كار گران، جان ارزان

محمدحنیف تازه پنجاه و دومین بهار عمر خود را پشت سر می گذاشت، در یكی از روزهای اوایل خرداد امسال در حالی كه دغدغه جمع و جور كردن جهیزیه برای تنها دخترش داشت تا در یكی دو و ماه آینده او را به خانه بخت بفرستد و به قول خودش با رفتن دختر به خانه بخت و سفید بخت شدنش باری از رو دوشش برداشته شود و آن وقت می ماند كه كم كم عروسی دو پسر نوجوانش را در سال های آتی تدارك كند اما او بر اثر یك سهل انگاری و نبود ایمنی در محیط كار در یك حادثه دلخراش فوت كرد.
آن روز محمد حنیف كه در اداره برق یكی از شهرهای شهرستان دماوند كار می كرد، مثل هر روز سركار رفت و خبر نداشت كه جانش در خطر است و آخرین روز كاریش است، صبح از اهل خانه خداحافظی كرد و با لبخند همیشگی اش در آخرین نگاه به دخترش قول داد كه با دست پر بر می گردد و بقیه جهیزیه او را فراهم می كند.
همسرش را دلداری داد كه خانم ناراحت نباش خدا بزرگ است، همه چیز جور می شود در حیاط منزل را به امید دیدار شبانه اهل خانه بست تا برود، شب با دست پر به خانه برگردد، اما برگشتی در كنار نبود. ساعتی بعد اتفاقی ناگوار مسیر زندگی این خانواده پنج نفره را عوض كرد، تغییری كه همه چیز را تحت شعاع قرار داد.
آن روز محمدحنیف برای نصب تیر چراغ برق به یكی از روستاهای دماوند رفته بود، ناگهان زنجیر اتصال نصب تیر چراغ برق در رفت. از چند كارگری كه مشغول نصب تیر چراغ برق بودند، هر كس به یك طرف گریختند، اما متاسفانه، محمد حنیف درست در جهت سقوط تیر چراغ برق گریخت و مورد اصابت تیررها شده قرار گرفت. لحظه ای بعد پیكر غرق به خون او نقش بر زمین بود، محمد حنیف تا رسیدن تیم اورژانس دوام نیاورد و جان به جان آفرین تسلیم كرد.
حادثه ای تلخ از جنس كار، باز هم خانواده ای را داغدار كرد، پدری كه در اوج نداری و با دستان خالی كارگری جهیزیه یك دانه دخترش را فراهم می كرد و چشم انتظار این بود كه دردانه اش را در لباس سفید عروسی ببیند، بر اثر یك غفلت، تمام آرزوهایش را با خود به گور برد و خانواده ای را دغدار كرد.
از این گونه حوادث كه به حوادث كار شهرت دارند، در محل كار بسیار اتفاق می افتد. بخشی از آنها كه كم هم نیستند به مرگ منجر می شود و بخشی دیگر موجب مصدومیت های موقتی یا طولانی مدت و همیشگی می شود. با خود ناتوانی و گوشه نشینی را برای فرد كارگر به دنبال دارد و برای یك عمر سبك زندگی و امرار معاش خانواده را تحت تاثیر قرار می دهد.
بخش عمده ای از این حوادث به دلیل سهل انگاری و رعایت نكردن اصول ایمنی كار اتفاق می افتد البته این حوادث با تمهیدات جدی از سوی كارگر یا كارفرما و حفظ سلامت محیط كار و دستگاه ها و تجهیزات ایمنی قابل پیشگیری است.
برنامه های پیشگیری از وقوع حوادث كار، همچون استفاده از وسایل حفاظت فیزیكی (برای جلوگیری از سقوط حین كار، استفاده از كلاه ایمنی در كارگاه ها)، آموزش بهداشت كار و نظارت موثر بر كارگاه ها می تواند در كاهش حوادث حین كار و مرگ و میر ناشی از آن موثر باشد.
اهمیت حوادث ناشی از كار، جدای از بار مالی فراوانی كه برای افراد، خانواده ها، شركت ها و سازمان ها به بار می آورد در سطح كلان می تواند دارای ابعاد اجتماعی و سیاسی وسیعی نیز باشد.
حوادث معمولا نتیجه شرایط یا عملیات نامطمئن و نا ایمن است. شرایط نا ایمن شامل استفاده از تجهیزات بد طراحی شده و غیر مجهز، محیط پر خطر به عنوان نمونه، لیز بودن زمین به دلیل ریختن آب، یا ابزار و تجهیزات قدیمی و مستهلك است. بنابراین ضروری است ایمنی محیط های كار از هر حیثی مانند ایمنی فیزیكی محل كار و ایمنی خود كارگر در نظر گرفته شود، شأن انسانی كارگر و سلامت او حفظ شود و كارفرما هم با اندكی هزینه بیشتر سلامت محیط كار و كارگران خود را تضمین كند، اینجاست كه باز، پیشگیری مقدم بر درمان است و می طلبد با آموزش های لازم محیطی امن برای كار فراهم شود.

