شكست سكوت و تاریكی با نور افكنی بر یادمان های تاریخی

در دوره ای كه كیفیت رنگ، نور و صدا و نقش آن در توسعه گردشگری جهان به اثبات رسیده، تخت جمشید، این مجموعه باشكوه جهانی در شب چیزی برای عرضه به گردشگران داخلی و خارجی ندارد و تجهیزات نورپردازی فرسوده آن كه عمری 50 ساله دارد نیز نمی تواند عامل اقناع كننده ای برای بازدید از این بنا در تاریكی شب باشد.
صنعت گردشگری در سالیان اخیر با بهره از تكنولوژی تحولات شگرفی داشته به گونه ای كه نورپردازی امروزه به یكی از مهمترین جاذبه های این صنعت تبدیل شده كه به عنوان عاملی برای ارتقای جلوه بصری بناهای تاریخی از آن استفاده می شود.
ممكن است بنایی با معماری ساده اما نورپردازی اصولی و حرفه ای بسیار شكیل تر از آنچه هست به چشم آید.
نورپردازی در یك بنای تاریخی و یا یك محوطه باستانی تنها به معنی تأمین روشنایی محیط نیست و به مراتب كاربری‎های گسترده‎ تری را شامل می‎شود به نحوی كه كیفیت نور می‎تواند احساسات متناسبی را برانگیزد.
نقش نورپردازی و تاثیرات شگرف آن در جذب گردشگر برای اغلب متخصصان این حوزه امری ثابت شده است در حالی كه در اغلب بناهای تاریخی استان فارس و شیراز از این مهم غافل شده و تنها این عامل در حد روشنایی اضطراری شبانه یك اثر تاریخی تنزل یافته و همه میراث تاریخی این خطه از جلوه های متنوع نورپردازی دور مانده است.
یكی از این مجموعه ها كه شهرتی جهانی نیز دارد بنای تخت جمشید است كه تنها به یك نورپردازی جزئی كه عمری در حدود پنجاه سال دارد و فرسوده نیز شده در این محل بسنده شده است.

** نورپردازی حرفه ای عامل مهمی در جذب گردشگر
یك باستان شناس و فعال فرهنگی استان فارس در این باره به خبرنگار ایرنا،می گوید: هنر نورپردازی و طراحی حرفه ای آن، در دیده شدن بناهای تاریخی به عنوان نقاط پرارزش شهری و جذب گردشگر نقش بسزایی دارد.
زهره وكیلی نژاد با اشاره به اینكه نورپردازی مصنوعی در شب می تواند باعث تغییر و دگرگونی در جذب گردشگر به سوی یك محل باشد،افزود: با استفاده از نورپردازی های ویژه می توان ارزش های فنی ،هنری و معانی پنهان در معماری های باستانی را در آثار تاریخی روایتگری كرد.
وی ادامه داد: صنعت گردشگری یكی از بزرگترین و متنوع ترین صنعت های روز دنیا به شمار می رود و در این رابطه جاذبه های گردشگری به عنوان یكی از مولفه های اصلی توسعه گردشگری مد نظر است.
وكیلی نژاد اضافه كرد: در این بین نورپردازی مقوله ای است كه می تواند در ایجاد ارزش و جذابیت به جاذبه های گردشگری یك منطقه نقش موثری ایفا كند،امری كه در اغلب بناهای تاریخی شیراز و استان فارس از جمله تخت جمشید به آن توجه نشده است.
این فعال فرهنگی اظهار داشت: مجموعه تخت جمشید یكی از منحصربه فردترین میراث های جهان بشمار می رود كه ظرفیت عظیمی برای جذب گردشگران در شب دارد البته اگر این امر مورد توجه مسئولان میراث فرهنگی این استان قرار گیرد و از نورپردازی ویژه و روایتگر و دارای سناریویی باستانی با بهره از تكنولوژی های روز دنیا استفاده شود.

** قرارداد 14 ساله نورپردازی تخت جمشید كه هنوز اجرایی نشده است
مدیر پایگاه میراث جهانی پاسارگاد و تخت جمشید در گفت و گو با خبرنگار ایرنا گفت: 14 سال پیش برای نورپردازی تخت جمشید تفاهم نامه ای بین رئیس وقت سازمان میراث فرهنگی و یك شركت معتبر اتریشی منعقد شد اما این كار تاكنون متوقف مانده است.
حمید فدایی افزود: از اردیبهشت ماه امسال پیگیری هایی برای برقراری ارتباط مجدد با این شركت اتریشی انجام و طی دو ،سه ماه گذشته جلسات فشرده ای با حضور رئیس سازمان میراث فرهنگی،صنایع دستی و گردشگری كشور در خصوص موضوع نورپردازی مجموعه تخت جمشید برگزار شده كه در این جلسات بر از سرگیری ارتباط با شركت اتریشی طرف قرار داد تاكید شد.
وی ادامه داد: براین اساس توافقات اولیه ای با طرف اتریشی انجام و در نتیجه آن درزمان حاضر مقرر شده كه شركت اتریشی در برنامه قبلی كه حدود 14 سال پیش تدوین شده بازنگری كند و همچنین ما نیز ساز و كارهای اجرایی این كار را فراهم كنیم.
فدایی اضافه كرد: براساس پیگیری های انجام شده این پروژه بصورت استفاده از فاینانس به انجام خواهد رسید كه در قالب آن یك وام بانكی از طریق بانك های اتریشی در اختیار ما قرار می گیرد.
وی با اشاره به اینكه پیگیری های اجرای این كار در حال انجام است و كندی پیشرفت آن نیز به دلیل فشارهایی است كه به جهت تحریم های جدید وارد شده،گفت: امیدواریم كه با وجود این شرایط و فشارها بتوانیم این پروژه را به سرانجام برسانیم .

