طبق تعریف سازمان بهداشت جهانی كودك آزاری عبارت است از آسیب یا تهدید جسم، روان، سعادت، رفاه و بهزیستی كودك به دست والدین یا افرادی كه نسبت به او مسئول هستند.
كودك آزاری پدیده ای متعلق به منطقه ای خاص نیست و در سراسر جهان این پدیده منفور وجود دارد بطوری كه یونیسف در گزارشی میزان كودك آزاری در سراسر جهان را به شدت نگران كننده دانست. براساس این گزارش 300 میلیون كودك در جهان با خشونت بزرگ می شوند.
این در حالی است كه به اذعان روانشناسان و متولیان امر پیشگیری از كودك آزاری، قوانین پیشگیرانه، آگاهسازی جامعه و آموزش والدین نختسین گامهای مبارزه با كودك آزاری هستند.
معاون حقوق بشر و امور بین الملل وزیر دادگستری نیز هفته جاری طی نشست تخصصی مرتبط با موضوع كودكان در مشهد گفت: در قوانین مربوط به حوزه كودكان نیازمند نگاه جامع الاطراف هستیم.
* همه مسئولیم
استادیار گروه علوم تربیتی دانشگاه فردوسی مشهد به خبرنگار ایرنا گفت: همه ما نسبت به كودكان مسئولیم، كودكان با خواست خود پا به دنیا نگذاشته اند و همه باید نسبت به آنها مسئولیت پذیر باشیم.
دكتر سید محسن اصغری افزود: هر چیزی كه موجب رنجش كودكان شود، مانع رشد همه جانبه آنها شود و به آنها آسیب بزند، آزار كودك است.
وی اظهار داشت: آزار فیزیكی، جنسی و تربیتی از مصادیق آزار كودكان است و ناآگاهی والدین و افراد موثر در جامعه نسبت به حقوق و ویژگی های كودكان، شرایط كودك آزاری را مهیا می كند.
اصغری گفت: منفعت جویی بزرگسالان و چالشهای كلان در جوامع نظیر بی عدالتی، تبعیض و نزاع نیز كودكان بسیاری را مورد آسیب قرار می دهد كه اطلاع رسانی ، افزایش آگاهی و مسئولیت پذیری والدین و جامعه نسبت به كودكان تا حد زیاد عوامل زمینه ساز كودك آزاری را كاهش می دهد.
این روانشناس افزود: كودك موجودی حساس و دارای ظرفیت های بسیار برای رشد است ولی در جریان رشد نیازمند همراهی با والدین و بزرگسالان است، هر چقدر حساسیت نسبت به كودكان را افزایش دهیم ، میزان سوء استفاده از آنها كاهش می یابد.
وی با بیان اینكه آثار ناشی از آسیب رساندن به كودكان از بین نمی رود، اظهار داشت: آثار این آسیب ها به شكل های مختلف به جامعه و خودمان برمی گردد لذا برای داشتن جامعه ای پویا با افراد توانمند باید كودكانی عاری از عقده و آسیب و سرشار از عشق تربیت كرد.
اصغری گفت: در فرهنگ دینی ما به كودكان توجه بسیار شده است، باید مسئولانه آموزه های فرهنگی و دینی را تجربه و در جامعه پیاده كنیم.
وی تاكید كرد: هر چقدر مهارت برقراری ارتباط با كودكان بیشتر باشد، به همان میزان كودك آزاری ها كاهش می یابد.
* یكهزار و 800 فقره كودك آزاری در خراسان رضوی
مدیركل بهزیستی خراسان رضوی نیز در این زمینه به خبرنگار ایرنا گفت: پارسال یكهزار و 800 مورد كودك آزاری در خراسان رضوی گزارش شد.
حمید پوریوسف افزود: در این مدت 800 كودك و شیرخوار بدسرپرست، بی سرپرست و رها شده وارد مجموعه بهزیستی خراسان رضوی شد و 317نفر آنان در قالب فرزندخواندگی و امین موقت به متقاضیان واگذار گردید.
وی اظهار داشت: از اوایل پارسال طرحی با هدف شناسایی مادران باردار معتاد در این استان اجرا شد و نوزادان متولد شده آنها زیر پوشش حمایت قرار گرفتند كه در اجرای این طرح 50 شیرخوار معتاد متولد شده در بیمارستانهای خراسان رضوی شناسایی و تحت حمایت قرار گرفتند.
