هرگز نميرد آنكه دلش زنده شد به عشق

در آن حال بهت و اندوه از خود مي پرسم اگر قرار باشد فيلم ديگري درباره او ساخته شود يا كتاب و مقاله ديگري نوشته شود، چه نامي بر آن بايد نهاد و بي درنگ اين بيت حافظ به ذهنم خطور مي كند 'هرگز نميرد آن كه دلش زنده شد به عشق - ثبت است بر جريده عالم دوام ما'.
آري 'هرگز نميرد'، عنوان خوبي براي فيلم، كتاب، مقاله و هر اثري ديگري است كه ممكن است درباره زندگي و هنر عزت الله انتظامي خلق شود، زيرا عشق او به هنر و مردم، او را براي هميشه در آسمان هنر ايران و جهان زنده نگه مي دارد.
نام 'آقاي بازيگر' در تاريخ هنر اين سرزمين همواره جاودان مي ماند چون تاكنون كمتر مقاله يا نقد يا هر مطلب ديگري در مورد بازيگري نوشته شده كه نامي از آن مرحوم در ميان نبوده باشد و بعد از اين نيز چنين خواهد بود، چون او از مردم سرزمينش نيرو مي گرفت و اين نيرو را در نقش آفريني هايش ساري و جاري مي كرد، به همين دليل يادش نيز هميشه ساري و جاري خواهد بود.
آري 'عزت سينماي ايران' رفت ولي عزتي كه او براي سينما ايران به ارمغان آورده هرگز از بين نمي رود و جاودانه است و توجه به همين نكته مي تواند براي دل هاي اندوهگين، اندكي تسلي باشد و بار ديگر آنان را مطمئن سازد كه ساحت هنر، ساحت جاودانگي است، هر چند جسم خاكي هنرمند ديگر در اين دنيا نباشد.
چه كسي ممكن است نقش آفريني انتظامي در فيلم گاو را ببيند و لحظه اي در جاودانگي او ترديد كند، اگر اغراق نباشد بايد كلمه 'آثار ماندگار' با فيلم گاو و به ويژه نقش 'مش حسن' تعريف شود، نقشي كه در جهان سينما نيز جلوه خاصي يافت و نخستين جايزه بازيگري بين المللي را نصيب ايران و انتظامي كرد.
'آقاي بازيگر' در بسياري از سكانس هاي تاثيرگذار و ماندگار سينماي ايران حضور دارد و چگونه ممكن است كسي فيلم حاجي واشنگتن را ببيند و معتقد نشود كه 'آيين چراغ خاموشي نيست'، آري شعله اي كه افرادي چون انتظامي و علي حاتمي در دنياي سينما برافروخته اند، هميشه روشن مي ماند.
چه كسي ممكن است فيلم اجاره نشين ها را ببيند و جديت او در يك فيلم كمدي را تحسين نكند، چگونه مي شود صحنه هاي تعطيل كارگران ساختماني را ديد و بازي او را تحسين نكرد و يا از ياد برد و كسي كه از يادها نرود، زنده است، به ويژه كه 'نامش به نكويي ببرند'.
اكنون اگر كسي بخواهد ليستي از بهترين فيلم ها، بهترين بازيگري، بهترين ديالوگ ها، بهترين سكانس و .... را در تاريخ سينماي ايران تهيه كند، بي شك نام عزت الله انتظامي در ليست او جايي خواهد داشت و اين نشان مي دهد كه آقاي بازيگر در سينماي ايران حضور دائمي دارد.
همه مي دانيم كه سينما هنري گروهي است و عده زيادي تلاش مي كنند تا زندگي بر پرده سينما جان بگيرد و بر دل و جان تماشاگران بنشيند ولي نقش برخي از افراد در اين گروه چنان برجسته است كه بدون آنها نقش هاي ديگران هم جاني نمي گيرد و عزت الله انتظامي در بسياري از فيلم ها چنين نقش برجسته اي دارد كه ساير نقش ها نيز حول محور آن مي چرخند و به همين دليل او بارها در جشنواره هاي سينمايي نامزد و يا برنده بازيگر نقش اول و مكمل شده است.
نقش هاي گوناگوني كه انتظامي در فيلم هاي متعددي چون گاو، حاجي واشنگتن، كمال الملك، اجاره نشين ها، كشتي آنجليكا، هامون بانو، ناصرالدين شاه اكتور سينما، روسري آبي، خانه اي روي آب، حكم، هزار دستان و .. ايفا كرده تسلط او بر بازيگري را به خوبي نشان مي دهد و براي هميشه در كارنامه پربار او به يادگار مي ماند.
انتظامي كه با چندين نسل از سينماگران و بازيگران سينماي ايران همكاري داشته، هيچگاه در كار خود در جا نزده و در هر زماني به خوبي از عهده ايفاي نقش محوله از سوي كارگردانان بزرگي چون داريوش مهرجويي، علي حاتمي، مسعود كيميايي و ناصر تقوايي و... برآمده است و اين مهم نيز فصلي از زندگي اوست كه همواره در يادها زنده مي ماند.
هر چند او از ميان ما رفته ولي حرف و حديثش همچنان نقل محافل هنري و فرهنگي خواهد بود و اين را پاياني نيست زيرا 'حديث عشق كه در دفتر نگنجد' را 'پاياني نيست' و حكايت بازيگري او حديث عشق بود، عشق به هنر و مردم.
علي حيدر شاه حسيني