تجارت با مرگ

مديرعامل سازمان بهشت‌زهرا در همان زمان به قيمت‌هاي نجومي قبر واكنش نشان داد. او گفته بود: «اگر شما بتوانيد قبري با قيمت نجومي به من معرفي كنيد، چهار برابر قيمت آن را به‌عنوان كادو تقديم مي‌كنم.» سعيد خال همچنين قول اهداي قبر رايگان را به هر شهروندي كه درخواست كند، داد.

در چند ساله اخير پر شدن ظرفيت بهشت‌زهرا به حدي پررنگ شده است كه به پديده قبر فروشي، آن هم به قيمت نجومي دامن زده است. حالا سه روز پيش لايحه اصلاحيه تعرفه خدمات سازمان بهشت زهرا پس از چندين سال كه نرخ خدمات عمومي در بهشت زهرا گران نشده بود، افزايش يافته است. بر اين اساس، نرخ‌هاي پيشنهادي شهرداري براي قبور و خدمات، با توجه به شرايط فعلي بهشت زهراي تهران به تصويب رسيد؛ چراكه بهشت زهرا در سال‌هاي پاياني ظرفيت و به عبارتي وقت اضافه ظرفيت خود قرار دارد و تا چند سال ديگر تهراني‌ها ديگر در جايي جز بهشت زهراي فعلي دفن خواهند شد.

از سوي ديگر كارشناسان معتقدند هر شهري بزرگ يا كوچك، دست كم به چهار گورستان مركزي نياز دارد؛ شمال شهر، جنوب شهر، غرب و شرق؛ شهر تهران فاقد اين امكان است. هرچند براي تهران با جمعيتي بالاي 15 ميليون نفر و تراكم بالاي مرگ و مير حتي چهار گورستان هم جوابگو نيست چه برسد به همين قبرستان بهشت زهرا كه از سال 1386 اعلام شده بود ديگر براي مردگان ظرفيت ندارد. خريد و فروش قبر در دو دهه اخير از مشاغل بسيار پرسود ببوده و در شرايطي كه قبرها هنوز به شكل يك طبقه آماده مي‌شوند و هر قبري به عنوان ملك به خريدار فروخته مي شود.

**دلالان قبر
در اين سال ها افراد زيادي به اين كار روي آورده‌اند، بعضي از اين افراد حتي در قبرستان‌ها پرسه مي‌زنند و زماني كه از كنار ديگران رد مي‌شوند به آرامي آنها را دعوت به خريد قبرهايي مرغوب مي‌كنند. در طول سال‌هاي گذشته بسياري از نزول خواران و دلالان هم به اين تجارت روي آوردند. آنها در هر كدام از قطعات جديد 10تا 20 قبر خريداري مي‌كردند و نگه مي‌داشتند و بعد از پر شدن قطعه و به اصطلاح «آباد شدن» آن، قبرها را به متقاضيان مي‌فروختند.

هر كدام كه موقعيت بهتري داشتند و به مركز بهشت زهرا نزديك تر بود با قيمت گزاف فروخته مي‌شد. براي آگاهي از خريد و فروش قبر در گورستان پايتخت نياز به هيچ كار سختي نيست. در گام نخست يك جست وجوي اينترنتي كار را راحت كرده است؛ چراكه برخي صاحبان قبور در سايت‌هايي كه به اين منظور خدمات مي‌دهند، با ذكر شماره تلفن همراهشان آگهي داده‌اند. در گام بعدي نيز كافي است در بهشت زهرا قدم بزنيد.

خواهيد ديد كه در اكثر موارد افرادي به شما نزديك مي شوند و سوال مي‌كنند اگر جاي قبر مرغوب مي‌خواهيد، سراغ دارند. قيمت‌ها نيز بنا به نوع قبر و ويژگي آن متفاوت است. مثلاً اگر قبر يك طبقه، دو طبقه يا سه طبقه باشد، در محوطه باشد يا داخل مقبره و در كدام قطعه دور يا نزديك باشد، قيمتش فرق مي‌كند. مدت‌هاست كه مديران آرامستان اصلي تهران نسبت به خريد و فروش قبر هشدار مي‌دهند و تاييد نهايي سازمان بهشت زهرا را ملاك مي‌دانند؛ اما قيمت قبوري كه هر سال نجومي‌تر مي‌شوند، خبر از بي برنامگي و نبود راهكاري مشخص در اين باره مي دهد.

