امامزادگان؛ قطب فرهنگی زیارت

هرچند در ایران اسلامی وجود بارگاه منور رضوی به عنوان مهمترین زیارتگاه شیعیان به مانند خورشیدی نور معنویت می گسترد، در كنار آن بقاع متبركه امامزادگان در گوشه و كنار كشور چون ستارگان تابانی هستند كه به زیبایی آسمان امامت و ولایت می افزایند.
روح زیارت، ارتباط زائر با زیارت شونده است و در این راستا، زیارت قبور مفاخر و صاحبان كمال، ضمن تكریم آنان، حركتی در مسیر پیوند روحی نسل حاضر با گذشتگان و استمرار تاثیرگذاری علمی و معنوی آنان بر بشریت است.
زیارت به عنوان یكی از عناصر مهم فرهنگ ساز، تاثیر زیادی در بهبود وضعیت روحی فرد و مناسبت های اجتماعی افراد جامعه دارد و از این حیث از چند سال قبل رهبر معظم انقلاب بر تبدیل بقاع متبركه امامزادگان كشور به قطب های فرهنگی تاكید داشته اند.
خراسان رضوی در كنار مضجع شریف ثامن الحجج علی بن موسی الرضا (ع) كه به عنوان یكی از مهمترین زیارتگاه های شیعیان چون دری گرانبها است؛ از چندین بقعه متبركه برخوردار است كه توسعه عمرانی و فرهنگی آنها را در سایه خدمت رسانی مطلوب به زائران حضرت رضا (ع) را كانون توجه قرار داده است.

*304 بقعه متبركه
معاون فرهنگی و اجتماعی اداره كل اوقاف و امور خیریه خراسان رضوی به عنوان متولی رسیدگی به توسعه كمی و كیفی بقاع متبركه به ایرنا گفت: استقبال مردم از اماكن زیارتی در تمامی ادیان آسمانی و بشری و نیز اشتیاق مسلمانان به زیارت اماكن مقدس همواره وجود داشته و این ظرفیت مهمی برای اشاعه فرهنگ دینی است.
حجت الاسلام جمال ایزدی اظهار داشت: بقاع متبركه امامزادگان سرمایه ارزشمند و ناب دینی به شمار می روند كه به دلیل اهمیتشان، پنجم ذیقعده مصادف با بزرگداشت حضرت صالح بن موسی الكاظم (ع) روز تجلیل از امامزادگان و بقاع متبركه نامیده شده است.
وی بیان كرد: خراسان رضوی یكی از استان های مهم كشور به لحاظ برخورداری از بقاع متبركه و امامزادگان شاخص است كه وجود مضجع شریف ثامن الحجج (ع) در مشهد و حضور چند میلیونی زائران در سال، بر اهمیت بقاع متبركه افزوده است، از این حیث سازمان اوقاف از چند سال قبل برنامه ریزی گسترده ای برای تبدیل بقاع متبركه به قطب فرهنگی كرده است.
وی ادامه داد: 304 بقعه امامزاده در خراسان رضوی وجود دارد كه به لحاظ درجه تاثیرگذاری، زائرپذیری و اهمیت آن به پنج دسته تقسیم شده اند، در سطح اول 10 بقعه از بقاع متبركه استان جزو موارد شاخص در كشور و در سطح دوم 27 بقعه متبركه استان قرار می گیرند.
وی اظهار داشت: سالانه قریب 30 میلیون زائر داخلی و خارجی به بقاع متبركه امامزادگان خراسان رضوی وارد می شوند كه حدود 2 یا سه میلیون نفر آنها غیرایرانی هستند.
حجت الاسلام ایزدی، بقاع شاخص استان به لحاظ زائرپذیری را بقاع متبركه امامزادگان یاسر و ناصر (ع) طرقبه، گنبد خشتی مشهد، امامزاده یحیی در میامی، خواجه اباصلت مشهد، خواجه مراد مشهد، امامزاده محروق نیشابور، قدمگاه نیشابور، امامزاده یحیی باغشن نیشابور، بی بی شطیطه و فضل بن شاذان دانست.
