دستبافي كه روي دست مي ماند

به گزارش ايرنا چند سالي است كه روزگار فروش و صادرات فرش دستباف خوب نيست و روزهاي خاكستري خود را مي گذراند، بافندگان فرش از نبود بازار مناسب رنج مي برند و فقط مي بافند به اين اميد كه آينده بهتري در انتظارشان باشد.
سالهاست مسئولان تلاش مي كنند با ارائه تسهيلات در زمينه فرش دستباف به عنوان هنر 600 ساله به دست هنرمندان اين خطه شغل ايجاد كنند اما به گفته رئيس اتحاديه فرش دستباف خراسان جنوبي، هم اكنون توليد فرش براي بافندگان صرفه اقتصادي ندارد چرا كه سالانه 30 تا 35 درصد توليدات فرش دستباف استان بر روي دست بافنده مي ماند و بازار فروشي براي آن نيست.
محمدحسين كاميابي مسك افزود: حجم زيادي از فرش دستباف در گوشه خانه ها و انبارهاي بافنده ها و تجار روي هم مانده است و هر سال هم بر تعداد آنها افزوده مي شود.
به اذعان بافندگان بومي فرش نيز سالانه در هر گوشه و كنار استان خراسان جنوبي تعداد زيادي از دارهاي قالي پايين كشيده و درهاي كارگاه هاي دسته جمعي قالي بافي بسته مي شود و استادكاران ماهر اين هنر به ساير مشاغل روي مي آوردند.
استاندار خراسان جنوبي بارها در جلسات مختلف از روند ركود بر بازار فرش دستباف انتقاد كرده و اظهار داشته كه فرش استان به خصوص منطقه قهستان و مود داراي برند بين المللي است كه به فراموشي سپرده شده و تنها نامي از آن باقي مانده است.
اين روزها بافندگان فرش خراسان جنوبي در انزوايي تلخ، تار و پود فرش را گره مي زنند و همچنان چرخ هاي اين صنعت ديرينه را مي چرخانند و در اين شرايط سالانه بيش از 160 هزار متر مربع فرش را توليد مي كنند كه تنها 100 هزار متر مربع صادر مي شود.
امروز نيز به واسطه سونامي سوزانده خشكسالي كه 19 سال بر اين استان حكمفرماني دارد تنها منبع درآمد بسياري از روستاييان همين بافت فرش است و حمايت جدي مسئولان تنها اميدشان براي امرار و معاش در اين صنعت است.
ايجاد مركز تهيه و توزيع مواد اوليه مرغوب به قيمت تمام شده، برپايي نمايشگاه دايمي فرش دستباف، ايجاد مجتمع توليد سفارش پذير فرش دستباف و راه اندازي آموزشگاه جامع فرش دستباف در استان از جمله طرح هايي است كه 14 سال قبل براي رونق فرش دستباف خراسان جنوبي مصوب شده و هنوز اجرايي نشده است.
كارشناسان فرش بر اين باورند اجراي طرح هاي مذكور در كنار توجه جدي به بازاريابي در سطوح ملي و بين الملي با اختصاص اعتبار از سوي دولت مي تواند بازار فرش استان را از ركود خارج كند.
رئيس اتحاديه فرش دستباف خراسان جنوبي به خبرنگار ايرنا گفت: سال گذشته 160 هزار مترمربع فرش دستباف در استان توليد و 100 هزار مترمربع به خارج كشور صادر شد كه حدود 20 هزار متر مربع در داخل كشور به فروش رسيد و 45 هزار مترمربع روي دست بافندگان باقي مانده است.
محمدحسين كاميابي مسك بيان كرد: هر سال بيش از 30 تا 35 درصد فرش توليدي استان روي دست بافنده مي ماند يعني در 2 تا سه سال به اندازه توليدات يك سال، فرش بافته شده در انبارها انبار مي شود.
وي ادامه داد: فرش خراسان جنوبي در نقشه هاي ريزه ماهي، خشتي و نايني بافته و به آلمان، امارات متحده عربي، ايتاليا و برخي كشورهاي اروپايي صادر مي شود.
كاميابي مسك با اشاره به اينكه در چند سال اخير حجم تجارت جهاني فرش دستباف جهان كاهش يافته است اظهار داشت: به طور مثال در سال هاي 73 تا 78 بيش از 96 درصد فرش توليدي استان به كشورهاي اروپايي صادر مي شد و ميزان توليد فرش استان خيلي كمتر از ميزان تقاضا بود، در اين برهه زماني ميزان توليد سالانه فرش استان بيش از 200 هزار متر مربع بود.