*حادثه كار چیست؟
حادثه ناشی از كار شامل اتفاق یا پیامدی است كه در جریان انجام كار پدید می آید و با صدمات شغلی مرگبار یا غیر مرگبار همراه است.
از دیدگاه صندوق تامین اجتماعی حادثه ناشی از كار، مطابق ماده 60 قانون تامین اجتماعی شامل حوادثی است در حین انجام وظیفه رخ می دهد و به سبب آن برای بیمه شده اتفاق می افتد. مقصود از حین انجام وظیفه تمام اوقاتی است كه بیمه شده در كارگاه یا موسسات وابسته یا ساختمان ها و محوطه آن مشغول كار باشد یا به دستور كارفرما در خارج از محوطه كارگاه عهده دار انجام ماموریتی باشد.
اوقات مراجعه به درمانگاه یا بیمارستان یا برای معالجات درمانی و توانبخشی و اوقات رفت و برگشت بیمه شده از منزل به كارگاه نیز جزء اوقات انجام وظیفه محسوب می شود مشروط بر اینكه در زمان عادی رفت و برگشت به كارگاه اتفاق افتاده باشد حوادثی كه برای بیمه شده حین اقدام برای نجات سایر بیمه شدگان و مساعدت به آنان اتفاق می افتد نیز حادثه ناشی از كار محسوب می شود.
با توجه به دستور قاضی پرونده تعیین عرش و دیه در حوادث ناشی از كار توسط پزشكی قانونی مشخص و صدور رأی بر عهده مقام قضایی است.
مطابق ماده 13 آیین نامه چگونگی بازرسی كار موضوع تبصره ماده 99 قانون كار در هنگام بررسی حوادث منجر به فوت و نقص عضو و آسیب دیدگی، بازرسان كار موظفند برای مستدل بودن گزارش حادثه، نظریه پزشكی قانونی را اخذ و مورد توجه قرار دهند.

* مرگ 15 هزار و 997 نفر در حوادث كار
عباس مینوی، مدیركل امور آموزش و كارآموزی سازمان پزشكی قانونی كشور به خبرنگار ایرنا می گوید: در 10سال گذشته (1387 تا 1396)، 15 هزار و 997 نفر در حوادث ناشی از كار جان خود را از دست دادند كه 15 هزار و 767 نفر از این افراد مرد و 230 نفر زن بودند.
او می افزاید: در 10 سال گذشته بیشترین آمار تلفات حوادث كار در سه استان تهران با 3 هزار و 371، اصفهان با هزار و 383 و خراسان رضوی با 880 فوتی ثبت شده است كه در مجموع 5 هزار و 634 نفر از تلفات را در برمی گیرد.
وی می گوید: استان های كهگیلویه و بویراحمد با 74، ایلام با 111 و خراسان جنوبی با 113 كمترین آمار تلفات را در این مدت داشته اند و طی 10 سال گذشته بیشترین آمار تلفات با هزار و 994 فوتی در سال 1392 و كمترین آن با هزار و 225 فوتی در سال 1388 به ثبت رسیده است.
مدیركل امور آموزش و كارآموزی سازمان پزشكی قانونی كشور ادامه می دهد: در چند سال اخیر با رشد تلفات ناشی از حوادث كار مواجه بودیم، به نحوی كه در سال 1395 با رشد 10 درصدی و در سال 1396 با رشد 1.9 درصدی تلفات مواجه بودیم.

