قالی بند ریحان خمین روایتِ گره عشق بر تار و پود هنر

به گزارش ایرنا، فرش دستباف براساس شواهد تاریخی، صنعت دستی آمیخته با هنرمندی مردم ایران زمین است كه قدمتی بالغ بر 2 هزار و 500 سال دارد.
بنابر آمار گمرك جمهوری اسلامی ایران در ۱۰ ماه پارسال، ۳۳۶ میلیون دلار فرش دستباف از كشور به مقصد بازارهای جهانی صادر شده كه رشد ۲۳ درصدی نسبت به مدت مشابه سال قبل از آن دارد.
فرش بافی در استان مركزی قدمتی 200 ساله دارد و بیشتر كشورهای دنیا، فرش ساروق استان مركزی را به خوبی می شناسند و هنوز زیراندازهای دستباف این منطقه مورد توجه هنردوستان جهان است.
قالی بند ریحان، لیلیان و گلیم نقش برجسته در خمین روایت دسترنج مردمانی بی ادعا و سخت كوش است كه از پس دارهای سفید، روزگار می گذرانند و هنر اصیل ایرانی را به رخ جهانیان می كشند.
قالی لیلیان و قالی بند ریحان قدمت دیرینه دارد و این هنر اصیل در داخل و خارج كشور دارای مشتریان خاصی است كه هنر اصیل و ناب ایرانی را مهمان خانه های خود می كنند.
شهرستان خمین دومین تولید كننده گلیم نقش برجسته كشور بعد از ایلام است و این صنعت دستی زیبا، با وجود اینكه نسبت به بافت سایر قالی ها قدمت كمتری دارد اما در دهه گذشته توانسته به عنوان ركنی اشتغالزا در خمین مطرح باشد.
هنر گلیم نقش برجسته با مزیت های اقتصادی بالا و طرح و نقشه متنوع به آسانی می تواند با یك مهارت آموزی به پایه اشتغالزایی تبدیل شود اما نیاز است كه شاغلان این صنف زیر چتر حمایتی موثر قرار گیرند.
این روزها تار و پود قالی خمین در پیچ و خم مشكلاتی همچون بازار یابی و قیمت بالای مواد اولیه غبار بی رونقی به خود گرفته و اگر احیای این صنعت هنری دیرینه با دست های حمایتگر مسئولان و كارآفرینان دنبال نشود، نام و آوازه هنر اصیل خمین را باید از موزه ها سراغ گرفت.
یكی از فعالان حوزه صنایع دستی در خمین گفت: صنایع دستی به خصوص قالی بافی از مساعدترین زمینه‌های اشتغال‌زایی در خمین است كه می تواند به عنوان راه حلی برای رفع مشكل اشتغال جوانان مورد بررسی قرار گیرد.
تقی قاسمی گفت: این هنر و صنعت اشتغالزا در شهرها و روستاهای كوچك محل كسب درآمد برای تعداد بی شماری از خانواده ها محسوب می شود و در گذشته زنان و دختران قالی باف خمین و روستاهای آن بدون نقشه و با قدرت خلاقیت خود قالی های بند ریحان و قالی لیلیان را می بافتند.
این فعال صنایع دستی افزود: قالی بافی فقط هنر نیست بله صنعتی است كه در گذشته بسیاری از خانواده ها از طریق آن امرار معاش می كردند اما بی رونقی بازار فروش، بسیاری از كارآفرینان این حوزه را خانه نشین كرده است.
یكی از بانوان كارآفرین خمین گفت: علاقه‌مندی به هنر فرش‌بافی و حفظ هنر سنتی خمین انگیزه‌ای شد تا در این زمینه مشغول فعالیت شوم و پس از دریافت پروانه كارگاه قالیبافی را راه اندازی كنم.
مریم اكبری بیان كرد: هدفم از راه اندازی كارگاه قالی‌بافی كمك به رفع مشكل بیكاری به ویژه بانوان سرپرست خانوار است تا با كسب درآمد ناجی اقتصاد و معیشت خانواده شوند و گره های كور نیازمندی را با هر گره قالی از زندگی خود باز كنند.