**افزايش قيمت‌ها هم به قبر رسيد
در اين ميان قيمت قبر پس از سال‌ها سه روز پيش افزايش يافت. افزايش نرخ اين خدمات كه در بخش عمومي از سال 90 افزايشي نداشته همانند بسياري از خدمات عمومي در شهر افزايش يافت؛ اين همان كاري بود كه شوراي شهر تهران در دو دوره گذشته به دلايل اقتصادي و البته سياسي عقب انداخته بود و حالا شوراي پنجم پس از هفت سال آن را اجرائي كرد. لايحه اصلاحيه تعرفه خدمات سازمان بهشت زهرا سه روز پيش پس از چندين سال كه نرخ خدمات عمومي در بهشت زهرا گران نشده بود، گران شد.

از سوي ديگر قبور باقي‌مانده در قطعات قديمي، فاز اول و دوم كه تكميل يا در حال تكميل‌اند، گران‌تر از قبور فاز سوم به فروش مي‌رسند و اگر بازار سياهي هم باشد، براي همين بخش است. بر اين اساس، با توجه به تكميل‌شدن 95 درصد ظرفيت قبور فاز دوم بهشت زهرا(س) هزينه قبور باقيمانده فاز دوم از قطعات 200 تا 258 به قيمت 9 ميليون تومان و طبقات زيرين و فوقاني قبور در قطعات 300 تا 325 فاز سوم كه تكميل و تجهيز شده تا پرشدن ظرفيت 70 درصدي يك ميليون تومان است.

قيمت قبر در فاز سوم كه احتمالا تنها نقطه عمومي براي دفن اموات تهراني‌ها خواهد بود، بعد از عبور از 70 درصد ظرفيت تا 4.5 ميليون تومان افزايش مي‌يابد. همچنين هزينه افزايش هر طبقه قبر در قبور 30 ساله و فاز اول و دوم، پنج ميليون تومان است و هزينه خدمات نگهداري سالانه آرامگاه‌ها 650 هزار تومان تعيين شده است. در نرخ‌هاي جديد هزينه سنگ قبر 100 هزار تومان، هزينه آماده‌سازي قبر 50 هزار تومان، نصب سنگ قبر 50 هزار تومان، نگهداري متوفي در سردخانه روزانه 20 هزار تومان، تابلوي سر مزار 15 هزار تومان، ترمه 40 هزار تومان و كاور بسته‌بندي متوفي 20هزار تومان تعيين شده است.

در كليه خدمات هم 50 درصد بهاي خدمات براي كودكان زير هفت سال اخذ خواهد شد. ضمن اينكه اگرچه دفن در مساجد، امامزاده‌ها، بقاع متبركه ممنوع است، اما در صورت دفن مجاز بابت هر متوفي حداكثر پنج‌درصد مبلغ دريافتي يا معادل يك ميليون و 500 هزار تومان بايد در وجه سازمان بهشت زهرا واريز شود.

نكته قابل توجه درباره اين افزايش نرخ آن است كه در دو دوره گذشته كه براي افزايش نرخ خدمات عمومي در بهشت زهرا در شوراي شهر تهران تصميم‌گيري شده(92 و94) بنا بر دلايلي اقتصادي و البته سياسي و نزديكي به انتخابات، خدمات عمومي و قبور عمومي افزايش قيمت نداشته‌‌اند (از سال 90 به بعد) و حالا شوراي پنجم پس از سال‌ها اقدام به افزايش قيمت مي‌كند.

گفتني است كه در سال 92 نرخ اين خدمات عمومي بدون افزايش، تصويب و در سال 94 با افزايشي اندك در خدمات غيرعمومي روبه‌رو شد. مجتبي عبدالهي، معاون خدمات شهري وقت شهرداري تهران، در توضيحي به شورا مي‌گويد: «در گذشته مبلغي بابت انتقال متوفي از منزل يا بيمارستان و همچنين تنها مبلغ 200 هزار تومان بابت تكفين، تلقين، مداح، روحاني‌، صوت و... دريافت مي‌شد كه البته خانواده‌هاي بي‌بضاعت اين مبلغ را پرداخت نمي‌كردند و اين نرخ در سال 94 در پي مصوبه شوراي شهر به 300هزار تومان افزايش يافته است».

