سایه رویگردانی آمریكا بر ائتلاف ضد یمنی

حمله نظامی به یمن گرچه به تعبیر تحلیلگران مسایل سیاسی با چراغ سبز آمریكا آغاز شد، اما كاخ سفید سنگ بنای این تجاوز را در سال 2012 میلادی با اعلام و صدور دستور وضعیت فوق العاده در یمن از سوی 'باراك اوباما' رییس جمهوری آمریكا و در راستای تنش بین نیروهای مقاوت مردمی این كشور با نیروهای تحت حمایت سعودی ها گذاشت.
تصمیم دولت آمریكا در اعلام وضعیت فوق العاده در یمن در سال 1391 شمسی، سه سال بعد در ششم فروردین سال 1394 ثمر داد و عربستان با تشكیل ائتلافی از چند كشور عربی و همراهی تعدادی كشور اروپایی و با پشت گرمی دستور اوباما به نیروهای مسلح آمریكا مبنی بر پشتیبانی لجستیك و اطلاعاتی از این ائتلاف، به فقیرترین كشور خاورمیانه حمله كرد.
ماه عسل واشنگتن با ائتلاف سعودی، هفت ماه بعد به خاطر افزایش تلفات كودكان و غیرنظامیان یمنی، با ورود نمایندگان كنگره آمریكا به این موضوع به تلخی گرایید و آغازی برای شكل گیری اعتراض ها در هیات حاكمه ایالات متحده نسبت به جنگ یمن شد.
آبان سال 1394 و چند ماه پس از آغاز حمله نظامی ائتلاف سعودی به یمن، 12 نفر از نمایندگان كنگره آمریكا با ابراز نگرانی از همراهی واشنگتن در جنگ عربستان علیه یمن، از رئیس جمهوری آمریكا خواستند برای پایان دادن به بحران یمن از راه های مسالمت آمیز و مذاكره، همه تلاش خود را به كار گیرد.
این نمایندگان همچنین در نامه خود تصریح كردند: مشاركت آمریكا در جنگ علیه یمن به سركردگی عربستان و ارائه اطلاعات و كمك های لجستیكی و تجهیز نظامی، این نگرانی را بوجود آورده كه آمریكا مسوول كشتن غیرنظامیان یمنی در نتیجه حملات هوایی علیه این كشور قلمداد شود.
اما نامه اعتراض آمیز نمایندگان آمریكا نتوانست دولت مستعجل دموكرات را برای تغییر سیاست در جنگ یمن و حمایت از ائتلاف سعودی مجاب سازد و اواسط سال 1395،
منابع خبری از ورود رسمی نیروهای آمریكایی به جنگ یمن خبر دادند.
نیروی دریایی آمریكا مهرماه سال 1395 سه مركز راداری ارتش یمن را در سواحل شرقی این كشور با موشك های 'تام هاوك' هدف قرار داد و دلیل این اقدام را پاسخی به موشك پرانی ارتش یمن به ناوهای آمریكایی عنوان كرد.
با به قدرت رسیدن دولت جمهوریخواه و ورود 'دونالد ترامپ' به كاخ سفید، نه تنها چرخش مثبتی در قبال بحران یمن صورت نگرفت، بلكه پشتیبانی دولت نوپای واشنگتن از ائتلاف ضدیمنی بویژه سعودی ها شدتی مضاعف یافت.
عربستان نخستین مقصد سفر دوره ای ترامپ پس از ورود به كاخ سفید بود و وی خرداد سال گذشته پس از عزیمت به ریاض، ضمن تایید سیاست های جنگ افروزانه عربستان، گران ترین قرارداد همكاری تسلیحاتی تاریخ به ارزش 460 میلیارد دلار را میان دو كشور به امضاء رساند.
اما افزایش جسارت عربستان به عنوان رهبر ائتلاف ضدیمنی در پی این ابرقرارداد نظامی، نه تنها به ریاض اختیار كارشكنی در ارسال كمك های بشردوستانه بین المللی به یمن را داد بلكه مجوز جنگنده های ائتلاف برای بمباران مدارس و بیمارستان ها و مرگ یمنی ها را صادر كرد.
درعین حال افزایش تلفات غیرنظامیان یمنی بار دیگر نمایندگان كنگره آمریكا را به تحرك واداشت و در آبان سال 1396 جمعی از آنان با بررسی طرح قانون توقف حمایت واشنگتن از ائتلاف عربی در جنگ یمن موافقت كردند.
