رهن، رویای دست نیافتنی مستاجران

فصل جابجایی مستاجران یا تمدید قراردادهای اجاره همه ساله از اواسط اردیبهشت ماه آغاز می شود و این قشر تلاش می كند تا زودتر به خانه جدید نقل مكان كنند زیرا باید تكلیف ثبت نام فرزندان محصل خانواده و مدرسه آنها مشخص شود؛ به همین دلیل در بهار و تابستان بیشترین نقل و انتقالات ملكی انجام می شود.
زمانی كه حرارت خورشید گرم و گرمتر می شود بازار مسكن به خصوص در پایتخت از شدت تب به هذیان گویی می افتد؛ این رسم هر ساله این بازار است ولی امسال كمی جدی تر و با شدت بیشتر خود را نشان داده است؛ ظاهراً این بازار هم از نوسان های ارزی بهره فراوانی برده است اما باید مستاجران تبعات آن را بپذیرند.
در یك روز آفتابی با مستاجرانی كه به دنبال خانه می گردند همراه می شویم؛ بیشتر مستاجران به دنبال این هستند كه بتوانند خانه ای را رهن كامل كنند تا از یك سو در پایان سال اصل سرمایه خود را در اختیار داشته باشند و از سوی دیگر مجبور به پرداخت اجاره به شكل نقدی نباشند؛ آنان بر این باورند این شیوه برای كمك به اقتصاد خانوار و داشتن پول به میزانی كه بتوانند نیازهای اولیه خود را تامین كنند، بهترین راه است اما باید دید در این بازار، امسال تدبیر مستاجران كارساز است یا خیر.
خانمی كه به همراه دخترش در بنگاههای معاملات ملكی منطقه سعادت آباد تهران به دنبال یك واحد می گردد، به خبرنگار ایرنا می گوید: مالك از یك ماه پیش اعلام كرده كه باید 50 درصد به رهن و 100 درصد به اجاره ماهانه واحدی كه پارسال آن را اجاره كرده، اضافه كند تا قرارداد تمدید شود.
وی ادامه می دهد: سال قبل با 35 میلیون تومان پول رهن و اجاره ماهیانه 2میلیون و 500 هزار تومان قرارداد اجاره را نوشتیم؛ مالك امسال در شرایطی نرخ ها را یكباره افزایش داده كه در سال های قبل فقط 500 هزار تومان به اجاره نقدی اضافه می كرد.
وی در پاسخ به اینكه آیا فایل مورد نظرش را پیدا كرده است یا خیر، می گوید: قصد داشتم یك خانه برای رهن پیدا كنم اما با این وضعیتی كه در بازار است باید با مالك قبلی خود به توافق برسم.
آقای امین نیز به همراه همسرش به دنبال واحدی برای رهن است و خوشبختانه توانسته به این هدف خود دست پیدا كند. وی به خبرنگار ایرنا می گوید: در حوالی میدان هروی ساكن هستم؛ مالك امسال واحدش را از رهن كامل خارج كرد و می خواهد اجاره هم دریافت كند؛ با این اوصاف باید ماهانه بیش از 5 میلیون و 500 هزار تومان اجاره پرداخت كنم.
وی ادامه می دهد: من و همسرم هر دو شاغل هستیم و اگر قرار باشد با این رقم اجاره پرداخت كنیم دیگر نمی توانیم به پس انداز برای خانه دار شدن و دیگر هزینه های زندگی حتی فكر كنیم؛ برای پیدا كردن یك واحدی كه رهن كامل باشد، شرق و غرب تهران را گشتیم تا توانستیم خانه ای در غرب پایتخت با قیمت مناسب پیدا كنیم.

* مالكان تا 70 درصد نرخ اجاره را گران كرده اند
امیر علیخانی كه حسابدار یك شركت بازرگانی است و از 13 سال قبل عصرها در بنگاه معاملات ملكی پدرش فعالیت دارد، درباره وضعیت بازار رهن و اجاره به ایرنا می گوید: قیمت اجاره های نقدی كه صاحبان ملك در فایل ها اعلام می كنند، نسبت به پارسال حداقل 70 درصد گرانتر است.
وی در پاسخ به اینكه گفته می شود افزایش اجاره بهای مسكن نسبت به سال قبل بیش از 25 درصد نیست، اظهار می كند: مثال ها برای رد این ادعا زیاد است؛ پارسال یك سوئیت 28 متری به قیمت 45 میلیون تومان رهن و اجاره ماهانه 450 هزار تومان اجاره داده شد در حالی كه امسال برای تمدید همین فایل، میزان اجاره بها به 750 هزار تومان رسید.
محمد كریمی كه بیش از 20 سال است در منطقه مجیدیه مشاور املاك است، به ایرنا می گوید: در این شرایط اقتصادی مالكان می خواهند با استفاده از درآمد اجاره ملك خود، از عهده هزینه های زندگی برآیند به همین دلیل فایل برای رهن بسیار كم است مگر اینكه فردی به دلیل كمبود بودجه ناشی از خرید خانه مجبور شود ملك خود را به رهن بسپارد.
وی ادامه می دهد: هرچند مستاجران نیز توان پرداخت اجاره های نقدی را ندارند اما در نهایت مالكان برنده این بازی هستند زیرا مستاجران ناچار هستند سرپناهی برای خود داشته باشند بنابراین تلاش می كنند تا یك فایل برای رهن پیدا كرده و یا بتوانند با صاحبخانه برای تبدیل بخش عمده ای از اجاره به رهن، به توافق برسند.

