بحران قبر در تهران

روزانه بيش 160 تا 200 متوفي در بهشت زهرا(س) تهران پذيرش مي شوند كه بخش مهمي از اين تعداد در همان جا يعني قبور تازه توسعه‌يافته بهشت زهرا دفن مي شوند.
ميانگين فوت شهروندان تهراني و خاكسپاري آن‌ها در جنوب شهر نيز به گونه‌اي است كه ظرفيت موجود در بهشت زهرا كمتر از دو، سه سال ديگر را جواب مي دهد و اين در شرايطي است كه روند فعلي مرگ و مير در شهر حفظ شود.
اين در حالي است كه اگر حادثه اي طبيعي و غيرمترقبه در تهران همچون زلزله اي با شدت 6 يا هفت ريشتر رخ دهد، ده‌ها برابر آنچه به طور روزانه در تهران مي ميرند، مرده به جا مي‌ماند كه نياز به محل خاكسپاري فوري دارند اما وضعيت توسعه بهشت زهرا در سال‌هاي اخير و مكان‌يابي‌هاي تازه براي ايجاد گورستان هاي جديد به گونه اي است كه به طور قطع تهران را با بحران جدي قبر براي دفن اموات در حادثه‌هاي طبيعي مواجه مي كند.
مديرعامل سازمان بهشت زهرا(س) شهرداري تهران در همين باره با تاييد اين موضوع كه ظرفيت موجود آرامگاه پايتخت براي ارائه خدمات در شرايط وقوع زلزله شديد ناكافي است، تعيين چهار محل در چهار گوشه شهر را براي كفن و دفن اضطراري ضروري خواند.
سعيد خال در جريان بازديد رييس و مديران سازمان پيشگيري و مديريت بحران شهر تهران گفت: هنوز مدل خاصي براي پاسخگويي به نيازهاي زمان زلزله طراحي نشده است اما اين موضوع و ساير نيازها در كميته انتقال و تدفين كارگروه مربوطه در شوراي هماهنگي مديريت بحران تهران در حال بحث و بررسي است.
وي همچنين به ساخت مجموعه‌اي ويژه براي كفن و دفن در شرايط اضطراري با عنوان پايگاه مديريت بحران و نيز پيش بيني 15 هزار قطعه قبر آماده براي استفاده در شرايط مواجهه با تلفات وسيع ناشي از سوانح و حوادث بزرگ اشاره كرد و افزود: مجموعه ويژه كفن و دفن اضطراري در قالب دو دستگاه سوله و برخوردار از محل ذخيره اقلام مورد نياز بنا شده كه به زودي پس از تجهيز با حضور شهردار تهران افتتاح مي‌شود.
با اين حال ظرفيت كفن و دفن در بهشت زهرا محدود است و در شرايط اضطراري بايد از چهار نقطه از پيش طراحي‌شده پيرامون شهر براي كفن و دفن جان‌باختگان احتمالي سوانح بزرگ استفاده كرد.
وي همچنين از تشكيل گروه شهروندان داوطلب براي تدفين در شرايط اضطراري تحت عنوان «كانون تدفين كنندگان داوطلب» با مشاركت و همكاري گروه‌هاي مرجع از جمله هنرمندان، روحانيون و شخصيت هاي فرهنگي و اجتماعي خبر داد و گفت: مسائل مربوط به اين حوزه در كارگروه مربوطه در شوراي هماهنگي مديريت بحران در دست بررسي قرار دارد.