این طرح قانونی كه از سوی «رو كانا» نماینده دموكرات از ایالت كالیفرنیا و «مارك پوكن» نماینده جمهوریخواه از ایالت ویسكانسین ارائه شد، خواستار خروج نیروهای آمریكایی از جنگ یمن شد و اینكه صدور هر كمكی به ائتلاف سعودی با مجوز كنگره صورت گیرد.
اعتراض به همكاری آمریكا با ائتلاف سعودی پیش از سفر 'محمدبن سلمان' ولیعهد عربستان به واشنگتن در 29 اسفندسال گذشته نیز طنینی مضاعف پیدا كرد و جمعی از نمایندگان مجلس سنا اقدام به تهیه طرحی برای خروج وزارت دفاع آمریكا از جنگ یمن شدند.
به گزارش خبرگزاری رویترز، سناتور جمهوریخواه 'مایك لی' ، 'برنی سندرز' نماینده مستقل و 'كریس مورفی' نماینده دموكرات اعلام كردند: از آن‌ جایی كه كنگره مجوز جنگ در یمن را صادر نكرده، معتقدیم این جنگ غیرقانونی و مغایر با قانون اساسی است و مجوز هم ندارد.
سفر 14 روزه ولیعهد عربستان به آمریكا پایانی ناخوشی را برای وی رقم زد و به گفته 'باب كروكر' رییس كمیته روابط خارجی سنا آمریكا، برخی سناتورهای عضو كنگره آمریكا در دیدار با بن سلمان خشم خود را نسبت به اقدامات ریاض در یمن ابراز كردند.

** ترامپ در مسیر اوباما
همزمان با بالاگرفتن انتقادها و اعتراض نمایندگان مجالس كنگره و سنای آمریكا نسبت به همراهی واشنگتن با ائتلاف سعودی در جنگ یمن، ترامپ سه شنبه 25 اردیبهشت امسال وضعیت فوق العاده ملی درباره یمن را تمدید كرد.
حالت فوق العاده ملی در یمن سال 2012 میلادی از سوی باراك اوباما رئیس جمهوری سابق آمریكا وضع شد و ترامپ با این كار، ضمن تبعیت از سیاست های سلف خود، تحقق صلح در این كشور فقیر خاورمیانه را برای یك سال دیگر به تعویق انداخت.
چند روز پس از اقدام ترامپ، پایگاه خبری 'هیل' در گزارشی اعلام كرد: قانونگذاران آمریكایی در لایحه سیاست دفاعی سالانه بدنبال محدود كردن حمایت آمریكا از ائتلاف نظامی تحت امر عربستان در جنگ داخلی یمن هستند و تاكنون دست‌كم 9 اصلاحیه با این هدف به آن افزودند.
به گزارش هیل، نمایندگان كنگره و سنا از ائتلاف عربستان در یمن ناراضی هستند و عمده دلیل آن تلفات بالای غیرنظامیان در این درگیری است كه روز به روز افزایش می‌یابد و بیشتر آنها نتیجه حملات هوایی سعودی‌ها است.
اواخر تیر سال جاری نیز جمعی از نمایندگان دموكرات كنگره آمریكا در نامه هایی جداگانه به «خالدبن سلمان عبدالعزیز آل سعود» و«یوسف العطیبه» سفرای عربستان و امارات در واشنگتن، اعتراض خود را نسبت به كشتار زنان و كودكان یمنی توسط ائتلاف سعودی اعلام كردند و خواستار پایان این اقدامات خشونت بار شدند.
عملكرد وزارت دفاع آمریكا (پنتاگون) در همراهی با ائتلاف سعودی نیز از نگاه انتقادی نمایندگان كنگره و سنا دور نماند و خبرگزاری 'اسپوتنیك' اوایل مردادسال جاری گزارش داد: چند نماینده دموكرات كنگره آمریكا پنتاگون را برای تحقیقات درمورد فعالیت‌های غیرقانونی آمریكا و عربستان در یمن تحت فشار قرار داده‌اند.
به گزارش این خبرگزاری روسی، بازبینی‌های چهار نماینده كنگره شامل رو كانا، 'آدام اسمیت'، 'مارك پوكان' و 'بتو اوروركی' در قانون اختیارات دفاع ملی 2019 ممكن است زمینه یك تغییر چشمگیر در عملیات نظامی ائتلاف عربی به پشتیبانی آمریكا و سركردگی عربستان را به وجود آورد.