وی ادامه داد: بازاریابی مهمترین مشكل قالی بافان این شهرستان است و در صورت حمایت های لازم، فرش خمین می تواند به عنوان راهكاری برای افزایش ارزش افزوده استان مركزی نقش آفرین باشد.
اكبری با بیان اینكه قالی بافان توقع زیادی از مسئولان ندارند، افزود: كارآفرینان حوزه فرش خمین انتظار دارند مسئولان توجه بیشتری به این هنر نشان دهند و با حمایت هایی همچون مشوق های اقتصادی و تسهیلات كم بهره، بافنده را نسبت به ادامه كار خود دلگرم كنند.
وی اظهار كرد: به دلیل مشكلات قانونی در بیمه قالی بافان و تمدید مجدد بسیاری از قالی بافان بیمه خود را قطع كرده اند.
یك بانوی قالی باف دیگر نیز گفت: بسیاری از قالی های تولید شده توسط بانوان كارآفرین خمین یا خریدار ندارد و یا به قیمت واقعی خریداری نمی شود.
مریم بهلولوند افزود: تنگناهای بیمه ای و كم رونقی بازار و از سوی دیگر افزایش مواد اولیه تولید، عامل كمرنگ شدن فعالیت قالی بافی به خصوص در میان جوانان شده است.
این بانوی قالی باف ادامه داد: قالی بافان به امید چتر حمایت بیمه وقت خود را صرف بافت قالی می كنند اما با مشكلات موجود انگیزه آنها نیز از بین می رد.
مسئول اتحادیه فرشبافان خمین نیز گفت: ارزش هر متر گلیم نقش برجسته تولیدی در خمین پنج میلیون ریال و هر متر مربع قالی دستبافت 10 میلیون ریال است كه با قیمت بالای مواد اولیه به ویژه دستمزدهای بالا صرفه اقتصادی كمی دارد.
زهرا عسگری افزود: زیراندازهای سنتی تولیدی در كارگاه های خمین با هزینه بالایی بافته شده اما بدون خریدار است و در صورت تداوم ركود بازار شاغلان این حوزه با مشكلات جدی مواجه خواهند شد.
وی اظهاركرد: در هر كارگاهی از 10 تا 20 بافنده مشغول به كار بافت گلیم یا قالی بود كه در سال های اخیر به دلیل كم رونقی بازار و ناتوانی در پرداخت دستمزد برخی كارگاه ها با سه بافنده فعالیت دارند.
عسگری ادامه داد: تولید قالی و گلیم در خمین رو به كاهش است به طوری كه پارسال هزار مترمربع انواع زیراندازهای سنتی شامل گلیم نقش برجسته و قالی در كارگاه های این شهرستان بافته شد.
وی افزود: این تولیدها در پنج كارگاه فعال قالیبافی در خمین بافته شده است كه در مقایسه با مدت مشابه قبل ازآن به دلیل ركود بازار فرش 20 درصد كاهش دارد.
مسئول اتحادیه فرشبافان خمین افزود: گلیم نقش برجسته تلفیقی از فرش و گلیم است كه به طور معمول در خمین در طرح های اسلیمی، افشان و شاه عباسی تولید می شود و اندازه های این گلیم ها نیز بیشتر رومیزی، كناره و تابلویی است.
وی اظهار كرد: قالی های بافته شده در كارگاه های فعال و متمركز خمین نیز بیشتر با نقشه شاه عباسی، لیلیان و بند ریحان تولید می شود و قالی لچك ترنج لیلیان خمین دارای شهرت جهانی است.
مسئول امور فرش اداره صنعت، معدن و تجارت خمین گفت: در این شهرستان 12 كارگاه بافت گلیم نقش برجسته و قالی فعال است كه در هر كارگاهی از 10 تا 20 بافنده قالی مشغول فعالیت هستند.
محمد طاهر محمدی افزود: ركود بازار قالی باعث بی انگیزه شدن بافندگان شده است و بافت فرش كه زمانی نقش مهمی در اقتصاد خانواده ها به ویژه خانواده های روستایی داشت روز به روز كمرنگ تر شد.
