راستی آزمایی نقش صدر در اعتراضات عراق

به گزارش خبرنگار ایرنا، برخی از سیاسیون و كارشناسان بر این ادعا هستند كه مقتدا صدر در این تظاهرات و به خشونت كشیدن آن دست دارد و این درحالی است كه خود صدر تاكنون نسبت به این اتهامات موضع روشن و آشكاری نگرفته است.
از طرفی بر خلاف سال 2016 كه صدر به طور واضح و آشكار طرفداران خود را به پیوستن به تظاهرات ها در بغداد فراخواند و حتی ورود تظاهركنندگان را به داخل هیات دولت و پارلمان تایید كرد، اما امسال تاكنون چنین درخواستی را مطرح نكرده بلكه بالعكس پیش تر و قبل از آغاز اعتراضات اخیر در چند مورد زمان را برای برپایی تظاهرات طرفداران خود مناسب ندانسته بود.
اما آنچه بیش از همه باعث شد كه طرفداران اتهام علیه مقتدا صدر به دست داشتن در تظاهرات ها بیشتر شود به چند دلیل است كه یكی از مهمترین علل آن را احتمال عدم مشاركت ائتلاف انتخاباتی سائرون (مورد حمایت مقتدا صدر) در فراكسیون بزرگتر پارلمانی و در نتیجه دولت آینده عراق می دانند.
در واقع همزمانی تظاهرات ها و خشونت های توام با بخشی از آن وقتی آغاز شد كه خبر فروپاشی ائتلاف سائرون و الفتح و شكل گیری ائتلافی از الفتح، النصر و دولت قانون برای تشكیل دولت آینده مطرح شد كه به معنی كنار گذاشتن كامل سائرون از قدرت و تشكیل دولت آینده بود كه بر مبنای آن شانس نوری المالكی (دولت قانون) - مهمترین رقیب سیاسی مقتدا صدر - را برای بازگشت به قدرت بیشتر می كرد.
متعاقب آن، حمله برخی از تظاهركنندگان به مقر احزاب سیاسی شیعه و گروه های مقاومت اسلامی و حتی الحشد الشعبی و عدم تعرض آنها به دفاتر و مقرهای جریان صدر در جنوب عراق، این فرضیه را تقویت كرد.
برخی از تظاهركننده ها حتی در جریان حمله به مقرهای احزاب شیعه و گروه های مقاومت اسلامی در جنوب عراق، شعارهایی در حمایت از مقتدا صدر سر دادند كه بیش از پیش این فرضیه كه صدر، هواداران خود را در این تظاهرات ها تزریق كرده تا دست به خشونت بزنند، تایید كرد.
سایت خبری 'الاتجاه' ارگان خبری كتائب حزب الله درعراق در یك گزارش در روز شنبه تاكید كرده است كه مقتدا صدر تنها سود برنده سیاسی از تظاهرات های اخیر است.
این سایت خبری نوشته است كه مقتدا صدر برای حفظ پایگاه اجتماعی خود، از هیچ چیزی فروگذار نیست و حاضر است كه برای اجرای دیدگاه ویژه خود در دولت آینده، همه شركای سیاسی خود را حتی نزدیكترین آنها یعنی حیدر العبادی، نادیده بگیرد.
این سایت مدعی شده است كه صدر از طریق تظاهرات های اخیر با یك تیر دو نشان زده است یكی اینكه حیدر العبادی را به عنوان یكی از رقبای جدی خود به دلیل محبوبیت نسبی كه در جامعه دارد، به بهانه عدم توانایی در ارائه خدمات، از قدرت كنار زده و از طرفی انتخاب نخست وزیر آینده از داخل ائتلاف سائرون را برای خود تضمین كرده است.
'واثق الهاشمی' و 'هاشم الكندی' دو كارشناس برجسته سیاسی عراق نیز پیشتر در گفت وگوی اختصاصی با ایرنا تاكید كردند كه مقتدا صدر به دست داشتن در این تظاهرات های اخیر و به خشونت كشاندن آن متهم است.
