دسترنج باریجه كاران به جیب دلالان

به گزارش ایرنا، نبود كارگاه های فراوری و بازار فروش سبب می شود تا دلالان هر كیلوگرم گیاه دارویی باریجه را در سمنان 2 میلیون ریال خریداری و در كشور های خارجی تا 80 میلیون ریال بفروشند، چرا برای این مشكل كشاورزان تدبیر نمی شود تا دست واسطه ها كوتاه شود؟
این دردی است كه كشاورزان دیگر محصولات نیز از آن می نالند و حل این مشكل فراگیر را از مسوولان امر خواستار هستند.
سمنان خاستگاه تولید گیاه باریجه در كشور است و بیش از 30 هزار هكتار از مراتع مستعد استان در سالهای اخیر به كشت این گیاه رفته است اما به دلیل كنترل نشدن بازار و وجود دلالان حاصل تمام زحمات باریجه كاران از بین می‌برد.
باریجه كه در ارتفاع 600 تا سه هزار و 500 متری می روید و زمان برداشت آن اواسط تابستان تا اواسط پاییز است، بیشتر در استان های خراسان، تهران و سمنان می روید.
بیشترین باریجه استان از مراتع شهرستان های سمنان، آرادان و گرمسار برداشت می شود و در این میان شهرستان آرادان به عنوان یكی از مناطق مستعد رویش باریجه كشور تولید 20 درصد این محصول را در اختیار دارد.
سال گذشته از مراتع استان سمنان بیش از 12 تُن باریجه برداشت شد.
البته این گیاه مرتعی علاوه بر آرادان در بخش آبخیز مناطق اروانه، شهمیرزاد، امامزاده عبدالله، تویه دروار، آشتی، پادرایج، جوین، هوا فرسو، گچ چال، دشت بو، دشت پرور، شكار چال گرمسار، رامه بالا و پایین، نمك دره، گرجه ای جند، لزورگان، قالی باف، عبدل آباد و سیر هم می روید.
به گفته كارشناسان ، تنوع گیاهان دارویی در سمنان با 10 كشور قاره اروپا برابری می‌كند و تنوع طبیعت در اقلیم این استان بسیار منحصر به فرد است و در جهان كمتر منطقه ای یافت می‌شود كه چنین خاستگاهی برای گیاهان دارویی باشد.
استان سمنان بیش از پنج میلیون هكتار عرصه مرتعی دارد كه علاوه بر باریجه ، گیاهان دارویی مانند گل محمدی، كتیرا، آویشن و انواع میوه های جنگلی در آن می روید.
مسوولان امر معتقدند، با وجود برخورداری سمنان از این ظرفیت اقتصادی قابل توجه، به دلیل نبود واحدهای فرآوری ، واحدهای صنعتی تولید كننده انواع مواد غذایی و بهداشتی مكمل گیاهان دارویی، بی میلی مرتع داران و كشاورزان به كشت باریجه و از سوی دیگر سوء استفاده های دلالان و خرید این گیاهان با قیمت اندك و فروش آن در بازارهای جهانی و سودهای دلاری را به همراه داشته است.
در بسیاری از كشورهای جهان، صنعت مرتبط با ظرفیت های بومی برای افزایش اشتغال ایجاد می شود اما به نظر می رسد ایران و استان سمنان كه خاستگاه تولید باریجه است از این جرگه عقب مانده و به دلیل نبود مدیریتی صحیح و اصولی پای دلالان به فروش باریجه در سمنان همیشه باز شده است.
به اعتقاد كارشناسان، سمنان با برخورداری از پنج میلیون هكتار مرتع حاصلخیز با كاشت گیاه باریجه و راه اندازی واحدها تولیدی و فرآوری سالانه 20 میلیارد دلار برای كشور گردش مالی داشته باشد اما این رویا همچنان برای كشاورزان غیرقابل دسترس به نظر می رسد.
همچنین دغدغه بازاریابی و فروش محصول باریجه از جمله مسایل مهمی است كه افراد شاغل در این بخش با آن مواجه‌ اند و به گفته تعدادی از باریجه كاران این محصول بعد از شیره گیری مدت ها در خانه می ماند و مشتری ندارد و دلالان با قیمت های بسیار كم از مرتعداران و عشایر خریداری می كنند.

