آیین های سنتی محرم در شرق اصفهان ، زارخاك تا شبیه سازی فرات

به گزارش ایرنا، بخش بن رود و جلگه ورزنه، هرند، كوهپایه، تودشك، جرقویه علیا، جرقویه سفلی، هرند، برآن، زیار، كوهپایه، تودشك و سجزی مناطق شرقی و كویری اصفهان را تشكیل می دهد، مردم این مناطق بیشتر كه شغل كشاورزی مشغولند، آیین های خاصی در ایام محرم و به ویژه تاسوعا و عاشورای حسینی دارند.

«زار خاك» تاسوعا در روستای قورتان شهر ورزنه
آیین زار خاك از اصلی ترین این مراسم در خطه شرق اصفهان به شمار می رود كه عصر تاسوعا در قلعه تاریخی روستای قورتان برگزار می شود.
به همین دلیل حتی كسانی كه سال‌ هاست از روستا مهاجرت كرده و به شهرهای بزرگ‌ تر رفته‌ اند، برای مراسم تاسوعا و عاشورا خود را به قورتان می‌ رسانند.
زار خاك روستای قورتان به شكل معمول از روز اول تا دوازدهم محرم برقرار است، اما روز تاسوعا روز برگزاری مراسم اصلی است و در این روز جمعیت بسیاری به میدان و خیابان اصلی روستا می‌آیند؛ در این مراسم، پیر و جوان، زن و مرد و همه اهالی روستا حضور دارند.
مردم این روستا در دو دسته سید شال سبز و مردم عادی به راه می افتند و شال های خود را تكان داده و ذكرهایی زمزمه می كنند.
روز تاسوعا مراسم عزاداری یاد شده از صبح تا اذان ظهر ادامه دارد، ابتدا همه كوچه‌ ها و خیابان‌های خاكی با آب شسته و سپس در میانه راه كاه پاشیده می‌ شود تا جایی كه كاه تمامی معابر را پر كند.
شروع مراسم با گرداندن شال‌ها آغاز می‌ شود كه به آن «شال‌گردانی» می‌ گویند، سپس دسته سادات شروع به حركت كرده و به دنبال آنها عموم مردم حركت می ‌كنند و تا كمی پیش از غروب آفتاب همه روستا را می‌ پیمایند، در طول حركت در روستا هر چند قدم، همه دسته می‌نشیند، مشتی كاه بر سر می‌ریزد و سپس به راه خود ادامه می ‌دهد.
گفته می‌شود این مراسم سابقه ‌ای حدود 120 ساله در این روستا دارد و اهالی روستا به ‌دلیل ارادتی كه به امام حسین(ع) داشته و دارند، این مراسم را به این شكل بنا نهاده اند.
یكی از ویژگی‌ های این مراسم آرامش و سكوت حاكم بر دسته در طول مسیر است، هنگام پیمودن این مسیر كه بین یك تا دو ساعت طول می ‌كشد، صدایی جز ذكر یا حسین(ع) شنیده نمی ‌شود و همین سكوت، حزن و اندوه فضای مراسم را چند برابر می‌ كند.
از دیگر ویژگی‌های خاص این مراسم توجه به سادات به عنوان صاحب عزای اصلی این روزهاست، زار خاك مراسمی است كه یكبار حضور در آن كافی است تا هر سال غروب تاسوعا، اندوه آن روز و آن فضا را بازگرداند.
در مراسمی دیگر و در در 13 ماه محرم تجمع هیئت های مذهبی شهر ورزنه در امام زاده زین العابدین، یاد اسرای كربلا و ستم های وارده بر آنان را زنده می كند.

*** شبیه سازی فرات و صحرای كربلا در شهر هرند
شهر هرند از جمله كانون های اصلی عزاداری شرق اصفهان به شمار می رود كه سوگواران زیادی را از دیگر مناطق شرقی به این شهر می كشاند، افزون بر 25 هزار نفر در مراسم مختلف در این منطقه حضور می یابند.
در مراسم شبیه سازی فرات و صحرای كربلا، تمامی صحنه های واقعه كربلا شبیه سازی می شود و به صورت مراسم عزاداری از مكانی موسوم به قدس الحسین این شهر به طرف حسینیه ادامه می یابد.
تمامی ویژگی های صحرای كربلا از جمله كاروان ها، اسرا، رودخانه، شهیدان و سپاه یزید در این شبیه سازی وجود دارد.
تجمع عاشوراییان در عصر عاشورا و تعزیه بزرگ اسرای كربلا از ساعت هشت صبح روز یازدهم محرم در خیابان اصلی هرند از دیگر جلوه های مراسم این شهر كویری در شرق اصفهان است.

*** فانوس گردانی در كوهپایه
فانوس گردانی در شام غریبان اصلی ترین مراسم این خطه است، حركت بزرگ عاشوراییان محله جبل و حركت به سوی امام زاده شاه ناصر نیز جلوه خاصی دارد، در كنار آن از اول محرم تا پایان دهه هر روز به نام یكی از شهدای كربلا مراسم تعزیه خوانی سنتی در جوشقان واقع در این منطقه و حسینیه با قدمت 200 سال از نسل به نسل برگزار می شود و از شهرستان های اطراف به این مراسم می آیند.
در شهر تودشك و روز دهم محرم تمامی هیئت های این شهر با تجمع در آستان امام زاده قاسم، نماز ظهر عاشورا را اقامه می كنند.
عصر عاشورا هیئت اباعبدالله حسین به محله صادق آباد و حسینیه صاحب الزمان رفته و تجمعی بزرگ از مریدان سالار شهیدان و یاران آن حضرت را تشكیل می دهند.

*** تعزیه خوانی در جرقویه علیا و سفلی
تعزیه خوانی در روز تاسوعا و عاشورا در دهستان رامشه روستای احمد آباد، همچنین مراسم تعزیه در شهر حسن آباد و روستای خارا در طول دهه اول محرم از برنامه های اصلی این خطه است، تجمع عاشورایی در گلستان شهدای شهر حسن آباد و توزیع نذری نیز حال و هوای خاصی به فضای شهر می بخشد.
در شهر محمد آباد جرقویه سفلی نیز در حسینیه این شهر تجمع می كنند و غذای نذری به رسم هر سال در ستاد پذیرایی سیدالشهدا داده می شود.
شهر زیار و بیش از 18 روستا در طول دهه به برپایی دسته های جوانان و هیئت های محلی می پردازند، حركت قافله نمادین كربلا و حضور شمر در بین قافله بخش دیگری از شبیه سازی قیام امام سوم شیعیان در این منطقه است.

*** تجمع عزاداران براآن شمالی و جنوبی
سوگواران این منطقه در روز هشتم محرم در روستای حسین آباد، اسپارت و دسجا و روز تاسوعا در روستای جوزدان، دستگرد مار و كندلان تجمع می كنند و روز عاشورا نیز با حضور در روستای تیمیارت، برسیان و منشیان به سینه زنی و زنجیرزنی می پردازند، سپس در روز یازدهم محرم در امام زاده محسن ابن الحسن چهار میان، با بازسازی حادثه كربلا سوگواری خود را به پایان می رسانند.
گ / 6020/ 6022