وي گفت: تحريم كشورهاي اروپايي در كاهش ارزآوري فرش استان بسيار تاثيرگذار بوده و باعث شده كه فرش ساير كشورهاي منطقه جايگزين فرش كشورمان در بازارهاي جهاني شود.
رئيس اتحاديه فرش دستباف خراسان جنوبي به ثبت جهاني فرش «مود» شهرستان سربيشه و «قهستان» شهرستان درميان به عنوان دو شهرستان مرزي در سال 95 اشاره كرد و افزود: فرش استان به لحاظ زيبايي، اصالت در طرح، نقشه و ظرافت مطابق سليقه بازارهاي هدف است، همواره مشتري خود را در بازارهاي جهاني دارد و يكي از شناخته ترين برندهاي فرش دنيا است.
كاميابي مسك عنوان كرد: در حال حاضر توليد فرش استان مازاد بر تقاضاي بازارهاي خارجي و داخلي است كه اين موضوع باعث ركود آن شده است.
وي براي عبور از ركود فرش دستباف پيشنهاد داد كه دولت بازارهاي خارجي جديدي را براي عرضه فرش دستباف شناسايي كند تا فروش فرش استان رونق پيدا كند.
كاميابي مسك گفت: در گذشته يك و چهارم فرش توليدي استان به كشور آمريكا صادر مي شد كه در حال حاضر اين كشور از خريد فرش ايراني خودداري مي كند.
وي افزود: با توجه به ركود فرش دستباف استان، ايجاد شغل در اين زمينه توجيه اقتصادي ندارد اما از آنجايي كه ايجاد اشتغال در اين صنعت نيازمند كمترين سرمايه گذاري است بيشترين شغل در اين زمينه ايجاد مي شود.
رئيس اتحاديه فرش دستباف خراسان جنوبي اظهار داشت: با توجه به 18سال خشكسالي، نبود صنعت و از رونق افتادن كشاورزي و دامداري، قالي بافي نقش عمده اي در معيشت روستاييان و بخشي از مردم شهرها ايفا مي كند، با توجه به اقليم منطقه به دليل ادامه خشكسالي فعاليت كشاورزي و دامداري رونقي ندارد، مردم مجبور به بافت فرش هستند اما توليد فرش مازاد بر مصرف است.
كاميابي مسك گفت: توليد فرش دستباف مازاد بر تقاضا باعث كاهش شديد قيمت فرش استان شده و از آنجا كه بافنده توان مالي ندارد، فرش را با قيمت كم به فروش يا پيش فروش مي كند و متاسفانه بخش عمده اي از سود فرش به جيب دلالان مي رود.

** دست دلالان و واسطه ها از بازار فرش كوتاه شود
وي با تاكيد بر اينكه بايد دست دلالان و واسطه ها از بازار فرش كوتاه شود اضافه كرد: ايجاد مركز تهيه و توزيع مواد اوليه مرغوب به قيمت تمام شده، برپايي نمايشگاه دايمي فرش دستباف، ايجاد مجتمع توليد سفارش پذير فرش دستباف و راه اندازي آموزشگاه جامع فرش دستباف در استان از جمله طرح هايي است كه 14 سال قبل براي رونق اين صنعت در استان مصوب شد و متاسفانه هنوز اجرايي نشده است.
كاميابي مسك عنوان كرد: در دولت گذشته و فعلي هيچ قدمي براي اجرايي شدن طرح هاي مذكور برداشته نشده و همچنان طرح هاي فرش دستباف استان پانخورده باقي مانده است.
كارشناس فرش دستباف خراسان جنوبي هم گفت: در حال حاضر بازار فرش دستباف استان در ركود بي سابقه خود به سرمي برد و در اكثر روستاها فرش بافنده بر روي دست آن باقي مانده است.
احمدرضا رضايي با بيان اينكه نبود بازار فروش خارجي و استقبال كم بازار داخلي از فرش دستباف به علت وجود تنوع در طرح هاي فرش ماشيني يكي از مشكلات فرش دستباف است گفت: بازاريابي در بازارهاي جديد دنيا مي تواند رمز ماندگاري فرش دستباف باشد.