**باریجه سمنان بازار فروش ندارد
یكی از بهره برداران باریجه در سمنان در گفت و گو با ایرنا افزود : منطقه بالادست سمنان سرشار از گیاهان دارویی خودرو از جمله باریجه است و در سال‌ های اخیر نیز با همكاری مسوولان برای توسعه این گیاهان در مراتع اقدامات شایسته انجام شده است.
جلال میركو گفت: باریجه كمتر از یك دهم بازار فروش تولیدكنندگان منطقه خریداری و با قیمت بیشتری فروخته می‌شود و این امر نشان دهنده ورود دلالان در بازار باریجه سمنان است.
وی خاطرنشان كرد : كاشت باریجه در مراتع بسیار سخت است و بهره برداری شیرابه آن به مدت زمان زیادی نیاز دارد اما در بعضی از مواقع می بینیم دلالان با بی انصافی این محصول را با قیمت بسیار اندك از مرتعداران خریداری می كنند.
میركو ادامه داد : واحد بسته بندی و تولیدی در استان در این بخش باید راه اندازی شود و اگر این طرح در سمنان انجام نشود نشان دهنده مدیریت اشتباه مسوولان امر است.
این بهره بردار باریجه اضافه كرد : تا 2 ماه دیگر فصل برداشت باریجه در استان آغاز می شود و از اكنون باریجه سمنان در بازار خریداری ندارد و از مسوولان می خواهیم برای بازار فروش این محصول چاره بیندیشند.

** قطب تولید باریجه واحد فرآوری ندارد
رییس اداره منابع طبیعی و آبخیزداری آرادان در گفت و گو با ایرنا افزود : راه اندازی واحدهای بسته بندی و فرآوری گیاه دارویی باریجه برای افزایش اشتغال و جلوگیری از مهاجرت در 20 روستای این شهرستان ضروری است.
میرحسین شاه حسینی گفت : این شهرستان ظرفیت تولید سالانه بیش از 20 تن شیرابه باریجه را دارد كه باید با راه اندازی فرآوری این گیاه دارویی ارزشمند زمینه افزایش اشتغال پایدار را فراهم كرد.
وی بیان داشت : در سال 96 بیش از 150 كیلوگرم بذر باریجه با همكاری سازمان های مردم نهاد در مراتع آرادان كشت شد و براساس برآوردهای اولیه بخش قابل توجه ای از این گیاهان دارویی برای باردهی رویش دارند.
شاه حسینی اضافه كرد : در سمنان شیره باریجه به ازای یك كیلوگرم 2 میلیون ریال به فروش می رسد در حالی كه اگر صنعت و فرآوری برای بسته بندی این محصول در آرادان ساماندهی شود می توان هر 100 گرم از این گیاه دارویی را به قیمت چهار میلیون ریال به فروش رساند.

**مسوولان فقط وعده می دهند
یكی از بهره برداران گیاه باریجه در مهدیشهر در گفت و گو با ایرنا افزود : سال‌ هاست به كشت گیاهان دارویی به خصوص باریجه در مناطق ییلاقی این شهرستان مشغول هستم و با توجه خواص درمانی و قیمت قابل توجه باریجه، اما طرح كارآفرینی در این بخش در این مناطق شكل نمی گیرد.
سمیه منصوری ادامه داد : اگر به معنی واقعی به تولید و برداشت باریجه در استان توجه شود شاید 10 درصد بیكاران سمنان كاهش یابد اما در سالهای گذشته برای رونق كسب و كار در این بخش فقط وعده می دهند و كار خاصی انجام نمی دهند.
وی با بیان این كه فاصله قیمت‌ خرید و فروش باریجه یكی از دغدغه اصلی مرتعداران است، گفت: در بخش مهدیشهر سالانه سه تن شیره باریجه تولید می شود كه دلالان درآمد دلاری و سرسام آوری از این محصول كسب می كنند درحالی كه بهره بردار خرج نگهداری خود را هم در نمی آورد.
منصوری تصریح كرد : بهره بردار با هزاران زحمت گیاه باریجه را برداشت می‌كند، اما دلالان را از ما به قیمت 2 میلیون ریال خریداری و در بازار با قیمت 80 میلیون ریال به فروش می‌رساند.

