هرمزگان دروازه طلايي اقتصاد ايران

بنادر اين استان در چهار دهه گذشته به ويژه در دوران دفاع مقدس كه بنادر خوزستان در تير رس حملات دشمن قرار داشت، نقش مهمي در تخليه و بارگيري انواع كالا برعهده داشته و در سال هاي اخير در راستاي توسعه تجهيزات، محوطه سازي و پايانه كانتينري گام هاي بلندي برداشته است.
استان هرمزگان در جنوب ايران مشرف به تنگه هرمز از يك سو به آب هاي بين المللي و كشورهاي حوزه خليج فارس و درياي عمان و از سوي ديگر با استان هاي سيستان و بلوچستان، فارس، كرمان و بوشهر همسايه است كه بالاترين ظرفيت تبادل مرزي و تجاري در بين استان هاي كشور را به خود اختصاص داده است.
اين استان همه شاخه هاي حمل و نقل (راه زميني، هوايي، دريايي و ريلي) را در اختيار دارد و بازرگانان مي توانند از همه اين ظرفيت ها براي رساندن كالا به بندرهاي استان يا جابه جايي بار به سمت ديگر استان ها استفاده كنند.

** پراكنش بنادر هرمزگان
بنادر استان هرمزگان شامل 71 بندر بزرگ و كوچك است كه مهمترين آنها مجتمع بندري شهيد رجايي، شهيد باهنر، بندرلنگه و بندرهاي كوچك شامل چارك، آفتاب، كيش، شهيد حقاني، پشت شهر، نخل خدا در بندرعباس، كريان، تياب و كلاهي، سيريك و جاسك در شرق هرمزگان و شهيد ذاكري و كاوه قشم است.
اين بندرها كه در گستره 900 كيلومتري نوار ساحلي هرمزگان و جزيره هاي استان ايجاد شده، نقش اصلي تبادل كالا در جنوب ايران و آب هاي بين المللي در منطقه خليج فارس را برعهده دارند.
جديدترين آمار حاكي از آن است كه در 71 بندر كوچك و بزرگ هرمزگان، 156 پست اسكله براي پهلوگيري كشتي ها و شناورها وجود دارد.
همچنين از اين تعداد، 11 بندر با كاربري تجاري، 15 بندر چند منظوره، 21 بندر صيادي، 10 بندر صنعتي، 7 بندر نفتي، 5 بندر متفرقه و بقيه بنادر مسافري هستند.
مجموع بندرهاي استان سهمي 52 درصدي در تخليه و بارگيري كالاهاي كشور دارند و 41 درصد عمليات نفتي، 60 درصد عمليات غيرنفتي و 82 درصد جابه جايي محموله هاي كانتينري كل بندرهاي كشور به استان هرمزگان اختصاص دارد.

**سهم چشمگير در صنعت حمل و نقل دريايي
اكنون بيش از 30 هزار نفر از جمعيت 130 هزار نفري دريانوردان كشور در اين استان فعاليت مي كنند كه 90 درصد آنان داراي گواهينامه هايي مطابق با استانداردهاي جهاني هستند.
9 هزار شناور ثبت شده در اين استان وجود دارد كه از اين تعداد، هفت هزار شناور در آب هاي داخلي و دو هزار فروند ديگر، كشتي هايي است كه در آب هاي بين المللي تردد مي كنند.


