زورآزمایی روحانی با ترامپ در قلب اروپا

به گزارش گروه تحلیل، تفسیر و پژوهش های خبری ایرنا، به رغم كارشكنی های مداوم «دونالد ترامپ» رئیس جمهوری آمریكا، ایران و اروپا همچنان هدف مشتركی را برای ادامه همكاری ها و تداوم توافق هسته ای دنبال می كنند. همچنین، فشارهای كاخ سفید در ادامه خروج آمریكا از برجام تاكنون نتوانسته تهران و بروكسل را از مسیر مشخص شده خارج سازد.
در چنین فضایی، دكتر «حسن روحانی» رئیس جمهوری در صدر هیاتی سیاسی و اقتصادی به دعوت همتایان خود از كشورهای اتریش و سوئیس امروز دوشنبه یازدهم تیرماه عازم قاره سبز شده است. در ارتباط با اهداف سفر، چشم انداز مناسبات ایران و اتحادیه اروپا و همچنین میزان تاثیرپذیری این مناسبات از سیاست های كاخ سفید، «یاسر نورعلیوند» و «عباس سروستانی» دو تن از كارشناسان مسائل اروپا به ارایه دیدگاه های خود پرداخته اند.

** سفر روحانی به اروپا؛ یادآور تعارض منطق اروپا و آمریكا
به گفته نورعلیوند، سفر رئیس جمهوری به دو كشور اتریش و سوئیس از چند جهت حائز اهمیت است. این سفر از تداوم همكاری های ایران و اروپا حكایت می كند ضمن این كه نشانگر عدم تاثیرگذاری خروج آمریكا از برجام در مناسبات تهران و قاره سبز است. بی تردید در جریان این سفر، سازوكارهای مقابله با تحریم های آمریكا بررسی خواهد شد.
این كارشناس مسائل اروپا، بیش از مسائل اقتصادی، موضوعات راهبردی و امنیتی را دلیل تكاپوی رهبران اتحادیه برای نجات برجام عنوان كرد. ناكامی برجام تشدید تنازعات منطقه ای را به دنبال دارد كه تهدیدات تروریستی و موج مهاجران و پناهجویان به اروپا از آن جمله اند. خروج ترامپ از توافق هسته ای نشان داد كه كاخ سفید برای نگرانی های امنیتی رهبران بروكسل ارزش و اهمیتی قائل نیست. بنابراین اتحادیه اروپا، راه خود را در قبال برخی موضوعات مهم بین المللی از ایالات متحده جدا كرده است.
با توجه به حمایت اروپایی ها از برجام، نورعلیوند قدرت تحریم های آمریكا علیه ایران را كم تر از حد انتظار می بیند و تاكید می كند: تحریم های ثانویه به دلیل اینكه به شركت های بزرگی كه در نظام مالی آمریكا حجم وسیعی از مبادلات را دارند، محدود است و دیگر شركت ها را در بر نمی گیرد، تاثیر گذاری تحریم های دوره گذشته را نخواهد داشت. افزون بر آن ترامپ باید با یكایك كشورها وارد مذاكره و خواستار همراهی آنها با تحریم های آمریكا شود. به عبارت دیگر به دلیل اینكه اعمال فشارها و تحریم ها اینك در مكانیسم شورای امنیت و سازمان ملل وجود ندارد، فرصت برای ایران مهیا است تا روابط خود را با دیگر كشورها ادامه داده و با توسعه همكاری ها و مناسبات، مانعی در مسیر اعمال همه جانبه تحریم ها ایجاد كند.
نورعلیوند در بخشی از گفت وگوی خود به راهكارهای موجود برای حفظ برجام اشاره كرد و گفت: اروپا می تواند بیشتر روی شركت های متوسط و كوچك برای همكاری با ایران حساب كند و در واقع تحول اقتصادی قاره سبز بر پایه توجه و كمك به شركت هایی این چنینی پایه گذاری شده است. از این رو اتحادیه اروپا تلاش دارد تا با وارد كردن این شركت ها به ایران همكاری های اقتصادی خود را از این طریق با جمهوری اسلامی ادامه دهد.
این كارشناس مسائل اروپا در ارتباط با میزان توان تضمین اروپا به ایران برای مقابله با تحریم ها اظهار كرد: بخش اعظم اقتصاد اتحادیه اروپا خصوصی است و دولت ها نمی توانند برای آنها تعیین تكلیف كنند. به عنوان راه حل اروپا می تواند برای سهولت مبادلات بانكی، صندوقی به منظور حمایت مالی از شركت ها تاسیس كند تا در صورت اعمال تحریم های آمریكا هزینه های آنان را متقبل شود كه البته پروژه ای هزینه بر برای اتحادیه خواهد بود. از طرفی می تواند بانك سرمایه گذاری اروپا را برای همكاری با ایران تا حدی مجاب كنند.
نورعلیوند در پایان به همسنجی دو منطق (اروپایی و آمریكایی) پرداخت كه در قبال برجام به عنوان توافقی چندجانبه و بین المللی در برابر یكدیگر قرار گرفته اند. وی در این ارتباط گفت: برجام اكنون به محفلی برای برقراری نظم فعلی و پیش روی جهان تبدیل شده است. در حال حاضر ترامپ با منطق زور و علیرغم میل كشورهای دیگر دست به تحریم زده و از توافق خارج می شود. آمریكا در مقابل انتظار دارد كه اتحادیه اروپا از این تحریم ها تبعیت كند در غیر این صورت باید با مجازات تلافی جویانه كاخ سفید مواجه شوند.
منطق دیگر مربوط به دیگر قدرت های بزرگ است كه معتقدند باید با همكاری، مشاركت و احترام به رژیم ها و قوانین بین المللی به مسائل جهانی رسیدگی و از یكجانبه گرایی مخرب و آسیب زننده به نظم جهانی خودداری كرد. در صورت پیروزی منطق ترامپ، تكلیف نظم جهانی برای یك دهه مشخص خواهد شد؛ منطقی كه بر پایه زور بنا شده است و دیگر كشورها نیز باید پذیرای آن باشند. اگر جامعه بین الملل برای دستیابی به این هدف از مواضع خود كوتاه بیاید به ناچار باید در دیگر موارد نیز تسلیم زیاده خواهی های آمریكا شود. بنابراین برجام می تواند تصویر كلی نظم جهانی را تعیین كند و از این منظر از اهمیت و جایگاه بالایی برخوردار است. بنابراین انتظار می رود دیپلماسی رسانه ای كشور بر این موضوع تكیه داشته و آن را برجسته نماید.