** باریجه كاران سمنان بی انگیزه اند
كارشناس گیاهان دارویی اداره كل منابع طبیعی و آبخیزداری سمنان در گفت و گو با ایرنا افزود: نبود واحدهای فرآوری و بسته بندی حلقه مفقوده تولید گیاهان دارویی برای افزایش اشتغال و رونق كسب و كار در این استان است.
سید ابوالفضل ولیئی گفت : كشت گیاهان دارویی در كشور موضوع جدیدی بوده و به عنوان یكی از طرح های محوری، اقتصاد مقاومتی مطرح شده است .
وی كشت باریجه برای بهره برداران زا از نظر اقتصادی بسیار به صرفه دانست و خاطرنشان كرد: استان سمنان در تولید باریجه جایگاه خاصی دارد و از این توانمندی می توان برای درآمدزایی و ایجاد اشتغال جوامع محلی استفاده كرد.
ولیئی اضافه كرد : با توجه به حلقه مفقوده در چرخه تولید تا مصرف گیاهان دارویی ،این گیاهان به صورت خام و بدون فرآوری از ایران به كشورهای عربی منتقل و با چند برابر قیمت به كشورهای اروپایی صادر می شوند و این امر باریجه كاران سمنان را برای تولید بی انگیزه كرده است.
این كارشناس منابع طبیعی بیان داشت : اجرای طرح كشت گیاه باریجه كه با مشاركت مردم بومی و مرتعداران محلی با هدف بهره برداری اصولی از منابع ملی و به منظور كاستن فشار چرای دام بر اراضی مرتعی با توجه به كمبود آب در استان در 2 سال گذشته آغاز شده است.

**باریجه كاران تعاونی ندارند
رییس اداره منابع طبیعی و آبخیزداری دامغان در گفت و گو با ایرنا افزود : راه اندازی تعاونی باریجه كاران به منظور افزایش اشتغال و شناسایی و ساماندهی مراتع مساعد برای كاشت این محصول دارویی در استان سمنان ضروری است.
علی اكبر عباسی راد گفت : كشت گیاهان دارویی ظرفیتی جدید برای افزایش اشتغال پایدار در استان سمنان است كه با راه اندازی تعاونی می توان، بخش قابل توجهی از بیكاری جوانان در مناطق روستایی را برطرف كرد.
وی اظهارداشت : راهبرد دولت تدبیر و امید توجه به افزایش محصولات داخلی است كه كشت گیاهان دارویی مانند باریجه، می تواند در سطح كلان به رونق اقتصادی در كشور منجر شود.
عباسی راد ادامه داد : مناطق شرق، غرب و مركز دامغان به دلیل برخورداری از آب و هوای سرد و ارتفاعات كوهستانی برای كشت گیاه باریجه مستعد است و در سال گذشته در منطقه دیباج و تویه دروار شهرستان به صورت نمونه، گیاه دارویی باریجه كشت شده است.
وی افزود : ارایه تسهیلات به دامداران و سرمایه گذاران می تواند از اقدامات مؤثر برای افزایش كشت گیاه باریجه در استان سمنان باشد و در درازمدت با راه اندازی فرآوری تبدیل گیاهان دارویی، می توان از صادرات این محصولات خام ارزشمند به خارج از كشور جلوگیری شود.

**برنامه اصولی برای كشت باریجه تدوین شود
معاون فنی اداره كل منابع طبیعی و آبخیزداری سمنان در گفت و گو با ایرنا افزود : توسعه كشت گیاه باریجه در این استان نیازمند تدوین برنامه اصولی و اجرایی است.
علی اصغر جلالی بیان داشت : برای موفق شدن و دستیابی به نتیجه مطلوب در طرح كاشت گیاه باریجه نیازمند بسته اجرایی شامل كاشت، داشت و برداشت و بسته حمایتی شامل صادرات و فرآوری هستیم.
وی با بیان این كه بخش گیاهان دارویی نیازمند مدیریت و متولی مشخص است ، اظهارداشت : كشت باریجه در مراتع با هدف بازسازی، احیا و توسعه در سمنان در دستور كار قرار گرفته و سازگاری گونه با طبیعت ،حفظ گونه های گیاهی در حال انقراض و داشتن بالاترین صرفه اقتصادی از شاخص های انتخاب باریجه برای كشت است.
به گفته این مسوول در استان بیش از 100 گونه گیاه دارویی می روید و گیاه باریجه به دلیل داشتن صرفه اقتصادی و سازگاری با طبیعت به دلیل مرتعی بودن در حال انقراض بودن این گونه گیاهی در اولویت كشت قرار گرفته است.
جلالی خاطرنشان كرد : گیاه باریجه در ارتفاعات 2 هزار متری رشد می كند و در بیشتر نواحی استان به خصوص آرادان ،مهدیشهر و سرخه این ظرفیت وجود دارد كه باید تدابیر اندیشید تا گشت این گیاهان در استان بیش از گذشته توسعه یابد.
معاون اداره كل منابع طبیعی و آبخیزداری استان سمنان یادآور شد : سال گذشته 38 منطقه و امسال 12 منطقه مناسب و سازگار برای رویش گیاه باریجه دارای متولی و بهره بردار شناسایی شده است.
جلالی ادامه داد : از 208 هزار هكتار سامانه مرتعی استان سمنان، سهم رویش گیاه باریجه 26 هزار هكتار است كه از این سطح حدود 10 هزار هكتار در طرح احیا قرار گرفته است.

