به گزارش ایرنا، دل های عاشقان حسینی در ماه محرم و ایام شهادت اباعبدالله الحسین(ع) به سوی كعبه و میكده عشق رهسپار می شود و مردم ولایت مدار، عاشق و دلباخته اهل بیت عصمت و طهارت در سیستان همچون سایر شیعیان جهان با برگزاری آیین های ویژه عزاداری و مرثیه خوانی در غم سرور و سالار شهیدان یك پارچه سیاه پوش و ماتم زده می شوند.
مردم سیستان از صدر اسلام همواره محبان واقعی پیامبر عظیم الشان اسلام (ص) و خاندان مطهر آن حضرت بوده و هستند، مردمی كه با وجود تمام تهدیدها و اهانت ها و ظلم حكام اُموی هیچ گاه حاضر به لعن حضرت علی بن ابی طالب (ع) نشدند و به محض رسیدن خبر شهادت حضرت اباعبدالله الحسین(ع) و یاران با وفایشان به خون خواهی آن حضرت قیام كرده و به سمت عراق شتافتند، به واقع دارالولایه سیستان نگین درخشان ایران در ولایت مداری است.
اگرچه اصل و اساس برپایی آیین های محرم، عزاداری برای سرور و سالار شهیدان حضرت حسین(ع)، اهل بیت و یاران با وفای ایشان و زنده نگه داشتن اسلام و ارزش های دینی و الهی است اما توجه نكردن به اهداف این قیام بزرگ و عزاداری های واقعی زمینه ساز رسوخ برخی خرافات و سوء استفاده دشمنان اسلام از آیین های عزاداری می شود.
توجه به آداب و رسوم هر منطقه راهی موثر در جلوگیری از نفوذ عقاید ضد دینی در مراسم عزاداری است.
برگزاری آیین های خاص در سیستان از دیر باز تاكنون رواج داشته و هر ساله با شور و حال وصف ناپذیری اجرا می شود كه از جمله مهمترین آنها تعزیه خوانی، شبیه خوانی، مقتل خوانی، چاوشی، سینه زنی نشسته، زنجیر زنی ، روضه خوانی، پخش نذورات بویژه غُلور است.
سینه زنی به صورت نشسته كه در سیستان به «سینه شٌنَسٌتَكا یا سینه سه ضرب معروف» است و قدمتی دیرینه دارد.
محمد حسین میری یكی از شهروندان سیستانی در گفت وگو با خبرنگار ایرنا به تشریح این نوع عزاداری پرداخت و گفت: سینهزنی شنستكا بدین گونه است كه عزداران در صف های منظم نشسته و مداح با خواندن اشعار و مراثی معروف به بحرطویل كه حاوی مضامین حماسی و مذهبی در بزرگی و جنگاوری و حق بودن لشكر فرزند پیامبر (ص) و یارانش است انجام می شود و در زمان دم نوحه یا واگفت سینه زنانی كه رو به روی هم بر روی زانو نشستهاند بر زانو می زنند و با این حركت شدت افسوس و حسرت خود از شهادت سالار شهیدان و یاران با وفایش را نشان می دهند.
وی افزود: در آغاز حركات این سبك سینه زنی، عزاداران با كوبیدن دست برروی زمین معتقدند كه زمین را به شهادت میگیرند به این معنا كه «ای زمین تو شاهد باش ما عزادار خاندان عصمت و طهارت(ع) هستیم» سپس برروی زانو بلند شده و سینه میزنند و رفته رفته با شور و هیجان بیشتر دستها به سینه كوبیده شده و جمعیت عزادار یك صدا حسین حسین گویان بر سر و سینه و زانو می زنند.
این سبك خاص سینه زنی تمامی مردم حاضر در مسجد و حسینه و تكیه اعم از زن و مرد و پیر و جوان را به شور می رساند و همه یك صدا فریاد یا حسین و یا عباس و یا ابوالفضل سر می دهند و به یاد مظلومیت سرور و سالار شهیدان ضجه می زنند.