تعيين مكان جديد آرامستان، ابهام‌چند‌ساله تهران
اما موضوع تعيين مكان جديد براي دفن اموات شهر تهران از چند سال گذشته مطرح بوده اما هيچ‌گاه به نتيجه نرسيده است. در ادوار قبل شورا و مديريت شهري تهران بارها موضوع ضرورت مكان‌يابي محل دفن اموات در پايتخت مطرح شده اما هربار به دلايل مختلف از جمله فقدان زمين و مسائل زيست محيطي به نتيجه نرسيده است.
اواخر دهه 80 بود كه شهرداري تهران با طرح پيشنهاد احداث آرامستان جديد در غرب و شرق تهران، به دنبال ذخيره سازي مكاني براي دفن اموات در روزهاي عادي و بحراني سال بود.
بر اين اساس، چندين نقطه در غرب و شرق پايتخت مطرح شد اما هر كدام از آن‌ها با دلايلي كه گاهي غيرمنطقي بود، از ليست آرامستان جديد تهران خارج و در نهايت پرونده مختومه شد.
آنجا كه صحبت از احداث آرامستان در غرب تهران مي شد، مسائل زيست‌محيطي و وزش باد و انتقال آلودگي‌ها به عنوان دلايل مخالفت عنوان مي‌شد.
در شرق تهران نيز وجود معارض‌هاي فراوان در اختصاص زمين و موضوع دسترسي‌ها، باعث شد تا انتخاب مكان جديد براي دفن اموات شهر تهران به نتيجه نرسد.
در اوايل دهه 90 نيز همين موضوع نيز دوباره تكرار شد و با آنكه چندين بار بحث انتخاب محل جديد آرامستان تهران در دستور كار شورايي ها قرار گرفت، اما نتيجه اي دربر نداشت.
آن زمان برخي اعضاي شورا با اشاره به محدوديت‌هاي حريم شرقي، غربي، شمالي و جنوبي تهران، پيشنهاد ايجاد قبرستان‌هاي جديد در درون پايتخت را بررسي كردند تا سيستم «قبرستان متمركز» تغيير كند.
در اين باره عليرضا دبير، رييس كميسيون وقت برنامه و بودجه شوراي شهر تهران نسبت به اتمام ظرفيت بهشت زهرا(س) تا سال95 هشدار داد و با اشاره به بازديد انجام شده از اين مجموعه اظهار كرد:‌ شوراي شهر در برنامه پنج‌ساله شهرداري تهران كه از ابتداي امسال به اجرا درآمد، دو منطقه شامل گرمدره و تلو را براي ايجاد گورستان جديد تعيين كرده است اما باتوجه به اينكه شهرداري گرمدره از تهران مجزا شده و ما هيچ اختياري در اين محدوده نداريم، نمي‌توانيم به دنبال گورستان در اين منطقه باشيم.
همچنين به‌دليل وجود دستگاه‌هاي نظامي در تلو اجازه تاسيس گورستان را در اين منطقه به ما نمي‌دهند.
كميسيون سلامت و خدمات شهري بايد اين موضوع را پيگيري كنند و ساختن قبرستان و آماده‌كردن زيرساخت‌ها سه سال زمان مي‌برد.
در جلسه اخير شورا، رحمت‌ا... حافظي، رييس كميسيون محيط‌زيست شوراي شهر در پاسخ به دبير اظهار كرد: مناطقي كه در برنامه پنج ساله پيش‌بيني شده محدوديت‌هايي دارد.
مرتضي طلايي، نايب ‌رييس وقت شوراي‌شهر تهران هم گفته بود كه هيات رييسه بارها به اين موضوع رسيدگي كرده اما از سوي معاونت خدمات شهري پاسخ جدي نيامده است.
حقاني، يك عضو ديگر شورا با بيان اينكه از ساليان قبل موضوع مشكلات تمركز بهشت زهرا مطرح شده، توضيح داد: درباره متفرق كردن گورستان در چهار نقطه شهر تهران مطالعات زيادي انجام شده است.
ما در شمال محدوديت داريم؛ در غرب از نظر وضعيت توپوگرافي و حريم و جهت غربي-شرقي باد مشكلاتي داريم؛ در شرق هم به‌دليل تاسيسات نظامي مشكل داريم.
در نهايت بايد به درون شهر تهران و همجواري با بهشت زهرا برسيم. زمين‌هاي همجوار بهشت زهرا(س) مشكلاتي از نظر منابع طبيعي تملك و مطالعات زيست‌محيطي دارد. سازمان بهشت زهرا و خدمات شهري اين اقدامات را انجام داده‌اند و اميدواريم زودتر به نتيجه برسد.
با اين حال توسعه بهشت زهرا در اراضي پايين دست جاده قديم تهران قم به طور موقت انجام شد اما اين توسعه با توجه به ميانگين فوت افراد در تهران پاسخگوي نياز چند سال آينده تهران است.

براي بحران پايتخت فكري كنيد
وقوع حوادث طبيعي غير مترقبه و متعدد در كشور نظير سيل و زلزله كه اين سال ها بيش از قبل نيز شده است، تهران را بيش از هميشه به بحران دفن اموات نزديك كرده است.
نگاهي سر انگشتي و تخميني به اين موضوع نشان مي دهد كه با فرض تحقق پيش‌بيني وقوع زمين لرزه اي 6 ريشتري در تهران، در همان هنگام بيش از هزار و 500 كشته برجاي مي گذارد كه در ساعات بعد امكان افزايش تا 10 هزار نفر را نيز در پي دارد.
اين در حالي است كه ظرفيت فعلي بهشت زهرا براي پذيرش اين تعداد متوفي در ساعات و روزهاي اول وقوع زلزله اصلا پاسخگو نيست و بايد تصميمي جدي براي بحران قريب الوقوع پايتخت گرفته شود.
روزنامه قانون
1735/ 1008