** شهيد رجايي؛ بزرگترين بندر بازرگاني
مجتمع بندري شهيد رجايي در 23 كيلومتري غرب بندرعباس، اكنون بزرگترين بندر كانتينري كشور و از بنادر مهم منطقه است كه از آن به عنوان دروازه طلايي اقتصاد ايران ياد مي شود.
اين بندر 53 درصد صادرات و واردات، 70 درصد ترانزيت و تخليه و بارگيري حدود 85 درصد كالاهاي كانتينري همه بنادر كشور را پشتيباني مي كند و لقب «دروازه طلايي ايران» را به دليل سهم بسيار بالا و قابل توجه در حمل و نقل دريايي از آن خود كرده است.
بندر شهيد رجايي با ظرفيت سالانه حدود 100 ميليون تن كالا، بزرگترين و مهم ترين بندر ايران است كه به تنهايي بيش از 58 درصد عمليات كالاهاي غيرنفتي، 43 درصد عمليات جابه جايي فرآورده هاي نفتي و 85 درصد از عمليات كانتينري كشور را بر عهده دارد.
بندر شهيد رجايي 40 پست اسكله، افزون بر 50 محوطه خدمات كانتينري و نگهداري كالا و 170 هزار متر مربع انبار سرپوشيده با گستره دو هزار و 400 هكتار دارد.
اتصال اين بندر به شبكه سراسري راه آهن و همچنين برخوداري از 58 كيلومتر شبكه ريلي داخلي، زيرساخت هاي مناسب اين مجموعه براي بهره مندي صاحبان كالا است.
همچنين ساخت مخازن نفتي در بندر خليج فارس با ظرفيت نگهداري يك ميليون و 800 هزار متر مكعب، زمينه فعاليت بيش از 30 شركت در زمينه صادرات، واردات، ترانزيت و سوآپ فرآورده هاي نفتي را در بزرگترين بندر تجاري ايران فراهم كرده است.
ظرفيت كنوني عمليات كانتينري اين بندر، چهار ميليون «تي اي يو» (TEU) - هر تي اي يو معادل يك كانتينر 20 فوت - است.
با بهره برداري كامل از تجهيزات راهبردي مرحله دو طرح توسعه كه در مرحله پاياني مونتاژ و نصب است، ظرفيت بندر شهيد رجايي به 6.7 ميليون TEU و با تكميل مرحله سه، ظرفيت آن به 8.7 ميليون TEU افزايش خواهد يافت.
در دو دهه گذشته تاكنون، 88 طرح سرمايه گذاري بخش خصوصي به ارزش مجموع 26 هزار و 500 ميليارد ريال در منطقه ويژه اقتصادي بندر شهيد رجايي اجرايي شده است.
اكنون 13 تا 15 هزار نفر در بخش هاي مختلف بندر شهيد رجايي مشغول به فعاليت هستند كه ظرفيتي بزرگ در موضوع اشتغالزايي محسوب مي شود كه بخش عمده و اصلي آن، شاغلان بخش خصوصي به شمار مي روند.
اين بندر با 18 دستگاه «گنتري كرين» (جرثقيل غول پيكر) براي تخليه و بارگيري كانتينري و 40 پست اسكله، بزرگترين و پيشرفته ترين بندر كانتينري ايران است.
بندر شهيد رجايي نه تنها براي فلات ايران و شهرها و كشورهاي مستقر در اين فلات از اهميت حياتي برخوردار است، بلكه امروز با قرارگيري در مسير كريدور شمال - جنوب كليد دسترسي كشورهاي مشترك ‌المنافع و افغانستان به آب‌ هاي آزاد نيز به حساب مي‌ آيد.
هر چند در سال‌هاي گذشته، سرمايه ‌گذاري‌ چيني ‌ها و هندي ها در بنادر گواتر پاكستان و شهيد بهشتي چابهار، ترديدهايي براي نقش آفريني بندر شهيد رجايي در كريدور ياد شده و پشتيباني كشورهاي بالادست ايران ايجاد كرده، اما گمان نمي ‌رود تا يكي دو دهه آينده از اهميت بندر شهيد رجايي در حوزه تجاري و بندري كاسته شود.
به ويژه آن كه در چند سال گذشته و در دولت يازدهم و دوازدهم گام هاي بزرگ و ارزنده براي شتاب بخشي به روند توسعه اين بندر مهم و راهبردي برداشته شده است.
اهميت اين بندر براي اقتصاد كشور تا به آن اندازه است كه حجت الاسلام والمسلمين حسن روحاني رييس جمهوري اسلامي ايران نقش آن را در گستره اقتصاد و بازرگاني ملي مهم عنوان مي كند.
يكي از مهمترين طرح هاي كنوني در دست اجراي بندر شهيد رجايي، ساخت مرحله سه اين بندر است كه عمليات اجرايي آن هشتم اسفند 94 همزمان با سفر كاروان تدبير و اميد به استان هرمزگان و با فرمان رييس جمهوري كليد خورد.
بر اساس اعلام وزارت راه و شهرسازي، با تكميل اين طرح بزرگ دريايي و بندري، گام هاي بزرگ و مهمي براي افزايش سهم ايران در بازار تجارت جهاني و افزايش جايگاه بزرگترين بندر كانتينري ايران در ميان 100 بندر برتر جهان برداشته خواهد شد.
به گفته وزير راه و شهرسازي، با اجراي اين طرح، بزرگترين كشتي‌ هاي حمل كالاي جهان به غير از كشتي هاي نفتي مي توانند در اين پايانه پهلو گيري كنند و قدرت رقابتي بنادر ايران با بنادر رقيب منطقه افزايش چشمگير و قابل ملاحظه اي خواهد يافت.
احداث و گسترش زيرساخت هاي مرحله سه بندر شهيد رجايي در جريان نخستين سفر دكتر روحاني به هرمزگان (6 اسفند 92) در دستور كار قرار گرفت و پس از مطالعات لازم، كمتر از يك سال بعد (بهمن 93) عمليات عمراني اين طرح بزرگ بندري با حضور معاون اول رييس جمهوري آغاز شد.
در نتيجه اين حركت راهبردي، علاوه بر رونق گرفتن پيوندها و همكاري هاي بين المللي ايران با كشورهاي غربي در دوره پسابرجام و تامين تجهيزات راهبردي اسكله هاي مرحله دوم، افزايش ظرفيت مهم ترين بندر كشور به شش ميليون «تي اي يو» كانيتنر افزايش يافت و در چهار سال گذشته، براي نزديك به چهار هزار نفر به صورت مستقيم و غيرمستقيم شغل ايجاد شد.

