پرونده ویلاسازی منطقه حفاظت شده خاییز بهبهان در دادگاه

ساخت و سازهای غیرمجاز و اجرای طرح های توسعه ای بدون مجوز، از جمله چالش هایی است كه خوزستان سال هاست با آن درگیر است. بحران های زیست محیطی كنونی این استان در واقع اثرات و تبعات این طرح های مخربی است كه در یكی دو دهه گذشته اجرا شده و اكنون به صورت آلودگی هوا، آب و خاك خود را نشان می دهد و مردم این استان را در تنگنا قرار می دهد.
اما به گفته هژیر كیانی عضو هیات مدیره شبكه انجمن های زیست محیطی خوزستان، این نخستین بار است كه این شبكه پرونده قضایی علیه مخربان محیط زیست تشكیل می دهد.
این پرونده كه با پیگیری فعالان محیط زیست بهبهان تشكیل شده درباره اجرای طرح گردشگری و ویلاسازی بدون مجوز در منطقه حفاظت شده خائیز در این شهرستان است.
منطقه حفاظت شده خاییز با مساحتی بیش از 33 هزار هكتار در سال 1377 به عنوان منطقه حفاظت شده ثبت شد. این منطقه در فاصله 15 كیلومتری بهبهان است و در حوزه جغرافیایی استان های خوزستان و كهگیلویه و بویر احمد قرار دارد.
عضو شورای عالی شبكه انجمن های مردم نهاد خوزستان علت طرح شكایت را آغاز دوباره ساخت و سازهای بدون مجوز در منطقه حفاظت شده خائیز عنوان كرد.
عبدالصاحب عبودی توضیح داد: كمیته حقوقی شبكه انجمن های زیست محیطی استان نسبت به تغییر كاربری بیش از 30 هكتار از منطقه حفاظت شده خاییز برای ساخت ویلا و مجتمع تفریحی اعتراض كرده و در این رابطه شكوائیه ای را تنظیم و به دادگاه تحویل داده است.
وی افزود: طرح گردشگری در منطقه حفاظت شده با هدف ساخت 140 واحد ویلا از دو سال پیش مطرح شد اما عملیات ساخت و ساز از اواخر پارسال آغاز شد كه با اعتراض فعالان محیط زیست، از سوی اداره كل حفاظت محیط زیست كهگیلویه و بویر احمد متوقف شده بود.
عبودی اضافه كرد: حدود یك هفته پیش مطلع شدیم كه ساخت و سازها دوباره از سرگیری شده و سرمایه گذار طرح به ویژه در روزهای تعطیل در منطقه فعالیت هایی انجام می دهد.
مدیرعامل جمعیت فعالان محیط زیست بهبهان، تغییر كاربری و فروش زمین های مناطق حفاظت شده را بر اساس قانون ممنوع دانست و تاكید كرد: خواسته فعالان محیط زیست بهبهان، حفظ منطقه حفاظت شده خاییز و توقف ویلاسازی و تخریب ها در این منطقه است.
وی اظهار داشت: زمین هایی كه برای اجرای این طرح واگذار شده اند، اراضی روستای تنگه تكاب هستند كه اكنون متروكه شده است.
عبودی با اشاره به ارزش این زیستگاه گفت: این منطقه با قدمت چند هزار ساله دارای چندین چشمه طبیعی و تنها چشمه های مومیایی (عرق كوه) در جنوب ایران است، همچنین گونه های كل و بز در این محل زندگی می كنند كه در صورت ساخت ویلا و مجتمع تفریحی، آرامش این محیط از بین می رود و زیستگاه به كلی تخریب می شود.
وی تصریح كرد: مسئولان محلی این طرح را یك طرح اشتغالزایی و برای پیشرفت شهرستان تلقی می كنند این در حالیست كه این توسعه ناپایدار است و محیط زیست و حیات وحش این محیط طبیعی باارزش را از بین می برد.

*مدیریت دوگانه
«تنگ تكاب» نام روستایی در منطقه حفاظت شده خائیز است. در سمت شمال تنگه ارتفاعات كوه بدیل قرار دارد و در سمت جنوب آن ارتفاعات خائیز گسترده شده است. رودخانه مارون از یك كیلومتری غرب روستا عبور می كند.
طرح گردشگری منطقه «تنگ تكاب بهبهان» یكی از 30 منطقه نمونه گردشگری در خوزستان است كه قرار است با سرمایه گذاری 100 میلیارد تومانی بخش خصوصی اجرا شود. ساخت اقامتگاه ها، باغ های سنتی، دریاچه موزیكال، ورزش های صخره نوردی، پیست های دوچرخه سواری، برج دیدبانی و كمپ های دانشجویی و دانش آموزی از جمله ویژگی هایی است كه در طرح اولیه آن عنوان شده است.
این طرح اما با وجود قرار گرفتن در یكی از مهمترین مناطق حفاظت شده استان بدون داشتن مجوز زیست محیطی به تصویب رسیده است.
رئیس اداره حفاظت محیط زیست بهبهان در این باره گفت: اگر چه بخشی از منطقه حفاظت شده خاییز در خوزستان قرار دارد اما مدیریت آن منطبق بر تقسیمات كشوری نیست و زیرنظر اداره كل حفاظت محیط زیست كهگیلویه و بویر احمد و شهرستان دهدشت است، بنابراین هر گونه عملیات و تصمیم گیری در این منطقه حفاظت شده مربوط به آن استان است.
فرخ شیرالی با بیان اینكه اداره كل محیط زیست كهگیلویه با ویلاسازی در این منطقه مخالفت كرده افزود: صدور هر گونه مجوز در مناطق چهارگانه جزو اختیارات ادارات كل نیست و سازمان حفاظت محیط زیست در این زمینه تصمیم گیری می كند كه در مورد این طرح تا كنون مجوزی صادر نشده است.