* سقوط از بلندی بیشترین علت مرگ در حوادث كار
مینوی تصریح می كند: در حوادث كار عمده علت مرگ افراد سقوط از بلندی است، بر اساس آمارهای موجود طی 10 سال گذشته 6 هزار و 640 نفر از متوفیان حوادث كار بر اثر سقوط از بلندی جان خود را از دست داده اند كه 41.5 درصد از كل تلفات حوادث كار 10 ساله را در بر می گیرد.
وی می افزاید: پس از آن برخورد جسم سخت با 3 هزار و 756 مورد، برق گرفتگی با 2هزار و 215، سوختگی با 819 و كمبود اكسیژن با 670 فوتی در رتبه های بعدی علل مرگ بر اثر حوادث كار قرار می گیرند و همچنین در این مدت 10 ساله هزار و 897 نفر نیز به دلایلی دیگر در حوادث كار جان باخته اند.

* توصیه هایی برای ارتقای سطح ایمنی محیط كار
مدیركل امور آموزش و كارآموزی سازمان پزشكی قانونی می گوید: یكی از مهمترین دلایل به وجود آمدن چنین حوادثی، رعایت نكردن اصول اولیه ایمنی در كارگاه است كه متاسفانه به علت گسترش نیافتن فرهنگ استفاده از اصول ایمنی و محدودیتی كه در اجرا برای نیروی كار ایجاد می كند، كارگران رغبتی به استفاده از وسایل و تجهیزات ایمنی نشان نمی دهند. به همین علت حضور كارشناسان ایمنی در انجام مراحل كار در كارگاه، امری ضروری است كه چنین حساسیتی در اغلب موارد وجود ندارد.
وی تصریح كرد: نبود افراد آموزش دیده متناسب با نوع فعالیت و تجهیزات لازم و در كل نبود عوامل بازدارنده و شناخت از آن عامل مهمی در افزایش كشته شدگان و مجروحان حوادث كار است.
مدیركل امور آموزش و كارآموزی سازمان پزشكی قانونی می افزاید: بررسی دقیق تجهیزات ایمنی كارگاه و همچنین نظارت های وزارت كار در این خصوص از سوی مراجع قانونی نیز ضروری است.
وی اضافه می كند: عوامل محیطی، صفات شخصی مانند سرسختی، عصبانیت، عجله و بی باكی، شرایط ناایمن، عمل ناایمن، اشتباه فردی، ضعف مدیریت، میزان تحصیلات و استفاده نكردن یا استفاده نامناسب از وسایل حفاظت فردی و خط مشی مدیریت از موثرترین عوامل حوادث كار یه شمار می آیند.
مینوی خاطر نشان می كند: از اعمال ناایمن می‌توان مواردی مانند كار بدون مجوز، استفاده از ابزار معیوب، عدم توجه به اخطارها، عدم استفاده از وسائل حفاظت فردی، سرعت زیاد ماشین آلات، بلندكردن اشتباه بار، شوخی و تعمیر ماشین حین حركت را نام برد.
وی افزود: برای كاهش چنین حوادثی و به حداقل رساندن آسیب های ناشی از آن باید بدانیم كه مسئولیت عمده وقایع نامطلوب به عهده مدیران است و سرپرستان و استادكاران افراد كلیدی در پیشگیری از حوادث هستند.
گزارش از: ناهید حاجی خانی
اجتمام *2181 * 3063