فوتبال ایران در مرحله جنینی مانده است

به گزارش گروه تحلیل، تفسیر و پژوهش های خبری، حوادث تلخ در ورزشگاه های كشور در هفته های آغازین لیگ برتر و فراوانی خشونت های كلامی، سوالات بسیاری را در خصوص چرایی وقوع این حوادث مطرح ساخته است.
شجیع استاد دانشگاه و جامعه شناس ورزش در میزگردی در خبرگزاری جمهوری اسلامی(ایرنا)، ضمن كالبد شكافی این گونه خشونت های كلامی و حوادث، به تجربه دیگر كشورها برای مدیریت هرچه بهتر ورزشگاه ها اشاره و عنوان كرد مدیریت فوتبال در ایران، هنوز در مقدمات كار مانده و همچنان راهی طولانی تا رسیدن به ورزشگاه های عاری از خشونت های كلامی و درگیری، در پیش است.
مشروح اظهارات این مدرس دانشگاه در این میزگرد تخصصی به شرح زیر است.

** فوتبال ایران هنوز در مراحل ابتدایی تكامل فوتبال، مانده است
شجیع بیان داشت: فوتبال در جهان، سیری تاریخی را در 5 مرحله طی كرده و از دوران جنینی به دوران بزرگسالی و پختگی خود رسیده؛ اما فوتبال ذر ایران مانند كودكی است كه هر بخش از بدنش در یكی از دوره های تاریخ تكامل فوتبال جا مانده است. به طور مثال فوتبال ایران به لحاظ شرایط و امكانات ورزشگاه ها، هنوز در مراحل اولیه است و وضعیت برگزاری لیگ برتر در مرحله جنینی قرار دارد ... دلیل این امر آن است كه دولت نمی خواهد فوتبال را رها كند و بخش خصوصی نیز مانند وصله ای نچسب به فوتبال چسبیده است و هر دو بخش در مدیریت صحیح فوتبال، ناكام مانده اند.
تاریخچه فوتبال در ایران، نشان می دهد كه تا پیش از انقلاب، مدیریت ورزش و فوتبال كشور در دست نظامیان بود. پس از انقلاب، مشخص شد كه این شكل از مدیریت ورزشی فایده ای ندارد و در نتیجه، مدیران به فكر راهكاری افتادند. راهكار پیشنهادی آن بود كه مدیریت فوتبال و ریاست فدراسیون به بخش دولتی واگذار شود. در نتیجه سیاستمداران به همراه بودجه های دولت، پا به دنیای فوتبال گذاشتند. این ورود خالی از فایده نبود؛ اما در زمانی كه سیاسیون باید ورزش را ترك می كردند؛ این اقدام صورت نگرفت و نتیجه این شد كه امروزه در ورزش فوتبال، كسی كه به ساختار قدرت نزدیك است می تواند ریاست و مدیریت فوتبال و باشگاه های ورزشی را بر عهده گیرد.

** نباید از مسئولیت ها شانه خالی كرد
این جامعه شناس ورزش بیان داشت: برخی مسئولین با این تصور كه ورزشگاه ها محل تخلیه هیجان هستند، ترجیح می دهند، تصور كنند وضعیت فعلی، طبیعی است؛ اما چنین رویكردی اشتباه است و باعث می شود كه مشكلات معماری ورزشگاه ها، نیاز به فرهنگ افزایی و مانند آن ، رها شده یا به آن ها اهمیتی داده نشود. نتیجه این رویكرد آن است كه مدیران، مسئولیت های خود را انجام نداده و پشت این تصور، سنگر بگیرند، در حالی كه آن ها باید آستین ها را بالا زده و به سمت یك مداخله جدی حركت كنند. بایستی دانست كه اگر چه در گذشته بیشتر با صحنه كنده شدن صندلی ورزشگاه ها و شكستن شیشه اتوبوس ها، مواجه بودیم؛ اما امروز، فحاشی و خشونت های كلامی، بسیار بیشتر از گذشته شده است.

*چرا از حوادث درس نمی گیریم؟
شجیع افزود: بعد از وقوع حوادث تلخی همچون فاجعه ورزشگاه هیلزبرو در انگلیس در سال 1989، شماری از كشورها به دنبال یافتن پاسخی برای چرایی وقوع چنین فجایعی در ورزشگاه ها رفتند و به این نتیجه رسیدند كه مدیریت ورزشگاه ها، نیازمند یك مدیریت هماهنگ است و باید بخش های ذی نفع دور هم جمع شوند و طی یك برنامه جامع، برای مدیریت ورزشگاهها برنامه ریزی كرده و هر یك مسوولیت خود را بپذیرند. در عین حال مدیران امنیتی ورزشگاه ها به این نتیجه رسیدند كه بایستی تغییراتی اساسی در زمینه مدیریت ورزشگاه ها ایجاد كرد تا بتوان بر مشكلات و تنش ها فایق آمد. به طور مثال در متن گزارش منتشر شده پس از حادثه خونبار ورزشگاه هیلزبرو، پیشنهادها و راهكارهایی برای بهبود مدیریت ورزشگاه ها ارایه شد كه می توان از راهكارهای داده شده برای مدیریت چنین حوادثی در ورزشگاه های ایران نیز بهره گرفت.