وي با تاكيد بر اينكه بايد فرش دستباف به عنوان ايراني ترين كالا در سال حمايت از كالاي ايراني بيش از گذشته مورد حمايت قرار گيرد، گفت: هم اكنون به دليل ركود بازار و عليرغم كيفيت عالي فرش دستباف، تفاوت قيمت چنداني بين فرش ماشيني و دستباف وجود ندارد و مردم مي تواند از فرش دستباف داخل استفاده كنند.
اين كارشناس فرش دستباف كميته امداد خراسان جنوبي اظهار داشت: در حال حاضر فقط نقشه هاي قديمي براي استفاده كپي برداري مي شوند كه نياز است براي رونق بازار اين محصول، نقشه ها با طراحي جديد و متناسب با سليقه بازار و داراي جذابيت و تنوع فراوان به روزرساني شود.
رضايي با گلايه شديد از حضور دلالان در بازار فرش دستباف استان هم گفت: در استان قيمت فرش را دلالان تعيين مي كنند و از طرفي با توجه به وجود خشكسالي هاي شديد و عدم توان برخي افراد در تامين مواد اوليه، دلالان رنگ و لوازم بافت فرش را تهيه و در اختيار بافنده قرار مي دهند و بافنده با دستمزد اندك فرش را براي دلال توليد مي كند كه سود اصلي نصيب دلال مي شود.
وي ادامه داد: يك بافنده ماهر استان به صورت تمام وقت با اين شرايط ركود بر بازار فرش روزانه تنها 15هزار تومان درآمد دارد كه بافت فرش هيچ صرفه اقتصادي براي او ندارد.
اين كارشناس فرش پيشنهاد كرد؛ حمايت دولت از بافندگان فرش در قالب خريد تضميني فرش و تحويل مواد اوليه به صورت مدت دار مي تواند دست دلالان را از بازار فرش استان كم كند.
رضايي گفت: اين روزها بافندگان فرش استان با كمترين درآمد، چرخ هاي اين صنعت ديرينه را مي چرخانند و بيش از گذشته نيازمند حمايت دولت هستند.
وي بيان كرد: در دهه 70 و 80 كه بازار فرش استان رونق داشت حتي يك تخته فرش هم روي دست بافنده نمي ماند ولي متاسفانه در حال حاضر ركود فرش خالي از سكنه روستاها را نيز در پي داشته و بيشتر بافندگان حرفه اي استان به حاشيه شهرها مهاجرت كرده اند.
يكي از بافندگان فرش در بخش قهستان شهرستان درميان هم گفت: به فروش نرفتن فرش هايم در چند سال گذشته باعث بي انگيزه شدنم در توليد فرش شده و هر ساله وضعيت خريد و فروش فرش بدتر از سال هاي قبل مي شود، در مجموع بازار فروش فرش كساد است و معامله اي انجام نمي شود.
علي محمدزاده افزود: در بيشتر روستاهاي منطقه به خصوص در شهر قهستان توليدات بافندگان روي هم انبار شده و هر سال هم بر تعداد آن افزوده مي شود و هيچ فردي حتي دلالان هم به سراغ خريد فرش نمي آيند.
وي بيان كرد: از چند سال گذشته به دليل به فروش نرفتن فرش، تعدادي زيادي از بافندگان ماهر منطقه دست از كار كشده اند و ديگر دار قالي برپا نمي كنند، همچنين تعدادي زيادي از كارگاه هاي دسته جمعي توليد فرش دستباف نيز بسته شده است.
اين بافنده فرش خراسان جنوبي ادامه داد: اين در حالي است كه در صورت رونق مجدد فرش دستباف، باز هم بافندگان دارهاي قالي را دوباره برپا خواهند كرد و همانند ساليان قبل از اين محل درآمدزايي خواهند داشت.
محمدزاده اظهار داشت: در همين بازار ركود فرش دولت براي توليد فرش دستباف به بافندگان تسهيلات ارائه مي دهد اين در حالي است كه ارائه تسهيلات به دليل فقدان فروش توليدات بافندگان تنها به ركود بازار و انبار شدن بيشتر فرش ها كمك مي كند.
وي گفت: مشكلي اصلي بافندگان ركود بازار است كه بايد دولت بيش از گذشته با بازاريابي و خريد تضميني از بافندگان حمايت كنند تا اميد آنان براي توليد فرش افزايش يابد.
گزارش: حكيمه مصطفايي
7556*6054