* فایل های اجباری رهن
یك خانم جوان نیز كه به تازگی صاحبخانه شده و از رهن رفتن واحد خود چندان راضی نیست در گفت و گو با خبرنگار ایرنا می گوید: برای خرید خانه با كمبود بودجه مواجه شدم زیرا به یكباره قیمت ها افزایش معناداری پیدا كرد بنابراین برای صاحبخانه شدن چاره ای به غیر از رهن دادن واحد خود نداشتم.
وی می افزاید: با توجه به اینكه به صاحب قبلی ملك چك داده بودم، مجبور شدم واحد خریداری شده را با قیمت پایین رهن بدهم اما تلاش می كنم زودتر از پایان سال ملك خود را از رهن خارج كنم.

*دردی كه درمان ندارد
مصطفی قلی خسروی كه ریاست اتحادیه مشاوران املاك را برعهده دارد درباره معضلی كه این روزها مستاجران با آن دست به گریبان هستند، به خبرنگار ایرنا اظهار داشت: هر بحران و كمبودی كه در انواع بازارها پیش می آید، با واردات قابل رفع است اما كمبود مسكن مشكلی است كه نمی توان آن را از طریق واردات برطرف كرد.
وی می افزاید: با اینكه در تهران با كمبود مسكن برای رهن، اجاره و فروش مواجه هستیم، اخباری مبنی بر وجود 2500 خانه خالی در همین شهر به گوش می رسد كه اگر درست باشد باید مسئولان به موضوع ورود كرده، واحدهای خالی را معرفی و با احتكار كنندگان مسكن برخورد كنند.
خسروی درباره اثر نوسان های ارزی بر بازار مسكن توضیح داد: با توجه به نوسان در بازار ارز و نرخ طلا و همچنین كاهش نرخ سود بانكی، طبیعی است كه فایل برای رهن ملك كاهش یابد و صاحبخانه ها بیشتر به دنبال دریافت اجاره نقدی باشند؛ هرچند كه این كار مستاجران را در پرداخت اجاره ماهانه دچار مشكل می كند.
این مسئول صنفی خاطرنشان ساخت: به طور معمول وقتی نرخ سود بانكی كاهش می یابد، رقم دریافتی برای رهن كم و اجاره نقدی افزایش می یابد؛ عكس این موضوع نیز صادق است و با افزایش نرخ سود بانكی، رقم رهن منازل نیز بیشتر شده و مستاجران اجاره كمتری می پردازند.
به گفته خسروی، در شرایط كنونی، شاهد تغییراتی در بازار مسكن اعم از فروش، رهن و اجاره هستیم، وضعیت بازار به شكلی است كه حتی صاحبخانه ها از مستاجران می خواهند اجاره یكساله را به صورت یكجا در زمان انعقاد قرارداد بپردازند.
بر اساس آخرین گزارش بانك مركزی، در تیرماه امسال شاخص كرایه مسكن اجاری در شهر تهران و در همه مناطق شهری نسبت به ماه مشابه سال پیش به ترتیب 13.6 و 11.1 درصد رشد داشته است؛ سهم هزینه مسكن شامل اجاره بهای مسكن اعم از شخصی و غیرشخصی در محاسبات شاخص كل بهای كالا و خدمات مصرفی بر پایه سال 1395 معادل 33.1 درصد است.
در تیر ماه گذشته 70 هزار و 340 قرارداد اجاره در دفاتر مشاور املاك سراسر كشور ثبت شد كه نسبت به پارسال 2 درصد كاهش یافت؛ كارشناسان می گویند كه یكی از علل كاهش تعداد قراردادهای اجاره ثبت شده، توافق مستاجر و مالك برای تمدید قرارداد سال پیش است.
اقتصام*م.خ*2025