خشكه كاری، راهكار صرفه جویی آب

به گزارش ایرنا كارشناسان و محققان حوزه زراعت گلستان معتقدند كه خشكه كاری و كشت به شیوه بذرپاشی (مانند غلات) كاهش مصرف آب را به دنبال دارد و می بایست توسعه و تعمیم یابد.
كاهش نزولات جوی و آسیب های خشكسالی در گلستان باعث توجه كارشناسان كشاورزی استان به این روش شده تا استان همچون دیگر مناطق شمال كشور از كشت شالی و مزایای اقتصادی آن بهره مند باشد.
شیوه كشت كنونی شالی در مناطق مختلف كشور و از جمله گلستان به روش سنتی - غرقابی زمین بوده كه مصرف آب با استفاده از این شیوه خارج از توان منابع آبی و سفره های زیرزمینی است.
كارشناسان حوزه آب و كشاورزی گلستان معتقدند: كشت برنج به روش سنتی در واحد سطح بین 12 تا 15 هزار مترمكعب و در برخی از مناطق استان تا 18 هزار متر مكعب آب نیاز دارد.
در روش سنتی ابتدا بذر شالی در خزانه كشت و بعد از حدود یك ماه در زمین غرقابی نشاء می شود اما در شیوه خشكه كاری بذر شالی در زمین اصلی كه شخم زده شده همچون بذر دیگر محصولات پاشیده و كشت می شود.
در این پیوند كارشناس زراعت استان گلستان گفت: كشت مستقیم برنج به روش خشكه كاری به دلیل نیاز كم به آبیاری راهكاری موثر در مقابله با خشكسالی است.
سهراب سهرابی در گفتگو با ایرنا افزود: در سال های اخیر طرح های تحقیقاتی و به تبع آن تحقیقی ترویجی متنوعی در خصوص خشكه كاری در استان های خوزستان، مازندران و زنجان اجرا شده كه مورد استقبال كشاورزان آن مناطق قرار گرفت.
به گفته وی در روش خشكه كاری علاوه بر نیاز كم به آبیاری؛ كاهش آلودگی خاك و آب، بهبود تهویه زمین و اقلیم مزرعه، كم شدن آفت و ارتقای درآمد اقتصادی را به دنبال دارد ضمن اینكه كیفیت محصول با نمونه غرقابی تفاوت چندانی ندارد.
كاسته شدن از زحمت كشاورز نسبت به روش تهیه خزانه، كاهش 40 درصدی هزینه ها، یكنواختی در سبز شدن مزرعه، امكان استفاده از ماشین آلات كشاورزی در كاشت و برداشت، جلوگیری از هدر رفت كود مصرفی و افزایش اكسیژن خاك، كاهش تركیبات سمی و آفات، كاهش نیاز به انرژی و اجرای آسان مدیریت مزرعه، استفاده بهتر از نهاده ها به دلیل عمق كشت مناسب و تراكم یكنواخت و كاهش 50 درصدی میزان مصرف بذر در واحد سطح از دیگر مزایای استفاده از روش خشكه كاری برنج است.
اگرچه كشت اصلی كشاورزان گلستان غلات و بویژه گندم است اما درآمد بالاتر محصول شالی و مقرون به صرفه بودن آن و قیمت مناسب برنج در بازار باعث استقبال از شالی كاری به رغم محدودیت منابع آبی شده است.
گفته می شود سال زراعی گذشته كشاورزان گلستان 80 هزار هكتار شالی به روش سنتی كشت كردند این در حالی بود كه كشت نسق آن (مجاز) 10 تا 15 هزار هكتار توسط سازمان جهادكشاورزی استان اعلام شده بود.
با توجه به مشكل تامین آب مورد نیاز بخش كشاورزی و با وجود اصرار بر كشت غلات و دانه های روغنی در گلستان، اما تفاوت درآمدی این محصولات با برنج باعث می شود كه استقبال از شالی كاری گسترده و بیشتر باشد؛ یك شالیكار با وجود كشت ارقام كم محصول در هر هكتار حدود 200 میلیون ریال درآمد دارد درحالی كه درآمد گندمكار به یك سوم این رقم نیز نمی رسد.