* عوامل دخیل در كودك آزاری
معاون دادستان مشهد نیز به خبرنگار ایرنا گفت: عدم ارائه آموزش های شفاف و فراگیر به شهروندان و كودكان، فقدان قوانین در راستای تسهیل و تسریع اتخاذ تصمیم قضایی در ارتباط با سلب فوری حضانت از والدین نالایق و مسامحه در پرداختن به پدیده كودك آزاری از عوامل موثر در كودك آزاری هستند.
نیره عابدین زاده افزود: همچنین ارتباط مستقیم بین اعتیاد والدین و در معرض آسیب قرار گرفتن كودكان وجود دارد.
وی اظهار داشت: كنترل نشدن فرهنگ برخی مناطق یا افراد در ارتباط با ممنوعیت های قانونی و اخلاقی ازدواج كودكان، عدم نظارت جدی بر محیط های كار از نظر مسائل اقتصادی، بیمه و امثال آن و عدم تجهیز بوستان ها و محیط های بازی كودكان به استانداردهای ضروری جهت حفاظت از كودكان از دیگر عوامل دخیل در كودك آزاری است.
معاون دادستان مشهد درباره راه های شناخت آزار كودك توسط والدین گفت: این موضوع یك مقوله تخصصی روانشناسی است ولی طبق تجربه شخصی در دادسرا و دادگاه در مواجهه با كودكانی كه دچار آسیب شده اند، اغلب والدین زمان نزدیك به واقعه متوجه آسیب نشده اند.
عابدین زاده افزود: در موارد مربوط به كودك آزاری جنسی نیز اغلب ترس كودك، اضطراب كودك و تمایل نداشتن وی به بیان واقعه مشاهده شده است.
وی اظهار داشت: اختلاف والدین نیز زمینه ساز كودك آزاری جسمی و عاطفی است.
** آموزش
معاون دادستان مشهد گفت: در مباحث آموزشی كودك آزاری، مهمترین قسمت آموزش متعلق به والدین است و اگر در آموزش به كودكان، والدین ناآگاه و كم توجه باشند به نتیجه مطلوب نخواهیم رسید.
عابدین زاده افزود: در مواردی چون شناخت افراد، محیطهای پرخطر، شیوه نگهداری، تربیت و محافظت از كودك، انتخاب بر عهده سرپرست است و كودك انتخابی ندارد لذا باید آموزشهای لازم برای انتخاب آگاهانه به سرپرست داده شود.
وی اظهار داشت: آموزش های كودك نیز بیشتر ناظر به شناخت خطر و نحوه مواجهه با خطر است، لذا آموزش هر یك بدون توجه به دیگری اثرات مطلوبی به همراه نخواهد دادشت.
معاون دادستان مشهد با بیان اینكه نوع آموزش نیز حائز اهمیت است، گفت: استفاده از فیلم، تئاتر و كتاب های داستان تصویری و جذاب از منابع مهم آموزش است كه بازدهی بیشتری دارد، حتی آموزش های غیر مستقیم نیز در متن فیلم ها، سریال ها و كارتون ها می تواند اثرگذاری بیشتر داشته باشد.
عابدین زاده افزود: در پیشگیری از كودك آزاری باید به وظایف قانونی دستگاه ها نیز توجه داشت، بسیاری از سازمان ها وظایفی در این مهم دارند كه زیاد مورد توجه قرار نمی گیرد و ما فقط نهاد خانواده را مسئول می دانیم.
وی اظهار داشت: در قوانین متفاوت، بسیاری از ارگانها به صورت مستقیم و غیر مستقیم در پیشگیری از كودك آزاری سهیم هستند كه شاید تاكنون به این مهم پرداخته نشده است.
* كودك آزاری جنسی
قتل ندا دختر بچه 6.5 ساله افغانستانی و امیرحسین 10 ساله در مشهد از تلخ ترین حوادث سال جاری بودند كه هر 2 نفر قربانی آزار جنسی شدند كه از بدترین نوع كودك آزاری است.
نایب رئیس سازمان نظام روانشناسی خراسان رضوی چندی قبل در نشستی با موضوع كودك آزاری گفت: كودك آزاری جنسی از مهمترین نوع كودك آزاری است كه عوارض بسیار برای كودكان نظیر خشم، ترس، اضطراب و افسردگی به همراه دارد.