الهاشمی گفت كه این تظاهرات درست وقتی شروع شد كه نقشه ائتلاف های سیاسی در عراق تغییر كرد و یك طرف سیاسی كه احساس می كرد از قدرت و دولت آینده كنار گذاشته خواهد شد، با تحریك پایگاه اجتماعی خود و اردوكشی خیابانی، این پیام روشن سیاسی را به رقبای داخلی داد كه نمی توانید من را نادیده بگیرید.
هاشم الكندی نیز گفت كه حمله به مقرهای احزاب سیاسی شیعه و گروه های مقاومت اسلامی در جنوب و عدم تعرض به مقرهای جریان صدر و سرایا السلام (شاخه نظامی جریان صدر) كاملا نشان می دهند كه این تظاهرات ها از طرف مقتدا صدر هدایت شده است.
وی مدعی شد كه در این خصوص اطلاعاتی دارد كه حاكیست كه جماعت مقتدا صدر هسته اصلی تظاهرات ها را در جنوب عراق و بغداد تشكیل می دهند و شعارهایی كه داده اند همان شعارهای صدری ها و در حمایت از مقتدا صدر است و بحث آب و برق و بیكاری فقط بهانه بوده است.
در همین راستا توئیت 'شیخ قیس الخزعلی' دبیركل عصائب اهل الحق نیز به طور تلویحی گویای آن است كه جماعت مقتدا صدر در حمله به مقرهای احزاب سیاسی شیعه و گروه های مقاومت اسلامی، تعمد داشته اند.
وی نوشته است: 'برخی از تظاهركنندگان فقط به مقرهای برخی گروه ها و احزاب حمله كرده و به بعضی از جریان ها كار نداشتند و از جمله مقرهایی كه در نجف اشرف مورد حمله قرار گرفت، مقر عصائب اهل الحق بود كه برخی از تظاهركنندگان می خواستند آن را به آتش بكشند.'
وی سپس در برابر این حمله آشكار به مقر عصائب اهل الحق این سوال را مطرح كرده است كه 'نخست وزیر كشور نه از عصائب اهل الحق است و نه این گروه سیاسی، وزیر یا وكیل و یا حتی مدیری در بدنه دولت دارد و نه آب و برق را از مردم بریده است پس برای چه تظاهركنندگان مقر عصائب را هدف قرار دادند؟'
با وجود همه این ادعاهایی كه علیه مقتدا صدر مطرح می شود، خبرنگار ایرنا، تاكنون دلیل قاطعی كه شخص مقتدا صدر در این تظاهرات ها و به خشونت كشیدن آن دست داشته به دست نیاورده است.
یك كارشناس مسائل عراق به خبرنگار ایرنا گفت جماعت مقتدا صدر الزاما همگی پایبندی 100 درصد به مقتدا صدر ندارند بلكه عده ای از صدر برای پاره ای انگیزه های خاص خود بهره برداری سیاسی و اجتماعی می كنند.
وی به طور مثال از جماعت 'ابودرع' در شهرك صدر نام برد و همچنین گروه هایی مانند یمانی ها و صرخی ها كه همگی تحت پوشش جریان صدر و طرفداری از مقتدا صدر در تظاهرات ها شركت می كنند، تا پوششی برای تحقق پاره ای انگیزه های خاص سیاسی و اجتماعی شان باشد.
به گفته وی، همه اینها تحت عنوان عریض وطویل جریان صدر فعالیت می كنند اما جزو گروه های تندرو داخل جریان صدر هستند كه حتی مقتدا صدر هم بر آنها كنترل لازم را ندارد.
یكی از مسائلی كه اكثر تحلیلگران در عراق در اتهام زنی به مقتدا صدر نادیده می گیرند این است كه خود مقتدا صدر چند هفته قبل از شروع تظاهرات ها، خصوصا در بصره، تعدادی از افراد تندرو را در سرایا السلام از جمله فرمانده سرایا السلام در بصره به علت تخلفات مختلف، بركنار كرد، بصره همانجایی است كه اعتراضات اخیر از آنجا آغاز شد و به دیگر شهرهای جنوب و مركز كشور سرایت كرد.