** گره كور بلیت فروشی در ایران
این جامعه شناس ورزش در جریان این میزگرد با بیان اینكه مسایل مرتبط با بلیت فروشی در ورزشگاه ها در ایران، همچنان به چشم می خورد، گفت: با گسترش فناوری های نوین، هم اینك در بیشترین كشورهای جهان، فروش بلیت به صورت انلاین و منظم صورت می گیرد و به طور مثال اگر كسی برای تماشای بازی، بلیتی را خریداری كند اما به دلایلی در ورزشگاه حضور نیابد، صندلی او تا آخر بازی خالی خواهد ماند. از همین رو این سوال مطرح است كه چرا هنوز چنین مساله پیش پا افتاده ای در ایران، تبدیل به یك گره كور شده است؟

** معماری ورزشگاه های ایران قدیمی است
شجیع با انتقاد از شكل معماری ورزشگاه های ایران، متذكر شد: معماری ورزشگاه های ایران سنتی است و حاصل این نوع معماری ایجاد جمعیت های بزرگ و آَشفته در هنگام ورود و خروج و بروز مشكلات متعدد است. در حال حاضر تنها ورزشگاه كاملاً استاندارد ایران؛ یعنی استادیوم امام رضا (ع) در مشهد، بر اساس اصول جدید طراحی شده و این نوع طراحی باعث می شود كه به هنگام ورود و خروج و همچنین در حین تماشای بازی، تماشاچیان راحت و آسوده باشند.

** از نقش كانون های هواداری غفلت شده است
شجیع بر این باور است كه در تمام كشورهای صاحب فوتبال، كانون های هوادار نقش موثری در مدیریت فضای ورزشگاه ها دارند. این كانون ها با فروش بلیت و ارائه تخفیف های موثر و مناسب به هواداران منظم و آرام، به سالم سازی فضای ورزشگاه ها كمك های شایانی می نمایند. در ایران هم، كانون های هواداران می توانند تبدیل به بازویی برای مدیریت محیط ورزشگاه ها شوند. متاسفانه در كشور ما موضوع كانون های هواداری مورد توجه قرار نگرفته است. در حالی كه كانون هواداری می تواند هم در كاهش هزینه و هم در ایجاد نظم موثر باشد.

** اراده ای برای تغییر دیده نمی شود.
شجیع در ادامه بیان داشت: مدیریت ورزش در ایران، مدیریت واحد و یكپارچه ای نیست و اصول علمی مدیریت ورزش رعایت نمی شود. امروزه مدیری در ورزش كشور موفق است كه راه و رسم ریش سفیدی را بداند. ما شاهد هستیم كه مدیر یك باشگاه برای یك بازیكن و لیدر تیمش، جشن آشتی كنان گرفته است!. فضای امروز فوتبال ایران، عرصه خالی از مدیران تكنوكرات یا تحصیل كرده و متخصص است و البته چنین مدیرانی در وضعیت فعلی هم موفق هم نخواهند بود. در عرصه ورزش ایران مدیری به ظاهر موفق است كه بتواند لیدرها را هدایت و حمایت سكوها را برای خود حفظ كند.


** برای آینده فوتبال ایران، نگرانم
شجیع با بیان این نكته كه در ایران همه چیز سیاسی شده است؛ گفت: ورزشگاه ها هم اینك تبدیل به مكانی برای بیان و تخلیه اعتراضات و مشكلات شده اند و این مسئله نگران كننده است. اگر این رفتارها تشدید شود، آینده فوتبال و لیگ برتر با مشكلاتی مواجه خواهد شد و ممكن است به این دلیل، محدودیت هایی برای برگزاری مسابقات فوتبال ایجاد شود.

** حضور زنان به مطلوب كردن فضای ورزشگاه ها، كمك خواهد نمود
شجیع عنوان داشت: امروزه در ورزشگاه های ما، این احساس وجود دارد كه می توان هر شعاری را سر داد و دست به هر حركتی زد ... برخلاف برخی تصورات، اتفاقاً حضور بانوان در چنین فضایی می تواند این پیش فرض را تغییر داده و فضای ورزشگاه ها را تلطیف كند. در عین حال حضور بانوان می تواند مدیران را وادار كند كه كارهایی جدی تر صورت دهند و ورزشگاه ها را به فضایی منظم، مناسب و مطلوب تبدیل كنند.
پژوهش**ب.س**1552