** ایران پیشگام تقابل با یكجانبه گرایی آمریكایی است
به باور سروستانی، نكته مثبت سیاست خارجی اتریش و سوئیس اتخاذ استراتژی بی طرفانه و همچنین میزبانی آنان از سازمان های برجسته بین المللی به ویژه در زمان دستیابی به توافق هسته ای بوده است؛ موضوعی كه تاثیر مثبتی بر بهبود روابط دوجانبه میان ایران و این كشورها خواهد گذاشت. از این رو حجت الاسلام روحانی در این سفر می تواند با تاكید بر مواضع ایران مبنی بر چندجانبه گرایی جمهوری اسلامی در نظام بین الملل و ضرورت احترام و پایبندی همه كشورها به معاهدات بین المللی این امر را بار دیگر به جهان گوشزد كند.
سروستانی در ادامه ضمن تشریح اوضاع و شرایط اتریش به عنوان یكی از كشورهای میزبان رئیس جمهوری، مزیت های سفر به این كشور را بر شمرد و گفت: اتریش به تازگی عهده دار ریاست دوره اتحادیه اروپا شده است. با توجه به وظایف و اختیارات این كشور در سازمان‌دهی و ریاست نشست‌های شورای سران و شورای وزیران اتحادیه اروپا و همچنین نمایندگی اتحادیه اروپا در سازمان‌های بین‌المللی این دیدار می تواند نقش مهمی در گسترش روابط میان ایران و اتحادیه اروپا و كاهش فشارهای بین المللی با محوریت ایالات متحده داشته باشد.
به گفته وی، توافق هسته ای یكی از برجسته ترین موضوعات مورد اختلاف در حوزه روابط فرا آتلانتیكی است؛ توافقی كه به دلیل برقراری امنیت و مهار بحران مهاجرت به یكی از مهم ترین اهداف قاره سبز تبدیل شده است.
این تحلیلگر مسائل بین المللی همچنین به تنش های اخیر در روابط بروكسل- واشنگتن اشاره و تصریح كرد كه اختلاف آمریكا و اتحادیه اروپا در موضوع توافق هسته ای این پرسش را در ذهن تحلیلگران به وجود آورد كه آیا پس از این نیز اتحادیه اروپا همان كوتوله سیاسی سابق باقی خواهد ماند یا خیر. بدیهی است كه عدم پایبندی كاخ سفید به برنامه جامع اقدام مشترك و آغاز جنگ تجاری با قاره سبز، زنگ خطر را برای اتحادیه اروپا به صدا در آورد تا این كشورها نیز برای تثبیت هنجارهایی كه طی حدود 60 سال گذشته برای ایجاد آنها تلاش كرده است، دست به كار شوند. از این رو اتحادیه اروپا با در نظر گرفتن كارشكنی های آمریكا باید بیش از گذشته بر مواضع خود در موضوع برجام ایستادگی كند.
سروستانی در پایان با اشاره به نقش سازنده برجام برای ایران و اتحادیه اروپا، رویدادها و اختلاف های كنونی در ارتباط با توافق هسته ای را عرصه ای برای محك میزان پایبندی و حمایت كشورها از این معاهده دانست و اظهار كرد: این موضوع زمینه را برای اعمال نفوذ هر چه بیشتر اتحادیه اروپا در صحنه بین الملل و همچنین رویارویی این كشورها با اقدامات یكجانبه آمریكا فراهم می كند. از طرفی ایران نیز می تواند از این فرصت برای تحكیم مواضع اصولی بر پایه حقوق بین الملل تلاش كرده و با اتخاذ سیاست های موثر، آمریكا را در عرصه بین الملل به انزوا بكشاند.
این تحلیگر مسائل اروپا افزود بهترین اقدام در حال حاضر دیدار و رایزنی با كشورهای موثر در اتحادیه اروپا، یافتن راهكار برای حفظ برجام، پایبندی به تعهدات بین المللی و صبوری در برابر سیاست های آمریكا است.

پژوهش**9242**9279