** هرمزگان قطب سفرهاي دريايي
به واسطه جزيره هاي گوناگون مسكوني، تجاري، زيستي و نفتي در هرمزگان، سفرهاي دريايي نيز حجم قابل توجهي را به خود اختصاص داده و هرمزگان به عنوان قطب سفرهاي دريايي شناخته مي شود.
در طول سال رفت و آمد داخلي و سفرهاي دريايي خارجي از اسكله هاي استان از جمله بندر مسافري شهيد حقاني معروف به «اسكله شهر»، پل خمير، لافت و شهيد ذاكري قشم، هرمز، چارك، آفتاب، بندرلنگه و بندر شهيد باهنر انجام مي شود.
استان هرمزگان با بهره مندي از بزرگترين ناوگان مسافري دريايي كشور و پيشرفته ترين پايانه هاي دريايي از جمله بندر شهيد حقاني بندرعباس و ثبت سالانه 19ميليون نفر - سفر، سهمي 95 درصدي در جابه جايي مسافران دريايي در كشور دارد.

** لزوم حفظ موقعيت بندرهاي هرمزگان
ايران كه در كريدور شمال جنوب واقع شده بايد از اين موقعيت به بهترين نحو براي بالا بردن شاخص هاي اقتصاد كلان خود بهره برد، زيرا بسياري از كشورها در جنوب و شمال و شرق و غرب ايران، بهترين مسير براي عبور كالاهاي خود را بنادر هرمزگان مي دانند.
اين كشورها براي صادرات كالا و واردات كالاهاي مهم و حجيم بايد از ظرفيت هاي بندري هرمزگان بهره ببرند زيرا زيرساخت هاي لازم در بخش بندري مثل بنادر شهيد رجايي، باهنر و لنگه فراهم شده و از سوي ديگر ظرفيت بزرگ حمل و نقل ريلي اتصال به بندر هم وجود دارد كه به ظرفيت ها و توانايي هاي بنادر اين استان افزوده است.
كشورهاي شمالي به ويژه آسياي ميانه، در سه دهه اخير به اهميت بنادر هرمزگان پي برده و حتي كشورهاي واقع در شرق مانند پاكستان، افغانستان و هند هم از موقعيت بندرهاي واقع در اين استان بهره برده اند و به همين علت علاقه مند به سرمايه گذاري در فعاليت هاي بندري استان هستند.
در شرايط سياسي و اقتصادي كنوني ايران و با توجه به خروج آمريكا از برجام، استفاده از اين فرصت ها و ظرفيت ها به عنوان برگ برنده ايران اهميت بيشتري پيدا كرده و لازم است با تدابير حداكثري ديپلماسي اقتصادي خارجي، زمينه هاي عملي و عيني جذب اين سرمايه ها فراهم شود.
گزارش از خليل تنيده
6048