*ویلاسازی غیرقانونی است
حدود یك ماه پیش، در پی اعتراض فعالان محیط زیست بهبهان، نسبت به طرح توسعه گردشگری و ایجاد كمپینگ و اردوگاه در «منطقه حفاظت شده خائیز»، اداره كل حفاظت محیط زیست كهگیلویه و بویر احمد، هر گونه ساخت و ساز در این منطقه را غیرقانونی اعلام كرده و فعالیت مجدد در این منطقه را تكذیب كرده بود.
در حالی كه فعالان محیط زیست از فعالیت بیل مكانیكی در این منطقه حفاظت شده گزارش می دهند، رئیس اداره حفاظت محیط زیست دهدشت اما آغاز دوباره ساخت و ساز در منطقه حفاظت شده خائیز را رد كرد و گفت: محیط بان های این اداره روزانه منطقه را بازدید كرده و از هر گونه فعالیت اجرایی در آن ممانعت می كنند.
روح اله عزیزی توضیح داد: یك سرمایه گذار بیش از دو سال است كه در پی گرفتن مجوز طرح گردشگری و ویلاسازی در منطقه حفاظت شده خائیز بوده كه هنوز هیچگونه مجوزی برای این طرح صادر نشده است.
وی گفت: سرمایه گذار در اسفند پارسال قصد داشت عملیات اجرایی را آغاز كند كه به دلیل نداشتن مجوز از فعالیت او در منطقه جلوگیری كردیم.
عزیزی افزود: طرح اولیه ساخت بیش از 100 واحد ویلا و مجتمعی با سالن های جشن و تئاتر بود كه سازمان حفاظت محیط زیست با آن مخالفت كرده است، این سرمایه گذار سپس طرح جدیدی را با عنوان طرح گردشگری طبیعی (اكوتوریسم) در این منطقه حفاظت شده ارائه كرده كه با كاهش مساحت ساختمان ها یك مجتمع رفاهی و تفریحی جایگزین شده، این طرح هم اكنون در سازمان محیط زیست در حال بررسی است و هنوز با آن موافقت نشده است.
وی با بیان اینكه واگذاری زمین های مناطق حفاظت شده طبق قانون ممنوع است، اظهار داشت: البته با رعایت ضوابط و اعمال محدودیت هایی می توان كاربری را تغییر داد، در این مورد كاربری زمین ها كشاورزی است كه سرمایه گذار مدعی است آنها را خریداری كرده و سند شخصی دارد.
عزیزی تاكید كرد: تصمیم گیری نهایی درباره صدور مجوز با سازمان حفاظت محیط زیست است اما در زمینه ویژگی های منطقه و حیات وحش از اداره كل كهگیلویه اظهارنظر می كند.
وی با اشاره به ویژگی ها و اهمیت منطقه حفاظت شده خائیز گفت: بر اساس آخرین سرشماری، این منطقه بیش از یك هزار راس كل و بز دارد كه به دلیل وجود دریاچه سد مارون و چشمه ها تمركز آن در تنگ تكاب است، همچنین وجود چند غار طبیعی، گونه هایی چون پلنگ و كاراكال و پرندگان با ارزشی مانند جغد شاخدار و جغد ماهیخوار به اهمیت این منطقه افزوده است.

*تكرار هورالعظیم
بر اساس قانون حفاظت و بهسازی محیط زیست، مناطق چهارگانه تحت مدیریت و همچنین تالاب های متعلق به دولت در اختیار سازمان حفاظت محیط زیست است اما این سازمان حق واگذاری آنها را ندارد. استفاده و سیاحت در این مناطق نیز مستلزم اخذ مجوز از سازمان حفاظت محیط زیست است. با این حال اما در مواردی خلاف این قانون رفتار شده است.
از نمونه های بارز آن در خوزستان، واگذاری بیش از هشت هزار هكتار از اراضی تالاب هورالعظیم به وزارت نفت در سال 87 بوده كه تخریب های بسیار در این تالاب برجا گذاشته و آن را به یكی از كانون های بحرانی ریزگرد در استان تبدیل كرده است.
آیا سرزمین كل و بزهای خائیز از ویلاسازی در امان می ماند؟
9754 /6064
گزارش از نادره وائلی زاده