بسیاری از مردم عزادار سیستانی در خواست دارند كه این سبك عزادارای كه از گذشته های دور به یادگار مانده از سوی اداره كل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری به عنوان اثری معنوی به ثبت برسد.
علاوه بر شهرها و روستاهای شمال سیستان و بلوچستان برخی شهرها و استان های دیگر همانند استان گلستان به ویژه مناطق سیستانی نشین شاهد برگزاری چنین مراسمی در ماه محرم هستند.
سیستانیهای شهر تاتارعلیای شهرستان رامیان از جمله این مردمان هستند كه سینه زنی نشسته در مجالس این شهر برگزار می كنند نوحهخوانی، سینهزنی، زنجیرزنی، سوگوار خوانی، تعزیهخوانی و خواندن زیارت عاشورا از جمله آیینهای سنتی مردمان سیستانی در شهر تاتارعلیا از توابع بخش مركزی شهرستان رامیان است.
یكی از اهالی روستای بَزّی از توابع شهرستان زهك در مورد آداب و رسوم رایج مردم سیستان به خبرنگار ایرنا گفت: آماده سازی مساجد، حسینیه ها و تكایا از 10 روز قبل از رسیدن ماه محرم با شور و حال خاصی آغاز می شود، غبارروبی این اماكن مقدس، نصب علم و پارچه های سبز و سیاه و قرمز، پارچه نوشته های ویژه محرم و شهادت امام حسین (ع) و شست و شوی ظروف برای پذیرایی از عزاداران حسینی از جمله برنامه های پیش از شروع ماه محرم است.
محمد حسین بَزّی افزود: بیشتر مردم روستا با نصب پرچم مشكی و سبز مزین به نام امام حسین (ع) بر سر درب منازل خود عشق و ارادت شان را به سرور و سالار شهیدان نشان می دهند.
وی بیان كرد: مردم شهرها و روستاهای سیستان با برپایی خیمه ها و تكایا و برگزاری مراسم عزاداری از شب اول محرم در مساجد و حسینه ها، پخش نذورات، نوحه خوانی و سینه زنی، مداحی و روضه خوانی سنتی با لهجه سیستانی به غمگساری می پردازند.
این شهروند سیستانی با اشاره به عشق و ارادت مردم این منطقه به خاندان عصمت و طهارت(ع) به ویژه امام حسین (ع) ادامه داد: مداحی و تعزیه خوانی از شب اول محرم تا شب شام غریبان انجام می شود و هر شب روایت یكی از شهدای كربلا نمایش داده می شود.
یكی دیگر از مردم ولایتمدار سیستان گفت: تهیه طعام سنتی با نام محلی غُلور تهیه شده از گندم نیمه آسیاب و خورشت گوشت گوسفند در طول ماه محرم به ویژه شب و صبح تاسوعا و عاشورا و اربعین و توزیع آنها بین مردم و عزاداران حسینی از جمله سنت های مردم این سامان است.
ابراهیم سراوانی با اشاره به آداب و رسوم رایج مردم سیستان در ماه محرم گفت: در روز عاشورا مردم همراه با هیات های سینه زنی و دسته های زنجیر زن بر سر مزار اهل قبور می روند و به مرثیه خوانی در این محل می پردازند و پس از برگشت به روستا به دلیل قرب و احترام خانواده شهدا به منازل این بزرگواران می روند و با ذكر فاتحه با آرمانهای شهیدان عزیز تجدید میثاق می كنند.
تعزیه خوانی از دیگر آیین هایی است كه در بیشتر مناطق سیستان رواج دارد و مردمان از دیرباز به این نوع مراسم علاقه داشته و به تماشای آن می نشینند.
یكی از این مناطق كه همواره تعزیه خوانی در آن اجرا می شود شهر بنجار است شهری كه قدمت تعزیه خوانی در آن به حدودا 250 سال می رسد و از مناطق اصلی تعزیه خوانی در سیستان محسوب می شود.
یك تعزیه خوان و كارگردان تعزیه در گفت وگو با خبرنگار ایرنا گفت: تعزیه خوانی یكی از كارهای فرهنگی بسیار با ارزش توام با روح معنوی و اعتقاد است.
