آبزی پروری استان مركزی در آینه تهدیدها و فرصت ها

استان مركزی رتبه اول صادرات و تنوع تولید ماهیان زینتی را به خود اختصاص داده و 90 درصد صادرات این ماهیان در كشور از این خطه انجام می شود.
این استان از ذخیره گاه های كشوری شاه میگو دراز آب شیرین كشور در سد نقوسان تفرش، كلاله شهرستان اراك و سد 15 خرداد دلیجان به شمار می رود.
وجود هفت مركز فعال فرآوری و بسته بندی ماهی به ظرفیت سه هزار و 500 تن در سال، قطب تولید بچه ماهی قزل آلای كشور با ظرفیت تولید 62 میلیون قطعه در سال، كسب قرار داشتن در زمره 17استان پرورش دهنده ماهیان خاویاری، كسب رتبه یازدهم استان غیر ساحلی، هفدهم پرورش دهنده ماهی در قفس، هشتم تولید و استحصال خاویار، سوم تولید بچه ماهی قزل آلا در سیستم حد واسط و ششم در سیستم های تكثیر حد واسط از مزیت های این استان است.
استان مركزی ششمین تولیدكننده ماهیان زینتی، جایگاه سوم تولید ماهیان پرورشی در استخرهای ذخیره 2 منظوره كشاورزی است و در زمره چهار استان پرورش دهنده ریز جلبك ها، دارنده واحد ساخت تجهیزات آبزی پروری و فرآوری و از ذخیره گاه های آرتمیا در كشور(تالاب میقان) با ظرفیت برداشت 2 تن در سال است.
این استان رتبه 13 را در زمینه سرانه مصرف آبزیان و چهارم در پرورش ماهیان خاویاری را دارد و می طلبد كه زنجیره تولید و فرآوری محصولات آبزی در این استان تكمیل و توسعه یابد.
به گفته فعالان حوزه آبزی پروری استان مركزی كمبود آب، افزایش قیمت خوراك و تجهیزات مورد نیاز صنعت آبزی پروری، شفاف نبودن قیمت تخم ماهی، وجود واسطه و نبود پایانه صادراتی از مهمترین مشكلات تولیدكنندگان این حوزه است.
«محمد شاهرخی» از تولیدكنندگان محصولات شیلاتی استان مركزی گفت: آبزی پروران این استان از پیچیدگی مراحل اداری به عنوان بزرگترین مشكل رنج می برند.
وی افزود: تولیدكنندگان این حوزه در پیگیری امور اداری با مانع تراشی های متعدد مواجه اندكه روند كار را كند و خسته كننده می كند.
این تولیدكننده صنعت آبزی پروری استان مركزی گفت: قوانین بالا دستی نیازمند بازنگری است چرا كه به گونه ای تدوین شده كه با تولید همخوانی كامل ندارد و این مهم به گونه ای است كه در پیگیری یك امر كوچك دست اندازهای بزرگ برای تولیدكننده ایجاد می كند.
«محمد پاكپور» یكی دیگر از تولیدكنندگان صنعت آبزی پروری استان مركزی نیز در این خصوص گفت: سالانه سه میلیون قطعه بچه ماهی و 31 تن ماهی پرواری قزل آلا در این واحد تولید و به بازار عرضه می شود.
وی ادامه داد: بخشی از تولید این واحد تولیدی در داخل استان مركزی مصرف می شود و بقیه به استان های خراسان، آذربایجان غربی، چهارمحال بختیاری و استان های شمالی كشور ارسال می شود.
این تولیدكننده آبزی پروری استان مركزی گفت: نابسامانی بازار، نوسانات قیمت دلار، وجود واسطه ها و شفاف نبودن قیمت تخم ماهی از جمله مشكلات واحدهای آبزی پروری استان است.
پاكپور افزود: كم آبی از دیگر مشكلات فعالان آبزی پروری استان است و خشكسالی های اخیر مشكلاتی برای شاغلان حوزه آبزی پروری استان ایجاد كرده كه نیازمند رسیدگی است.
وی افزود: در این واحد تولیدی برای جلوگیری از هدررفت آب از سامانه تلفیقی بسته بهره گیری شده و از پساب آن نهال های مثمر از جمله گلابی، گیلاس و سیب با كشت سلولی كشت می شود.
كارشناس اداره بهداشت و مدیریت بیماری های طیور، آبزیان و زنبور عسل اداره كل دامپزشكی استان مركزی در این خصوص گفت: 16 واحد پرورش تفریق و پرورش تخم چشم زده در این استان فعالیت می كنند.