** باریجه كاری بیكاری را در سمنان كاهش می دهد
مشاور مدیركل منابع طبیعی و آبخیزداری سمنان در گفت و گو با ایرنا افزود : این استان یكی از مناطق مستعد كشت باریجه در مناطق مركزی كشور است كه می توان با ساماندهی و مشاركت مردم و كاشت این گیاه دارویی ، زمینه رونق اقتصادی منطقه را فراهم كرد.
علیرضا رهایی گفت : حفظ و نگهداری از مراتع در اولویت كاری اداره منابع طبیعی قرار دارد كه می توان با كاشت گیاه باریجه زمینه اشتغال پایدار مردم همجوار مناطق ییلاقی شهرستان سمنان را فراهم كرد.
وی اظهارداشت : می توان با تولید انبوه باریجه زمینه صادرات این گونه های ارزشمند را به كشورهای همجوار فراهم كنیم.
وی خاطرنشان كرد: با ساماندهی مركز مطالعه و احداث پژوهشگاه های گیاهی در اداره كل منابع طبیعی با آزمایش خاك و برنامه ریزی های مدون بهره برداری شاهد رونق اقتصادی در سطح كلان بود.
مشاور مدیركل منابع طبیعی و آبخیزداری سمنان با بیان این كه بذر باریجه یكی از بهترین نوع گیاهان دارویی است ، گفت : با همكاری و مشاركت مردم در سال گذشته در 120 هكتار از اراضی و مراتع استان ، طرح حفاظت ازجنگل صورت گرفت.
به گزارش ایرنا، باریجه گیاهی از خانواده چتریان است و این گیاه در نوع اشكی تا پنج درصد و در نوع عسلی تا 30 درصد اسانس دارد.
باریجه گیاهی است كه تنها یك بار گل می دهد و گل های آن زرد رنگ و به صورت چتر مركب است و از تمام اندام های گیاه بوی تند و مخصوصی به استشمام می رسدو ریشه آن در زمین مانند چغندر قند و به رنگ قهوه‌ای مایل به سیاه است.
با بریدن لایه‌ای نازك از این ریشه، مایعی صمغ مانند به رنگ شیر بیرون می‌ زند كه در اثر گذشت زمان كه در اصطلاح مدار خوانده می‌شود به زرد و سپس قرمز تغییر رنگ می‌دهد. ابزاری كه برای بهره برداری از این گیاه استفاده می‌شود عبارتست از: تیشه برای كندن پای آن كه در اصطلاح به این عمل 'پاورداری' گفته می‌شود. تیغی دسته دار و به شكل داس با دسته‌ای چوبی و بلند به اندازه 40 سانتی متر برای بریدن لایه‌ای نازك از روی ریشه كه در اصطلاح اهل فن بِبُرّی (با تشدید را) خوانده می‌شود.
كاربرد اصلی آن را می توان در صنایع غذایی به عنوان طعم و عطر دهنده معرفی كرد و خواص درمانی آن شامل اثرات نیرو بخش، ضد تشنج، دفع درد معده، مقوی معده و ترمیم كننده زخم های سطحی است. همچنین اثرات شیر افزا، ضد عفونی كننده، مقوی رحم و ملین آن گزارش شده است.
همچنین امروزه باریجه بیشتر به عنوان طعم دهنده در محصولات غذایی مانند نوشابه های غیر الكلی و فرآورده های گوشتی و یا معطر كننده مصرف دارد. بنابر اعتقاد دامداران مصرف بوته باریجه به وسیله حیوانات اهلی در تولید شیر آنها مؤثر است و در افزایش شیر می تواند مورد استفاده قرار گیرد.
باریجه در تهیه عطر و ادوكلن مصرف فراوانی در كشورهای مختلف جهان دارد. باریجه یك ماده مهم در تثبیت عطرها است و در فرآورده های آرایشی و بهداشتی نیز مورد مصرف است و مصارف صنعتی باریجه در تهیه نوعی چسب مخصوص (چسب الماس) است.
به گزارش ایرنا، از 9.7 میلیون هكتار وسعت استان سمنان، 55 درصد نواحی بیابان و خشك، 38.5 درصد مراتع، 2 درصد اراضی كشاورزی و 3.6 درصد جنگل است و سه هزار گونه گیاهی در استان شناسایی شده كه بیش از یكصد گونه این گیاهان از خواص دارویی برخوردار است.
6026/7339