محبعلی كیخا با بیان قدمت تعزیه خوانی در شهر بنجار سیستان ادامه داد: پرس و جو در مورد قدمت تعزیه در این منطقه از طریق بزرگان و ریش سفیدان از برگزاری تعزیه از دوران بسیار كهن در این منطقه خبر می دهد.
وی به وجود برخی نسخه های خطی قدیمی تعزیه خوانی اشاره كرد و گفت: این نسخه‌های خطی دست به دست و سینه به سینه منتقل گشته و طبق این نسخه ها تعزیه خوانی روایت می شود.
كیخا اظهار داشت: تعزیه خوانی و نقش آن در بیان مصائب حضرت سید الشهدا (ع) بسیار تاثیر گذار و مهم است توجه به این حوزه از ادب غنایی نقش مهمی در تربیت فرزندان به ویژه نسل جوان دارد.
چه وشی یا چاوشی یكی دیگر از مراسم كهن مردم سیستان در ماه محرم است بدین گونه كه تنی چند از بزرگان و پیرغلامان خوش صدا پس از اذان مغرب و عشا با صدای حزن انگیز و زیبا و با حركت در كوچه ها و معابر روستا، بام منازل، حسینیه و مساجد رفته و با خواندن اشعار و مراثی مردم را برای تجمع در حسینیه و مسجد دعوت می كنند و در واقع نوعی فراخوان برای شروع عزاداری است.
**زنان سیستانی در محرم
شیر زنان سیستانی نیز همچون مردانشان در این ماه به عزاداری و سوگ سالار شهیدان و بی بی زینب (س) می نشینند، زنان سیستانی با خواندن رُوایی (رباعی) و نوحه 48 روز به عزا و ماتم می پردازند و از جمله آداب و رسوم مرسوم این زنان روضه خوانی، ذكر مصائب و عزاداری برای اهل بیت(ع) در دهه نخست محرم است.
پس از پایان عاشورا روضه خوانی و عزاداری زنان در منازل به صورت 5 روزه (پنج تن) و 10 روزه (2 پنج تن) ادامه می یابد و در روز پایانی كه ختم روضه نام دارد با پخش نذورات از مهمانان خود پذیرایی می كنند، این نومع عزادارایها تا پایان روز چهل و هشتم (ماه محرم و صفر) در منازل مختلف برگزار می شود.
از دیگر رسوم رایج بین زنان سیستانی در ایام عزاداری به ویژه تاسوعا و عاشورا جارو نكردن منزل، نپختن نان، درست نكردن غذای لذیذ، نرفتن به خرید، نرفتن به زمین كشاورزی، توجه به آب و جلوگیری از هدر رفت آب، اصلاح نكردن صورت، درست نكردن محصولات دامی چون روغن زرد، كشك، قروت و كنار گذاشتن كارهایی چون قالی بافی و حصیر بافی و مانند آن اشاره كرد، این زنان همانند فردی كه عزیز خود را از دست داده به ماتم و عزاداری در این ایام می پردازند.
در ماه محرم در تمام مساجد و حسینه های استان سیستان و بلوچستان مراسم عزاداری سرور و سالار شهیدان حضرت ابا عبدالله الحسین (ع) و 72 تن از یاران باوفای ایشان برگزار می شود.
عزاداری مردم این استان از شب های نخست این ماه آغاز می شود و تا اربعین سیدالشهدا ادامه دارد، تعزیه خوانی، مقتل خوانی، سوگواره نامه خوانی به سبك سنتی از آیین های محرم در سیستان و بلوچستان است.
9914 **6081
تاریخ انتشار: ۳۱ شهریور ۱۳۹۷ - ۰۹:۵۵
زاهدان - ایرنا - سینه زنی نشسته سیستان با اشعاری به سبك بحر طویل، در كنار چاوشی و شبیه خوانی قابلیت ثبت در فهرست میراث فرهنگی معنوی را دارد، این نوع سینه زنی كه از قرن ها پیش نزد مردم سیستان رواج داشته امروزه با عدم شناخت نسل جوان در حال فراموشی است.