وی اظهار داشت: رهبر فرزانه انقلاب اسلامی تكلیف كرده اند بقاع متبركه به قطب فرهنگی تبدیل شوند لذا با توجه به همجواری بقاع متبركه خراسان رضوی با بارگاه منور امام رضا(ع) در سالهای اخیر اتفاقات خوبی برای توسعه خدمات رفاهی و فرهنگی به زائران در بقاع متبركه افتاده است.
وی بیان كرد: برای ارائه خدمات بهتر به زائران 'طرح میقات الرضا' برنامه ریزی شد تا در بقاع متبركه امامزادگان 6 استان كه به نوعی با مشهد مقدس ارتباط دارند اجرا شود و در این راستا این طرح برای 31 بقعه متبركه امامزادگان خراسان رضوی تعریف و اجرا شد كه در 11 مورد از آنها خدمات به صورت شبانه روزی ارائه می شود.
حجت الاسلام ایزدی افزود: برنامه ریزی فرهنگی در بقاع متبركه استان بگونه ای انجام شده كه پاسخگوی نیاز زائران داخلی و خارجی در هر سن و سالی باشند. از جمله آنها برپایی خیمه های معرفت، غرفه های كودك و نوجوان، برگزاری دوره های آموزشی سبك زندگی، غرفه پاسخگویی به سئوالات دینی و شرعی، غرفه عرضه محصولات فرهنگی، غرفه عفاف و حجاب، غرفه پخش فیلم و برگزاری برنامه های عمومی و مناسبتی است.
وی بیان كرد: براساس آخرین آمار كه مربوط به پایان سال گذشته می شود، بقاع متبركه خراسان رضوی دارای 850 نفر عضو هیات امنا، 600 خادم افتخاری، 73 مركز فرهنگی و قرآنی است، همچنین 768 شهید در 70 بقعه متبركه استان مدفون هستند و در طول سال گذشته بیش از یكهزار نسخه محصولات فرهنگی بین زائران توزیع شده است.
وی اظهار داشت: در بقاع متبركه شاخص استان اقامتگاه برای استراحت شبانه، سینما، شهربازی، فضای سبز برای تفرج زائران، پاركینگ، فروشگاه نیازمندیهای زائران، خدمات فرهنگی متنوع و برگزاری برنامه های مناسبتی و سخنرانی های ویژه در نظر گرفته شده و از هر حیث فضای مطلوبی برای زائران داخلی و خارجی فراهم شده است.
معاون اداره كل اوقاف و امور خیریه خراسان رضوی گفت: در طول سال طرح آرامش بهاری ویژه نوروز، سوگواره یاس نبوی ویژه ایام شهادت حضرت فاطمه (س)، طرح ضیافت الهی ویژه ماه رمضان، طرح ولایت علوی، اكمال دین نبوی ویژه عید غدیر، طرح بصیرت عاشورایی ویژه ایام محرم و صفر، برنامه بصیرتی و گفتمان انقلاب اسلامی و ... در محل بقاع متبركه اجرا شده می شود.
وی اظهار داشت: در مجموع با اقداماتی كه طی سال های گذشته در بقاع متبركه استان انجام شد، برخی از بقاع به قطب فرهنگی تبدیل شده و در مجموع میزان ماندگاری زائر در بقاع استان افزایش یافته اما هنوز تا رسیدن به حد مطلوب فاصله زیادی مانده است.

*توسعه عمرانی بقاع متبركه
معاون بهره وری اقتصادی موقوفات و بقاع متبركه اداره كل اوقاف و امور خیریه خراسان رضوی گفت: همه بقاع متبركه این استان درآمدزا نیستند و تنها می توان 155 مورد از آنها را درآمدزا دانست.
مرتضی حقیقی اظهار داشت: به طور معمول هزینه فعالیت های عمرانی در بقاع متبركه توسط خیرین تامین می شود و اعتبارات دولت برای این بخش بسیار محدود است.