**طرح جامع ارتقای زیرساخت های گردشگری تخت جمشید
فدایی با بیان این مطلب كه این طرح و همكاری با طرف خارجی تنها به نورپردازی تخت جمشید محدود نمی شود افزود: این كار در قالب طرحی جامع برای توسعه سایر زیرساخت های گردشگری مجموعه تخت جمشید دنبال خواهد شد.
مدیر پایگاه میراث جهانی پاسارگاد و تخت جمشید اظهار داشت: این طرح جامع در قالب طراحی نور و صدا برای بازدید در شب، بهره برداری از چادرهای مخصوص حفاظتی، ایجاد كافه تریا بین المللی ،ایجاد بازارچه های عرضه كننده محصولات ویژه و همچنین استفاده از تكنولوژی های جدید و به روز دنیا برای معرفی هر چه بهتر این مجموعه به دنیا خواهد بود.
وی ادامه داد: موزه تخت جمشید نیز با طرحی محتوایی مناسبتری تغییر و كل ساختمان كاخ ملكه یا مادر در اختیار ظرفیت موزه قرار می گیرد و بخش های اداری از این مكان منتقل خواهد شد تا فضاهای نمایشگاهی و معرفی بهتری در این موزه مستقر شود.
به گفته فدایی مطالعات اولیه و برنامه ریزی این موضوع در حال انجام است و هنوز طرح جامع آن تكمیل نشده و بنابراین برآورد هزینه نورپردازی سه بعدی مشخص نیست.

**وعده آبان ماه
وی در پاسخ به سوالی در خصوص پیش بینی زمان بندی و عملیاتی شدن این قرارداد با طرف اتریشی،بیان كرد: همكاران ما در حال تلاش هستند كه این كار به سرانجام برسد و تا ماه آینده و اواسط آبان ماه 97 عملیات اجرایی این طرح آغاز شود.
فدایی در بخش دیگری از صحبت های خود عنوان كرد: نورپردازی هایی در دوره های مختلف در مجموعه تخت جمشید اجرا شده و سابقه اجرای برنامه نور و صدا این مجموعه به پیش از انقلاب اسلامی باز می گردد كه بعد انقلاب نیز كارهایی در این رابطه انجام گرفته اما اكنون به لحاظ نورپردازی این محوطه از استانداردهای لازم برای گردشگران داخلی و خصوصا خارجی برخوردار نیست.
وی با اشاره به اینكه وضعیت نور مجموعه تخت جمشید در حال حاضر در وضعیت اضطراری قرار دارد افزود: اگر طرح نورپردازی پیشرفته و سه بعدی كه مدنظر است در این مجموعه انجام شود ظرفیت بزرگی نه تنها برای تخت جمشید و استان فارس بلكه برای كشور ایران به وجود خواهد آمد.

** فناوری نورپردازی در داخل كشور باید توانا شود
فدایی اضافه كرد: اگر قرارداد با طرف اتریشی برای نورپردازی مجموعه جهانی تخت جمشید به سرانجام نرسد تلاش می كنیم كه حداقل ها را در این محل انجام و سیستم های داخلی را ارتقا دهیم.
مدیر پایگاه میراث جهانی پاسارگاد و تخت جمشید اظهار داشت: نورپردازی در ابنیه تاریخی امری بسیار تخصصی است كه این تكنولوژی با استانداردهای لازم در كشور ما رشد پیدا نكرده و لازم است كه از دانش خارجی نیز در این حوزه بهره مند شد و در كنار آن از ظرفیت های داخلی برای آموزش و انتقال مهارت در سایر ابنیه میراث فرهنگی كشور استفاده شود.
وی اشاره كرد: تمام سایت های باستانی و تاریخی ایران مانند تخت جمشید و پاسارگاد شاخص نیستند و در كشور صدها و حتی هزاران محوطه باستانی و بنای تاریخی وجود دارد كه همه این مجموعه ها در مقیاس های مختلف نیازمند نورپردازی هستند و یا به نورپردازی اضطراری نیاز دارند كه محوطه هایی گردشگر پذیر شود.
فدایی بیان كرد: باید در حوزه نورپردازی تخصصی و بومی كردن این دانش مطابق با استانداردهای روز دنیا در داخل كشور سرمایه گذاری شود تا بتوان از ظرفیت های داخلی در خصوص جنبه های هنری نورپردازی با استفاده از طرحی محتوایی منطبق بر سناریو نویسی بهره برداری شود.
مجموعه جهانی تخت جمشید به یادگار مانده از دوران هخامنشیان در 55 كیلومتری شمال شرقی شیراز و در محدوده شهرستان مرودشت واقع شده است.
سلسله هخامنشیان از سال 330 تا 550 پیش از میلاد در ایران حكومت كردند.
این یادمان تاریخی در سال 1979 میلادی با شماره 114 در سازمان جهانی ملل متحد(یونسكو) ودر سال 1310 هجری شمسی در فهرست ملی ثبت شده است.
گزارش از محمدامین افشارپور
9873 /1876