**بمب آمریكایی قاتل دانش آموزان یمنی
حمله جنگنده های ائتلاف سعودی به غیرنظامیان در یمن گرچه طی حدود چهار سال گذشته مكرر صورت گرفته اما روز پنجشنبه 18 مردادماه فرود یك بمب آمریكایی بر روی خودرو حامل دانش آموزان در شهر 'ضحیان' در استان صعده كه منجر به مرگ 52 دانش آموز یمنی و نیز زخمی شدن 80 نفر دیگر از آنان شد، بر شدت انتقادات بر همكاری واشنگتن و ریاض افزود.
تاسف شدید جامعه جهانی از مرگ مظلومانه دانش آموزان یمنی، واكنش 'آنتونیو گوترش' دبیركل سازمان ملل متحد را در پی داشت و وی با صدور بیانیه ای، بر تحقیق فوری و مستقل نسبت به اقدام این ائتلاف عربی تاكید كرد.
همچنین شورای امنیت سازمان ملل در نشستی كه به بررسی تحولات سودان جنوبی و یمن اختصاص داشت، به حمله ائتلاف عربی به اتوبوس حامل دانش آموزان پرداخت و 'كارن پیرس' رییس دوره ای شورای امنیت و نماینده انگلیس در سازمان ملل با قرائت بیانیه ای، ضمن ابراز تاسف و نگرانی عمیق خود نسبت به حمله ائتلاف، بر خواسته گوترش برای تحقیق قابل اعتماد و شفافی در این باره تاكید كرد.
واكنش ها به حمله مرگبار و كشتار دانش آموزان یمنی وقتی بیشتر اوج گرفت كه شبكه خبری 'سی.ان.ان' در گزارشی اعلام كرد: این سلاح یك بمب 227 كیلوگرمی هدایت شونده لیزری موسوم به 'ام كی 82' (MK 82) ساخت كمپانی 'لاكهید مارتین' آمریكا است كه واشنگتن آن را به ریاض داده بود.
در پی انتشار این گزارش، چند نماینده كنگره آمریكا 24 خرداد در نامه‌هایی جداگانه به بازرسی كل وزارت دفاع آمریكا و فرمانده نظامی آمریكا در خاورمیانه، حمایت ارتش آمریكا از حملات هوایی ائتلاف سعودی به غیرنظامیان یمنی را مشاركت در جنایات جنگی دانسته و خواستار تحقیق و پاسخگویی در این زمینه شدند.
'تِد لیو' عضو كمیته روابط خارجی مجلس نمایندگان آمریكا در نامه خود به بازرسی كل وزارت دفاع، خواهان تحقیق و تفحص در این خصوص شد كه آیا دولت ترامپ قوانین آمریكا و یا قوانین بین المللی را زیر پا گذاشته و به عربستان سعودی برای حمله به یمن كمك كرده است یا نه.
وی در این نامه تصریح كرد: ائتلاف به رهبری عربستان سعودی كه تسلیحات موردنیاز خود را از آمریكا تهیه می‌كند، مرتب به اهداف غیرنظامی شامل مدارس، بیمارستان ها، مراسم تشییع جنازه و جشن‌های عروسی حمله می‌كند كه به هیچ وجه در نزدیكی اهداف نظامی قرار ندارند.
سناتور 'الیزابت وارِن' نیز در نامه‌ای به ژنرال 'جوزف وُتِل' فرمانده نیرو‌های آمریكایی در خاورمیانه خواستار توضیح درخصوص نقش نیرو‌های ارتش آمریكا در بمباران مردم یمن توسط ائتلاف سعودی شد.
وی در این نامه نوشت: براساس گزارش‌های عمومی و موسسات غیردولتی كه در یمن مستقر هستند، حملات هوایی ائتلاف (سعودی) كه از حمایت تسلیحاتی و سوخت گیری نیرو‌های آمریكایی برخوردار هستند، از آغاز حملات به یمن در سال 2015 میلادی تاكنون باعث مرگ هزاران نفر از مردم غیرنظامی یمن شده اند كه یكی از این حملات حمله به اتوبوس بچه‌های مدرسه‌ای بوده است.
پیرو انتشار نامه این نمایندگان، شبكه سی.ان.ان در گزارشی اعلام كرد، پنتاگون به ریاض هشدار داده كه اگر سعودی ها تلاشی برای كاهش تلفات غیرنظامیان یمنی نكنند، آمریكا آماده است تا حمایت نظامی و اطلاعاتی از حمله ائتلاف عربی به سركردگی ریاض علیه یمن را كاهش دهد.