وی بیان كرد: طرح جامع بقاع متبركه در چهارچوب جذب اعتبار به منظور تامین زیرساخت های بقاع مورد تصویب قرار گرفت كه بر این اساس برای تكمیل فعالیت های عمرانی نیمه تمام در بقاع متبركه 67 طرح جامع برای بقاع در وسعت 11 هزار و 365 مترمربع تهیه و تصویب شده است.
وی اظهار داشت: هم اینك 35 طرح عمرانی در بخش های مختلف با اعتبار 100 میلیارد ریال در بقاع متبركه خراسان رضوی در دست اجرا است و اقداماتی نیز برای بازسازی و مقاوم سازی بقاع در حال انجام است.

*راهبرد تكریم زائر از طریق بقاع متبركه
بقاع متبركه امامزادگان خراسان رضوی نقش اساسی در تامین راهبرد تكریم زائر و تبیین مفهوم زیارت و اثرات معنوی و فرهنگی آن بر جامعه دارد و از این حیث در سند راهبردی كمی و كیفی زیارت این استان برنامه های ویژه ای برای آن در نظر گرفته شده است.
مدیركل امور فرهنگی زائران استانداری خراسان رضوی به خبرنگار ایرنا گفت: امامزادگان در این استان مقدمه زیارت امام رضا (ع) به شمار می روند و از این نظر توسعه عمرانی و حضور موثر زائر در آنها بسیار حایز اهمیت است.
سیدحمید موسوی اظهار داشت: با نگاه به عملیاتی كردن سند توسعه كمی و كیفی زیارت در خراسان رضوی، كارگروهی با عنوان بقاع متبركه و اماكن مذهبی در استان شكل گرفته تا فرمایش رهبر معظم انقلاب مبنی بر تبدیل بقاع به قطب فرهنگی محقق شود.
وی بیان كرد: در این كارگروه مشكلات مربوط به توسعه فرهنگی و عمرانی بقاع متبركه بررسی و راهكارهای لازم ارائه می شود كه از این حیث خراسان رضوی پیشرفت خوبی داشته است.
وی افزود: توسعه كمی و كیفی بقاع متبركه شاخص در مسیر گذر زائران برای رسیدن به مشهد از جمله برنامه های مربوط به امامزادگان بوده كه این بقاع تبدیل به میقات الرضا و مناسب برای خدمت رسانی مطلوب در قالب فرهنگی و خدماتی به زائران شده است.
مدیركل امور فرهنگی زائران استانداری خراسان رضوی گفت: یكی از تفاوت های اصلی بقاع میقات الرضا با سایر بقاع، ایجاد زمینه اقامت زائران است كه در همه آنها مهمانسرا وجود دارد.
موسوی اظهار داشت: در ایام اوج مسافرت مانند نوروز، دهه آخر صفر و تابستان، بقاع متبركه امامزادگان خراسان رضوی بسترساز تامین نیازهای فرهنگی و زیارتی و رفاهی زائران می شوند و این موضوع تلاشی برای تحقق خواست رهبری برای تبدیل این بقاع به قطب فرهنگی است.
وی افزود: اقامه نماز جماعت، كلاس های آموزشی، طرح های تربیتی، غرفه های محصولات فرهنگی، امكانات رفاهی و اقامتی، مراسم برای مناسبت های مذهبی و دینی، پرداختن به مسائل شرعی و بهره گیری از مبلغان مذهبی برای ترویج فرهنگ دینی از فعالیت هایی است كه در این مسیر انجام می گیرد.
مدیركل دفتر هماهنگی امور فرهنگی زائران استانداری خراسان رضوی گفت: در قالب طرحی برای توسعه كمی و كیفی بقاع متبركه، تلاش داریم تا مجتمع های خدماتی در طول مسیر جاده ای زائران به سمت مشهد، در بقاع متبركه شكل گیرد.
موسوی اظهار داشت: در این راستا تاكنون پیگیری برای دریافت مجوز راه اندازی مجتمع خدماتی در 6 بقعه متبركه نزدیك به مشهد از طریق كمیسیون مربوطه در حال انجام است و 16 بقعه متبركه دیگر در نوبت دریافت مجوز هستند.
7489/5132