در دستور العملی كه 7 تیرماه 97از سوی صدر منتشر شد آمده است كه كلیه دفاتر سرایا السلام در سراسر عراق بجز بغداد، كربلا و سامرا بسته خواهد شد.
صدر همچنین مقرر كرده بود كه سلاح ها، تسلیحات و خودروهای در اختیار این نیروها، تحویل دولت شود.
وی در دستور العمل مشابهی خواستار تعلیق فعالیت های سرایا السلام در استان بصره در جنوب عراق شده بود.
بر اساس دستورالعمل صدر همچنین معاون جهادی وی معروف به 'ابو دعاء' بركنار و به جای او شخصی دیگری به نام 'ابو یاسر' به این سمت منصوب شد.
صدر همچنین در این دستور العمل كه متعاقب انفجار مهیب شهرك صدر كه دهها كشته و زخمی برجای گذاشت صادر كرد، خواستار دور كردن انبارهای ذخیره سلاح از اماكن مسكونی شده بود.
برخی ناظران در همان موقع اقدام مقتدا صدر را در راستای انحلال تدریجی شاخه نظامی جریان صدر در یك دوره زمانی پنج ساله و در راستای موضوع خلع سلاح گروههای سیاسی و انحصار سلاح در دست دولت دانستند.
هر چند اعتراضات بصره چند روز پس از اقدامات اصلاحی مقتدا صدر در تشكیلات نظامی زیر نظر خود رخ داد اما هنوز ارتباطی میان این دو ریداد به اثبات نرسیده است.
از سوی دیگر مقتدا صدر در ابتدای شروع تظاهرات اخیر در موضعی كه مشابه دیگر رهبران سیاسی شیعه بود، از مطالبات به حق اجتماعی حمایت كرد و در عین حال نسبت به خشونت ورزی در جریان تظاهرات ها هشدار داده بود.
بررسی روند مواضع صدر در قبال تظاهرات ها نشان می دهد كه تاكنون مواضع او حداقل از حیث ظاهر، متعادل بوده است و اتهام نقش داشتن او در این حركات شواهد و دلایل قابل اتكایی ندارد.
به هر روی به نظر می رسد تحولات روزهای آتی در عراق در سایه تداوم پراكنده اعتراضات خیابانی در بغداد و برخی دیگر از شهرهای مركز و جنوب عراق، مواضع رهبران سیاسی این كشور از جمله مقتدا صدر را بیش از پیش روشن تر خواهد ساخت.
اعتراضات مردمی در عراق از دو هفته پیش نخست در استان بصره (جنوب) و در اعتراض به مشكل برق، آب و بیكاری جوانان این استان برغم فعالیت شركت های خارجی در میادین نفتی این استان و همچنین اعتراضات مردم استان واسط (شرق) به وضعیت برق آغاز شد و بتدریج به دیگر استان های جنوب و مركز عراق سرایت كرد اما چند روز بعد فروكش كرد و هم اكنون بطور پراكنده در برخی مناطق ادامه دارد.
اغلب احزاب و رهبران سیاسی عراق، مرجعیت عالی و حتی 'حیدرالعبادی' نخست وزیر این كشور از تظاهرات مردمی و اعتراض مسالمت آمیز به ضعف خدمات رسانی بعنوان یك حق شهروندی حمایت و درعین حال نسبت به اقدامات خشونت بار و حمله به مراكز دولتی، حزبی و اموال عمومی كه در روزهای نخست اعتراضات بشكل گسترده رخ داد، هشدار دادند.
این اعتراضات درحالی است كه با گذشت دو ماه از برگزاری انتخابات پارلمانی 22 اردیبهشت در عراق، هنوز نتایج نهایی آن در گرو بازشماری دستی است، عمر پارلمان پیشین پایان یافته و زمان تشكیل پارلمان جدید، فراكسیون بزرگتر و دولت جدید همچنان در هاله ای از ابهام است.
خاورم *11*353*380*