سی.ان.ان به نقل از دو مقام آمریكایی افزود: نارضایتی از اقدامات سعودی ها در یمن رو به افزایش است و جیمز متیس وزیر دفاع و جیمز وتل فرمانده عملیات های نظامی آمریكا در خاورمیانه بابت حمایت آمریكا از حملات عربستان و قتل عام غیرنظامیان یمنی نگران هستند.
سی.ان.ان به نقل از یك مقام آمریكا تصریح كرد: بعد از كشتارهای اخیر سعودی ها در یمن، پنتاگون و وزارت خارجه آمریكا به عربستان هشدار داده و خواستار محدود كردن كشتار غیرنظامیان یمنی شده اند.
به گزارش سی.ان.ان، پس از حمله 18 مردادماه سعودی ها به اتوبوس حامل دانش آموزان، وزیر دفاع آمریكا تمركز بیشتری روی وضعیت یمن داشته است.
متیس پس از آن حمله گفت كه یك ژنرال ارشد آمریكا را مامور گفت وگو با سعودی ها می كند تا اطلاعاتی در خصوص آن حمله به دست آورد.
به تصریح سی.ان.ان، ارتش آمریكا این اختیار را از متیس دریافت كرده كه رویكرد سختگیرانه ای در قبال سعودی ها داشته باشد.
در همین ارتباط «مایكل گرت» ژنرال آمریكایی 12 اوت (21 مرداد) با سران سعودی دیدارهایی داشته و پیام تندی به آنها داده است.
حمله مرگبار به دانش آموزان یمنی و بازتاب جهانی و وسیع این اقدام، ضربه كاری را به ائتلاف سعودی وارد كرد زیرا نمایندگان كنگره آمریكا اواخر مرداد سال جاری از ترامپ خواستند براساس قانون اختیار دفاع ملی آمریكا، طی 30 روز گزارشی‌ را درباره اهداف عربستان و امارات در حمله به یمن به كنگره ارسال كند.
لایحه بودجه نظامی 717 میلیارد دلاری آمریكا برای سال 2019 میلادی روز دوشنبه 15 مرداد ماه از سوی رییس ‌جمهوری این كشور امضا شد.
قانون دفاعی جدید تاكید دارد، از 30 روز بعد از اجرایی شدن این قانون، رئیس‌ جمهوری آمریكا موظف است به كمیته‌های مرتبط كنگره از جمله درباره اهداف نظامی و سیاسی عربستان و امارات در یمن و اینكه آیا كمك واشنگتن به ائتلاف تحت امر عربستان به پیشرفت چشمگیری در راستای تحقق آن اهداف منجر شده یا نه، اطلاع‌رسانی كند.
همچنین براساس این قانون، دولت آمریكا باید جزییاتی از اقدامات عربستان برای جلوگیری از وقوع تلفات به غیرنظامیان یمنی و اینكه آیا كمك آمریكا به كاهش شمار تلفات غیرنظامیان در حملات هوایی تحت امر سعودی ها منجر شده یا نه، گزارش ارائه كند.
در همین حال وزیر امور خارجه آمریكا چهارشنبه هفته گذشته با انتشار بیانیه ای به دفاع از عربستان و امارات در حمله به یمن پرداخت و اعلام كرد: این دو كشور اقدامات اثبات پذیری برای كاهش خطر آسیب به شهروندان و زیرساخت های غیرنظامی در عملیات های نظامی این دولت ها انجام می دهند.
مایك پمپئو همچنین پایان دادن به مناقشه یمن را اولویت امنیت ملی آمریكا عنوان و تصریح كرد: همچنان به همكاری نزدیك با ائتلاف به رهبری سعودی ادامه خواهیم داد تا عربستان سعودی و امارات متحده عربی حمایت از تلاش های سازمان ملل متحد برای پایان دادن به جنگ داخلی در یمن را حفظ كنند.
وزیر خارجه آمریكا بدون اشاره به كشتار مردم بی گناه یمن از سوی عربستان و امارات و نیز ممانعت ائتلاف سعودی از ارسال كمك های بشردوستانه به این كشور افزود: همچنین از عربستان و امارات خواسته شد دسترسی بدون محدودیت را برای ارسال نیازهای تجاری و بشردوستانه از طریق راه های بسیاری كه امكان پذیر است، فراهم كنند و اقداماتی را انجام دهند كه اثرات درگیری ها را بر شهروندان و ساختارهای غیرنظامی كاهش دهد.
اما تاكید مایك پمپئو بر حمایت واشنگتن از اتلاف سعودی، واكنش و انتقاد نمایندگان مجالس كنگره و سنا آمریكا را برانگیخت و عمق شكاف سیاسی در این كشور در مورد یمن را آشكار ساخت.
