیز سرمشقی برای دنیا بود.
مدیركل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری فارس نیز روز یكشنبه در گفت و گو با خبرنگار ایرنا، آثار دوره ساسانی را دارای ویژگی های منحصر به فرد دانست و گفت: بیشترین آثار این دوره در شهرستان های فیروزآباد، كازرون و سروستان واقع شده است.
امیری افزود: آثار ساسانی شاخصی نیز در شهرستانهای داراب و فراشبند وجود دارد كه بر اساس بررسی های صورت گرفته می توانند به پرونده منظر باستانی ساسانی فارس بپیوندند.
این مقام مسئول گفت: ثبت جهانی آثار محور ساسانی رویدادی مهم و اثرگذار تلقی می شود و با ورود این آثار به فرایندهای جذب گردشگران در عرصه بین المللی، می توان در آینده شاهد نتایج آن در تقویت گردشگری در استان فارس و ایران اسلامی بود.
9873/ 2027
تاریخ انتشار: ۱۰ تیر ۱۳۹۷ - ۱۶:۰۳
شیراز- ایرنا- ثبت آثار تاریخی به یادگار مانده از دوره ساسانیان در فهرست جهانی یونسكو با پیام ها و دستاوردهایی همراه بود و فرصت هایی را فراروی كشور گشود كه در صورت بهره برداری مناسب می تواند به تقویت گردشگری منجر شود.