اما دست اندركاران حوزه آب گلستان در تایید مقرون به صرفه نبودن شالی كاری معتقدند كه به طور میانگین مصرف آب برای كشت برنج به روش سنتی در واحد سطح بین 12 تا 15 هزار مترمكعب بوده كه این میزان در مواردی با توجه به گرمای هوا و تبخیر زیاد تا 18 هزارمترمكعب نیز می رسد كه این مصرف بالا با توجه به كاهش نزولات جوی و كاهش سفره های زیرزمینی چالش برانگیز و بحران زا است.
هر چند برای كشاورز آب از اهمیت كمتری برخوردار است و بیشتر به افزایش تولید و درآمد توجه دارد.
مدیرعامل شركت آب منطقه ای گلستان در این باره گفت: این استان به دلیل خشكسالی 10 سال اخیر دچار تنش آبی بوده و باید در كشت محصولات زراعی پرآب بویژه شالی به روش سنتی تجدید نظر شود.
علی نظری افزود: برای استمرار فعالیت كشاورزی در گلستان نیاز به سرمایه گذاری در كشت محصولات كم آب طلب است و خشكه كاری شالی یكی از راهكارهای مدیریت مصرف به شمار می رود.
به گفته وی؛ اكنون وجود 16 هزار حلقه چاه آب غیر مجاز، برداشت زیاد از سفرهای زیرزمینی، كاهش روان آب رودخانه های اصلی استان شامل اترك، گرگان رود و قره سو از جمله مشكلات بوده كه وضعیت نگران كننده آب گلستان را نشان می دهد.
مسئولان جهاد كشاورزی گلستان نیز برای حمایت از افزایش درآمد كشاورزان و ضرورت استفاده بهینه از آب؛ خشكه كاری شالی را پیشنهاد داده و معتقدند استقبال از این روش می تواند راهی برای خروج استان از ممنوعیت كشت شالی و مشاركت در خودكفایی كشور باشد.
رییس سازمان جهاد كشاورزی گلستان هم گفت: در روش خشكه كاری همانند محصول گندم بذر برنج پس از شخم و دیسك در زمین كاشته می شود و میزان مصرف آب از 15 تا 18 هزار متر مكعب به 5 تا هشت هزار متر مكعب كاهش می یابد.
مختار مهاجر افزود: پارسال برای كشت شالی در 80 هزار هكتار زمین یك میلیارد و 200 میلیون متر مكعب آب مصرف شد كه معادل ذخیره یكسال آب های زیر زمینی استان گلستان است.
به گفته وی؛ در گلستان فقط صاحبان حدود 12 هزار هكتار زمین های حاشیه رودخانه ها مجوز شالیكاری دارند و كشت این محصول در اراضی دیگر ممنوع است.
وی افزود: با این وجود كشاورزان گلستان به بهانه پایین بودن قیمت دیگر محصولات از شالیكاری استقبال می كنند.
مهاجر اضافه كرد: امسال صاحبان 500 هكتار از مزارع گلستان از كشت شالی به روش خشكه كاری استقبال كرده اند.
به گزارش ایرنا افزایش جمعیت و بالارفتن میزان مصرف آب، كاهش منابع تجدیدپذیر، اضافه برداشت از چاه های مجاز و غیر مجاز، تغییر اقلیم و افزایش دما در سال های اخیر موجب ایجاد چالش آب در استان گلستان شده است كه می طلبد توجه و اقدام توسط دستگاه ها و كشاورزان برای مدیریت منابع آب و كشت محصولات كم آب طلب جدی گرفته شود.
طبق آمار اداره كل امور اراضی گلستان این استان دارای 620 هزار هكتار زمین كشاورزی بوده كه یك سوم از جمعیت یك میلیون و 869 هزار نفری آن در بخش تولید سالانه بیش از 92 نوع گیاه زراعی و باغی تولید می كنند.
گلستان به عنوان استانی كشاورزی محور سه اقلیم خشك و نیمه خشك در شمال با 250 میلی متر بارش، اقلیم خزری در میانه با 600 و كوهستانی در جنوب با 300 میلی متر بارندگی دارد.
6204/2729