«مهدی جان محمدی» افزود: 100 درصد تخم ماهی قزل آلا استان مركزی وارداتی است و از كشور های اسپانیا، فرانسه و آفریقای جنوبی تامین می شود.
وی ادامه داد: عمده مزارع تفریق بچه ماهی قزل آلای استان مركزی در شهرستان های اراك، خنداب، شازند و خمین واقع شده و این استان در زمینه تولید بچه ماهی رتبه سوم را در سطح كشور به خود اختصاص داده است.
كارشناس اداره بهداشت و مدیریت بیماری های طیور، آبزیان و زنبور عسل اداره كل دامپزشكی استان مركزی با یادآوری تولید سالانه یك میلیون و 500 هزار قطعه ماهیان زینتی در این استان خاطر نشان كرد: تخم بچه ماهیان زینتی از كشور های تایلند، اندونزی و مالزی به استان وارد و بیشتر این ماهی ها در شهرستان محلات پرورش داده می شوند.
جان محمدی گفت: استان مركزی با تولید این میزان ماهی زینتی رتبه نخست را در این حوزه به خود اختصاص داده و عمده این آبزیان زینتی به كشورهای افغانستان و عراق صادر می شود.
وی یاد آور شد: 53 مورد بازدید نظارت و بهداشتی و یكهزار و 447 مورد نمونه برداری تصادفی برای مقابله با شیوع بیماری در بین واحدها آبزی پروری استان انجام شده است.
جان محمدی افزود: نتیجه پایش های امسال از سطح واحدهای آبزی پروری استان موردی از بیماری های ویروسی از جمله سندرم خونریزی دهنده در این واحدها را نشان نداده است.
كارشناس اداره بهداشت و مدیریت بیماری های طیور، آبزیان و زنبور عسل اداره كل دامپزشكی استان مركزی ادامه داد: برای جلوگیری از بروز و شیوع احتمالی بیماری های ویروسی در واحدهای آبزی پروری استان تخم ماهی وارداتی به مدت 21 روز قرنطینه و پس از انجام آزمایش ویروسی و نبود بیماری اجازه فروش صادر می شود.
جان محمدی، نبود پایانه ویژه صادرات شیلاتی، كمبود آب و افزایش قیمت خوراك و لوازم جانبی مورد نیاز آبزی پروری در از مهمترین مشكلات این بخش در استان مركزی دانست و گفت: با توجه به ظرفیت های پرورش ماهیان زینتی استان، ایجاد گمرك ویژه صادرات این ماهیان از اولویت های استان است و می طلبد ایجاد این پایانه در دستور كار مسئولان قرار گیرد.
وی افزود: با توجه به افزایش قیمت ارز در كشور قیمت تخم چشم زده وارداتی تا سه برابر افزایش یافته است كه افزایش قیمت تولید را برای صنعت آبزی پروری استان به همراه داشته است.
مدیر شیلات و آبزیان سازمان جهاد كشاورزی استان مركزی نیز در این خصوص گفت: صنعت آبزی پروری و شیلات یكی از فعالیت های جوان در بخش كشاورزی است و توجه به این حوزه افزایش اشتغال، تولید و درآمدزایی برای استان را به همراه دارد.
«حسن اكبری» افزود: توان تولید 17 هزار تن ظرفیت آبزی پرورشی شامل ماهیان سردابی گرمابی و خاویاری، سه هزار تن ماهی تیلاپیا در استخرهای گلخانه ها و منابع آبی كشاورزی با دمای بالاتر از 25 درجه سانتیگراد و تولید یك هزار تن ماهی سرد آبی و گرمابی به روش قفس در سدهای خاكی استان از جمله ظرفیت های تولید محصولات شیلاتی استان مركزی است.
وی، وجود شركت های دانش بنیان فعال در حوزه آبزی پروری و صنایع وابسته را از دیگر ظرفیت های مهم صنعت آبزی پروری استان مركزی دانست و ادامه داد: 20 درصد شركت های دانش بنیان فعال در حوزه شیلات كشور در این استان مستقر است كه این مهم ظرفیت مهمی در افزایش تولید و بهره وری در بخش آبزی پروری استان است.