**گران شدن مُردن، صحت ندارد
همچنين روز گذشته مدير عامل و عضو هيئت مديره سازمان بهشت زهرا(س) هم در واكنش به بالا رقتن قيمت قبر در چند روز اخير، گفت: «لايحه‌اي تحت عنوان «اصلاحيه قيمت قبور در بهشت زهرا» وجود دارد كه با راي اكثريت مطلق اعضاي شوراي شهر تهران به تصويب رسيده است. اين لايحه دو كاركرد مهم دارد؛ در حوزه‌ شفاف سازي قيمت‌ها بسيار كمك مي‌كند و همچنين شرايطي فراهم كرده تا مستندان و نيازمندان بتوانند از خدمات سازمان بهشت زهرا استفاده كنند. به طور كلي اين لايحه سيستم قبور رايگان را براي شهروندان تهراني درنظر گرفته است يعني هرشهروند تهراني كه به سازمان بهشت زهرا مراجعه كند، طبقه اول قبر به رايگان و طبقه دوم و سوم را با قيمت رايانه‌اي حداكثر يك ميليون تومان دريافت خواهد كرد. همچنين كليه خدمات متوفي با مبلغ 500 هزارتومان هزينه مي‌شود. اگر فردي همين مبلغ را نداشته باشد، سازمان بهشت زهرا آن را در 12 قسط تقسيط و اگر توان پرداخت آن را هم نداشته باشد، سازمان مي‌تواند قبر را به رايگان به او ببخشد»>

به گفته خال در سال گذشته، 22هزار و 500 قبر رايگان به شهروندان تهراني داده شده است. وي در ادامه با بيان اين مطلب كه در ساير قطعات بهشت زهرا قيمت قبر از صفر ريال تا حداكثر 16 ميليون تومان وجود دارد، افزود: «قبر 16 ميليون توماني قبري است كه 47سال از قدمت آن گذشته و 47سال توسط سازمان به آن خدمات (فضاي سبز، نظافتي، جدول كشي، بتن ريزي و...) ارائه شده است.»

خال اظهار كرد: «نكته لايحه مذكور اين است كه به شهروندان نشان مي‌دهد خط بطلان و كاربرد قبرهاي نجومي، قبرهاي صد ميليوني، دويست ميليوني و ... هيچ پايه و اساسي ندارد و كذب محض است. اين لايحه بيشتر به نفع شهروندان مستمند است. گفته‌هايي مبني بر گران شدن قيمت قبور و گران شدن مُردن، صحت ندارد.

به عنوان مديرعامل سازمان بهشت زهرا اعلام مي‌كنم كه حداقل قيمت قبر در بهشت زهرا رايگان است و حدود 80 درصد شهروندان از اين سيستم استفاده مي‌كنند. همچنين 3 درصد شهروندان از قبرهاي 16 ميليوني استفاده مي‌كنند. در قطعه‌ روزِ قبر سه طبقه، يك طبقه آن رايگان و دو طبقه ديگر آن يارانه‌اي محاسبه مي‌شود».

با اين حساب، اگر كل قيمت‌هاي خدمات در نرخ‌هاي جديد را در نظر بگيريد، از مبلغ قبلي افزايش چنداني ندارد كه البته آن‌طور كه بارها اين مجموعه اعلام كرده قيمت و انواع اين خدمات درباره اموات متفاوت است. اما آنچه بيش از اين افزايش قيمت‌ها نگران كننده است و جاي سوال دارد، تجارت با ملك قبر است. موضوعي كه مسئولان سازمان بهشت زهرا بايد بيشتر به آن توجه كنند و در راستاي كنترلي اين وضعيت و از فروختن ملك و زمين قبرها به افراد دلال و سودجو خوداري كنند.

منبع: روزنامه همدلي؛ 1397.4.23
**گروه اطلاع رساني**9370**2002