وی ادامه داد: اكنون بیش از چهار هزار نفر به قالی بافی در این شهرستان مشغول هستند كه از این تعداد یك هزار و 300 قالی باف زیر پوشش بیمه تامین اجتماعی قرار دارند.
وی با بیان اینكه ركود بازار و قیمت بالای مصالح باعث شده بسیاری از قالی بافها نتوانند حق بیمه خود را پرداخت كنند افزود: در سالهای گذشته یك هزار و 700 نفر زیر پوشش بیمه بودند كه به دلیل مشكلات تاكنون 400 بیمه شده از چتر حمایتی بیمه تامین اجتماعی خارج شدند.
مسئول امور فرش اداره صنعت، معدن و تجارت خمین گفت: در سال های اخیر قیمت مواد اولیه قالی و گلیم نقش برجسته به طور چشمگیری افزایش یافته در حالی كه یك قالی رومیزی با 2 میلیون ریال هزینه مواد اولیه سه تا سه و نیم میلیون ریال خریدار دارد.
محمدی گفت: برای حمایت از قالی بافات تسهیلات خود اشغالی پرداخت می شود كه سال گذشته 130 قالی باف به بانك عامل معرفی شدند و از این تعداد 78 قالی باف به طور مستقل و 18 كارآفرین برای دریافت تسهیلات كارگاهی به بانك های عامل معرفی شدند.
مسئول امور فرش اداره صنعت، معدن و تجارت خمین گفت: برای بازاریابی مناسب، تقویم نمایشگاهی استان های مختلف به قالی بافان اعلام می شود تا محصولات خود را در این نمایشگاه عرضه كنند.
معاون صنایع دستی میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان مركزی نیز گفت: قالی در بین زیر اندازهای دست باف از زیر مجموعه میراث فرهنگی خارج شده است و همه امور مربوط به تجارت، بیمه، صادرات و تسهیلات به سازمان صنعت، معدن و تجارت واگذار شده است.
قاسم كاظمی دهقی افزود: طرح های پژوهشی در ارتباط با قالی بند ریحان و قالی لیلیان در خصوص باورها و اعتقادات در حال انجام است.
وی افزود: شهرستان خمین در استان مركزی رتبه نخست تولید گلیم نقش برجسته را دارد و این استان دومین تولید كننده گلیم در سطح كشور است.
كاظمی بیان كرد: ركود بازار باعث كاهش تولید گلیم نقش برجسته و فرش شده و بزرگترین عرضه كننده فرش دست بافت در استان مركزی بازار اراك است كه اكنون رونق چندانی ندارد.
معاون صنایع دستی میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان مركزی ادامه داد: برای بازار یابی و حمایت از هنرمندان بازارچه های صنایع دستی در حال احداث و راه اندازی است.
كاظمی افزود: چهار بازارچه در سطح استان راه اندازی شده و در خمین و شهر قورچی باشی نیز 2 بازارچه در حال احداث است كه به زودی بهره برداری می شود.
وی ادامه داد: برای ساخت و راه اندازی هر بازارچه به 2 میلیارد و 500 میلیون ریال اعتبار نیاز است كه امید می رود با تخصیص اعتبار در كمیته های برنامه ریزی هر شهرستان بخشی از منابع مالی مورد نیاز تامین شود.
كاظمی راهكار دیگر برای بازاریابی قالی و گلیم نقش برجسته را برپایی نمایشگاه صنایع دستی بیان كرد و افزود: در 22 مرداد ماه امسال نمایشگاه سراسری در اراك برپا می شود كه هنرمندان به ویژه بافندگان زیراندازهای سنتی می توانند تولیدات خود را عرضه كنند.
وی گفت: نمایشگاه دیگری در تهران در شهریور ماه امسال به هنرمندان معرفی شده تا بتوانند محصولات تولیدی خود را به فروش برسانند.
قالی بافی، گلیم نقش برجسته، گلیم بافی ساده ،جاجیم بافی، منبت و كنده كاری، معرق كاری، خراطی، پیكر تراشی، خاتم كاری، رودوزیهای سنتی، سفالگری، كتابت و نگارگری، قلم زنی روی مس، طراحی، تذهیب و میناكاری از صنایع دستی خمین هستند.
7277/3075
گزارش از افسانه آروند