مدیر شیلات و آبزیان سازمان جهاد كشاورزی استان مركزی خاطر نشان كرد: پیگیری ساخت نخستین شهرك الگویی تكثیر و پرورش ماهیان زینتی كشور در استان به ظرفیت 10 میلیون قطعه و اشتغالزایی برای 200 نفر به صورت مستقیم، تكمیل و بهره برداری از واحد تولیدی كنسرو ماهی در ظروف ساندیسی به ظرفیت هشت و نیم میلیون قوطی در سال، 6 كارخانه فرآوری و بسته بندی تخصصی آبزیان به ظرفیت 16 هزار و 950 تن، چهار كارخانه تخصصی خوراك آبزیان به ظرفیت 67 هزار تن، تو سعه مراكز تفرجگاهی شیلاتی از جمله برنامه های این مدیریت برای افزایش بهره وری و درآمدزایی محصولاتی شیلاتی در این استان است كه باید با كمك متولیان امر پیگیری و به بهره برداری برسند.
اكبری، محدودیت منابع آبی و همكاری كمرنگ برای بهره گیری از سدهای خاكی استان از طرف دستگاه های مرتبط، ضعف آموزش و ترویج روش های نوین آبزی پروری، سنتی بودن ساختار بازار آبزیان و ناتوانی در تولید فرآورده های نوین شیلاتی، ناهماهنگی سازمان های مسئول و زیر مجموعه های بخش كشاورزی در پشتیبانی از آبزی پروری و ووجود ایین نامه های دست و پاگیر را از جمله مشكلات این بخش در استان مركزی دانست.
وی خاطرنشان كرد: تقویت آموزش و ترویج كاربردی، ساماندهی بازار و بهبود بازاریابی آبزیان، بهره گیری از دانش روز جهان برای تكثیر، پرورش و بازسازی ذخایر آبزیان بومی، تدوین استانداردهای تجهیزات آبزی پروری، حمایت از طرح های الگویی آبزی پروری، پیاده سازی بیمه تمام خطر در واحدهای آبزی پروری، پیاده سازی بیمه فراگیر بچه ماهی و تولید فر آورده های شیلاتی نوین از جمله راهكارهای رفع مشكلات و توسعه تولیدات صنعت آبزی پروری استان مركزی است.
مدیر شیلات و آبزیان سازمان جهاد كشاورزی استان مركزی بهره گیری از دانش روز دنیا برای پشتیبانی از فعالیت آبزی پروری و آبزی مصرفی، هماهنگی بیشتر میان سازمان ها و تشكل های دست اندار، بهره گیری از سیاست های منطقه ای در توسعه آبزی پروری و آبزی مصرفی و ایجاد اشتغال در حوزه آبزی پروری خرد را از دیگر راهكارهای توسعه صنعت آبزی پروری در استان عنوان كرد.
استان مركزی به عنوان دومین قطب صنایع مادر تخصصی، چهارمین قطب صنعت كشور محسوب می شود و در زمینه تنوع تولیدات صنعتی رتبه نخست كشور را به خود اختصاص داده است.
این استان با وجود صنعتی بودن در زمره 10 استان نخست كشور در بخش كشاورزی است كه 90 هزار بهره بردار شامل 20 درصد شاغلان استان در این حوزه فعال هستند.
670 هزار هكتار اراضی باغی و كشاورزی در استان مركزی وجود دارد كه یك و 2 دهم درصد تولیدات كشاورزی مازاد بر نیاز استان به سایر مناطق ارسال می شود.
استان مركزی با تولید حدود 54 هزار تن گوشت سفید، 53 هزار تن تولید گوشت قرمز، 320 هزار تن شیر، حدود 41 هزار تن تولید تخم مرغ از جایگاه ویژه ای در تولیدهای بخش كشاورزی و دامداری در سطح كشور برخوردار است.
این استان رتبه چهارم تولید بچه ماهی قزل آلا، رتبه اول در تنوع تولید گل و گیاهان زینتی، رتبه دوم تولید گل ها شاخه بریده، رتبه سوم در تولید گل و گیاهان زینتی، رتبه دوم سطح زیر كشت و تولید انار كشور، رتبه ششم تولید پسته، مقام هشتم تولید گل محمدی، مقام نهم در تولید انگور، رتبه سوم در تولید لوبیا و رتبه پنجم در تولید جو را به خود اختصاص داده است.
استقرار ایستگاه انار ساوه، پژوهشكده گل و گیاهان زینتی محلات، ایستگاه ملی تحقیقات لوبیای خمین، وجود شعبه ششم تحقیقات واكسن و سرم سازی رازی، وجود ایستگاه تحقیقات ماهیان زینتی و مركز تحقیقات كشاورزی و منابع طبیعی نیز از ظرفیت های علمی و تحقیقاتی استان مركزی است.
1955/ 6013/
گزارش: مهدی عظیمی