دكتر حمید اصغری با بیان ینكه 90 درصد از كودك آزاری های جنسی توسط آشنایان و نزدیكان كودك صورت می گیرد، افزود: طبق مطالعه صورت گرفته توسط محققان دانشگاه علوم پزشكی ایران، آموزش مهارت های رفتار اجتماعی توسط والدین از جمله مهارت نه گفتن و بروز رفتار جرات مند در موقعیت های خطرآفرین مهمترین عامل در پیشگیری از كودك آزاری جنسی است.
وی اظهار داشت: باید به كودكان مهارتهایی بیاموزیم تا به كمك آن بتوانند موقعیت هایی را كه احتمال سوء استفاده جنسی وجود دارد شناسایی نموده و اعتماد به نفس لازم و مهارت نه گفتن برای خروج از موقعیت های خطرناك را پیدا كنند.
نایب رئیس سازمان نظام روانشناسی خراسان رضوی گفت: در اغلب خانواده ها مسائل جنسی نوعی تابو هستند و شرایطی برای كودكان فراهم نمی شود كه در این باره با والدین خود صحبت كنند.
دكتر اصغری افزود: والدین باید در باره مسائل جنسی با كودكان صمیمانه صحبت كنند و آگاه سازیهای لازم را انجام دهند و تربیت جنسی كودك از زمان تولد آغاز می شود و نباید در این زمینه تعلل كرد.
* تهدید فضای مجازی
استادیار گروه علوم تربیتی دانشگاه فردوسی مشهد اظهار داشت: فضای مجازی از جمله عوامل زمینه ساز كودك آزاری است.
وی گفت: كسانی كه از فضای مجازی به عنوان هرزه نگاری استفاده می كنند، مستعد كودك آزاری هستند لذا باید مراقبت فعالیت كودكان در این فضا بود.
نایب رئیس سازمان نظام روانشناسی خراسان رضوی افزود: فضاهای چندرسانه ای و بازی های آنلاین اینترنتی نیز از فضاهای آسیب رسان برای كودكان محسوب می شوند و باید بر این فضاها نظارت كافی وجود داشته باشد.
دكتر اصغری اظهار داشت: برای كاهش كودك آزاری در جوامع مداخله های كلان نیز مورد نیاز است، باید شهر دوستدار كودك داشته باشیم تا كودكان بدون كوچكترین تهدید حق زیست در آن داشته باشند.
* شهر دوستدار كودك
رئیس كمیسیون حقوقی شورای اسلامی شهر مشهد نیز به خبرنگار ایرنا گفت: از آنجا كه فضاهای شهری از استانداردهای لازم در تعامل با كودكان برخوردار نیست و فضای مناسب برای فعالیت اجتماعی كودكان وجود ندارد طرح 'شهر دوستدار كودك' در این كمیسیون تهیه و تدوین شد.
محسن حسینی پویا افزود: باید فضای شهری طوری باشد كه بتوان كودكان خلاق تربیت نمود و شرایط مداخله آنها را در تصمیم گیریها و فعالیتهای اجتماعی فراهم كرد.
وی اظهار داشت: طرح شهر دوستدار كودك با بهره گیری از نظرات استادان دانشگاه، جامعه شناسان و فعالان حقوق كودك توسط كمیسیون حقوقی شورای اسلامی شهر مشهد مدون شد كه برند بین المللی و مورد نظر یونیسف است لذا شورای شهر مشهد در حطیه محلی به استقبال این طرح رفت.
عضو شورای شهر مشهد گفت: تعیین استانداردهای لازم ویژه كودكان برای بوستانها و شهرهای بازی، معابر و اماكن عمومی از الزامات این طرح است كه باید پس از تصویب، توسط مدیریت شهری و نهادهای مرتبط در مشهد اجرا شود.
شانزدهم مهرماه (8 اكتبر) در برخی نقاط دنیا از جمله ایران روز جهانی كودك است.
7505/ 6053
تاریخ انتشار: ۱۶ مهر ۱۳۹۷ - ۰۸:۰۱
مشهد- ایرنا- كودكان از زیباترین هدیه های آفریدگار با دنیایی زیبا و بی آلایش هستند اما گاهی دنیای سفید و پاك آنها با پدیده زشت كودك آزاری مخدوش و تیره می شود.