به گزارش شبكه خبری المیادین، الیزابت وارن سناتور دموكرات آمریكا كه همواره منتقد همراهی آمریكا در جنگ است، اظهارات پمپئو را به منزله تایید و بهبود وجهه عربستان در آمریكا دانست و گفت: وی(پمپئو) از اقدامات اتخاذ شده توسط عربستان و امارات برای كاهش آسیب‌ها و خطرات حملات ائتلاف علیه غیرنظامیان و زیرساخت‌ها در یمن تقدیر كرد.
وی با اشاره به ابراز نگرانی عمیق كنگره در چند ماه گذشته از حمایت آمریكا از ائتلاف عربستان علیه یمن افزود: دولت ترامپ از تمامی واقعیات مطلع است، اما به حمایت از ائتلافی كه دانش‌آموزان مدارس را با بمب‌های آمریكایی هدف قرار داده است، ادامه می‌دهد.
'رو كانا' دیگر نماینده كنگره آمریكا همچون سناتور وارن با اشاره به اینكه ائتلاف عربستان عامدانه یك اتوبوس حامل كودكان را هدف قرار داد، گفته های پمپئو در تایید اقدامات ائتلاف عربستان را نمایشی مضحك دانست.
این نماینده دموكرات گفت: امروز آمریكایی‌ها تنها یك گزینه اخلاقی پیش روی خود دارند و آن هم پایان دادن به حمایت‌های آمریكا از دخالت‌های ائتلاف عربستان در یمن است.
وی تاكید كرد: درصورتی كه دولت آمریكا از پایان دادن به جنگ در یمن خودداری كند، كنگره باید اقداماتی را برای پایان دادن به جنگ در یمن در پیش گیرد.
همچنین 'جاستین اماش' نماینده كنگره آمریكا بر توقف فروش سلاح به عربستان و حمایت‌های نظامی از این كشور تاكید كرد و جنگ كنونی در یمن را جنگی به دور از وجدان دانست و گفت: آمریكا نباید طرفی در این جنگ باشد.
فرجام سخن اینكه، ائتلاف سعودی كه از ششم فروردین سال 1394 به یمن حمله كرد اكنون به خاطر ریزش اعضای تشكیل دهنده، چون شیری بی یال و دم، به روزهای اضمحلال خود بدون كسب پیروزی در جنگ تحمیلی به مردم یمن بیش از پیش نزدیك شده است.
كناره گیری مالزی، مغرب، پاكستان و سودان از همراهی نظامی در جنگ یمن و تغییر زاویه نگاه مقامات مصر و اردن با مقامات سعودی بر سر نحوه رفتار در این كشور جنگ زده، ریاض را در شرایط سختی قرار داده است.
افزون بر آن، فشارهای جهانی به كشورهای اروپایی از جمله فرانسه، انگلیس، آلمان و اسپانیا برای ممانعت از فروش سلاح به عربستان به خاطر استفاده غیرمتعارف از آنها در جنگ یمن، توجه مقامات جنگ طلب سعودی را به آمریكا متمركز ساخته است.
مقامات سعودی با توجه به بیانیه حمایتی وزیر امور خارجه امریكا اكنون چشم به گزارش ترامپ دوخته اند اما از سوی دیگر امید به انعقاد ابرقرارداد 460 میلیارد دلاری تسلیحاتی با آمریكا بسته اند كه شاید با نمك گیر كردن رییس جمهوری كاسب آمریكا با این رقم چرب و شیرین، اندكی به بقای ائتلاف 'خود ساخته' خود بیافزایند.
به هر روی جنگ تحمیلی به یمن به مدد همراهی و حمایت آمریكا و چند كشور مسلمان، عربی و غربی، این كشور فقیر خاورمیانه را به زمینی سوخته تبدیل كرده و سبب مرگ و زخمی شدن حدود 40 هزار یمنی شده است.
گرچه تلاش های 'مارتین گریفیتس' نماینده ویژه سازمان ملل در امور یمن برای برقراری صلح در این كشور ادامه دارد و گاه با مانع تراشی عربستان روند آن كند می شود، اما به نظر می رسد، فاصله بسیار دور مقامات كنونی كاخ سفید از عقل و خرد راهبری جهانی و بی اعتنایی به مهار ائتلاف سركش سعودی، تحقق آرامش در یمن را دور و دورتر سازد.
**امید غیاثوند**
شبك**خاورم ** 1071**1392