صید قاچاق؛ درد بی درمان خزر

به گزارش ایرنا، اگرچه كاهش ذخایر ماهیان دریای خزر مهم ترین علت كمی صید اعلام می شود، ولی واقعیت این است كه صیادان شمالی به ویژه مازندران با رقیب غیرقابل مهار و طمع كاری به نام «صید قاچاق» باید رقابت كنند كه هر سال قوی تر شده و بر قدرت مانورش افزوده می شود.
صیادی غیرمجاز یا صید قاچاق پدیده جدیدی در استان های شمالی نیست ولی از آنجایی تبدیل به مشكل شد كه بر دامنه فعالیت این دسته قاچاقچیان در حوزه دریای خزر افزوده شده و هر سال هم وارد حوزه های جدیدتری شده اند.
شاید زمانی صید قاچاق در دریای خزر تنها برای صید ماهیان خاویاری مصداق می یافت و برای قاچاقچیان نمی ارزید به صید ماهیان استخوانی و یا دیگر گونه های آبزی در این پهنه آبی اقدام كنند، ولی امروز حتی ماهیان كوچك و گونه های نادر و كمیاب هم از دست آنها در امان نیستند و به عبارتی آب دریا را غربال كشی می كنند تا چیزی برای آینده باقی نماند.
مشكل زایی این دسته ماهیگیران تنها به همین جا ختم نمی شود و طمع كاری آنان زمان و مكان را در می نوردد تا جایی كه در خارج از فصل هم به صیادی ادامه می دهند تا نسل ماهیان بارور را از بین برند و مكان صیدشان هم علاوه بر دریا، جای جای رودخانه ها را كه محل تخم ریزی ماهیان است، در بر می گیرد.
همچنین در حالی كه بخشی از صیادان غیرمجاز با گذشت زمان مجهزتر شده و امكاناتی حتی مدرن تر از گاردهای صیادی دارند تا به قسمت های ژرف تر دریا دسترسی داشته باشند، بر تعداد تازه واردها نیز هر سال به سبب شرایط اقتصادی و بیكاری افزوده می شود كه خود خطر جدی دیگری برای ذخایر ماهیان خزر محسوب می شوند.
شاید به همین دلیل است كه مدیركل دفتر امور صید و صیادی شیلات ایران می گوید: 40 تا 45 درصد انواع ماهیان استخوانی در دریای خزر توسط صیادان غیر مجاز صید می شود.
ماهیان استخوانی مهم ترین ذخایر دریای خزر و ممر درآمد دستكم چهار هزار و 200 صیاد مازندرانی و در مجموع 11 هزار صیاد استان های شمالی است.
مختار آخوندی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا گفت كه بیشتر صیادان غیر مجاز به صورت انفرادی با هدف معیشتی و به روش دام گستر فعالیت دارند ولی در مجموع فعالیت آنان درآمد صیادان عضو «شركت تعاونی صیادی پره» استان های شمالی مازندران، گیلان و گلستان را به حداقل رسانده است.
وی مهم ترین دلیل گسترش صید غیر مجاز ذخایر دریای خزر در استان های شمالی را افزایش آمار بیكاران دانست و افزود: به دلیل اینكه مسوولان در دیگر دستگاه های اجرایی اشتغال جوانان بیكار سواحل دریای خزر را مهیا نكردند، آنان به صورت غیر مجاز اقدام به صید به روش دام گستر می كنند.
آخوندی با بیان اینكه صیادان غیر مجاز به ماهیان استخوانی مولد كه به سمت رودخانه ها كوچ می كنند، نیز رحم نمی كنند، بیان داشت: بررسی ها نشان می دهد بیشتر آنان اهمیت موضوع را نمی دانند و با هدف معیشتی صید را انجام می دهند.
مدیركل دفتر امور صید و صیادی شیلات ایران با بیان اینكه حدود 11 هزار ماهیگیر در قالب 121 شركت تعاونی صیادی پره در سواحل خزر سه استان شمالی مشغول كار هستند، افزود: البته آلودگی رودخانه ها و آب دریای خزر هم در كنار صید غیرمجاز و صید ماهیان بارور از دیگر دلایل كاهش ذخایر ماهیان استخوانی است.
وی كاهش میزان آب ورودی، پایین آمدن سطح آب و بی توجهی به غنی سازی ذخایر آبزی را از دیگر علل كاهش ذخایر ماهیان استخوانی در دریای خزر دانست و گفت: حجم صید ماهیان استخوانی دریای خزر در سال های اخیر به پایین ترین میزان خود یعنی حدود هفت هزار تن رسیده است.
طبق بررسی های علمی، 15 گونه ماهی استخوانی در دریای خزر وجود دارد كه كپور، سفید و كفال پرشمارترین آنها است.

**دام گستری، تهدید جدی
مدیركل دفتر امور صید و صیادی شیلات ایران روش دام گستر را روشی آسیب زا برای ذخایر دریای خزر دانست و گفت: بر اساس تحقیقات روش صیادی پره بهترین روش صید ماهیان استخوانی است.
روش «پره»، روشی است كه در آن تورهایی با ارتفاع هفت تا 10 متر و به طول یك هزار و 200 متر به كمك یك قایق به صورت نیم دایره در فاصله مشخصی از ساحل دریا (14 متری عمق دریا) پهن و پس از انباشته شدن از ماهیان استخوانی شامل گونه های كفال، سفید و كپور، به وسیله تراكتور به ساحل كشیده می‎شود.
آخوندی با اشاره به اینكه سالانه بین 200 تا 250 میلیون قطعه بچه ماهی به صورت مصنوعی با همكاری شركت های تعاونی و شیلات ایران تكثیر و در رودخانه های منتهی به دریای خزر رها سازی می شود، اظهار داشت: امسال نیز 23 میلیون بچه ماهی به روش شیل گذاری رها سازی شد.
وی ذخایر دریای خزر را انفال دانست و گفت: برای حفظ ذخایر دریا به همكاری هر سه قوه اجرایی، قضاییه و مجلس نیاز است تا علاوه بر حفظ و حراست، بر اساس مقررات از آن بهره برداری اقتصادی شود.
این مسوول شیلاب ایران همچنین با تاكید بر اینكه آلودگی رودخانه های منتهی به دریای خزر از حد بحران گذشته است، گفت: امروز افزون بر اینكه تكثیر طبیعی ماهیان استخوانی تا 95 درصد از بین رفته است، حتی كمتر از 10 درصد بچه ماهیان تكثیر مصنوعی رها سازی شده نیز در اثر بالا بودن آلودگی آب رودخانه و دریای خزر به مرحله صید و برداشت نمی رسند.
آخوندی با بیان اینكه جامعه صیادی شمال به این نتیجه رسیده است كه اگر نسبت به محیط زیست دریای خزر بی توجهی كند و از رودخانه و دریا محافظت نكند سال به سال با كاهش صید مواجه شده و در نتیجه با كاهش شدید درآمد مواجه می شوند، گفت: به همین دلیل در سه سال اخیر خودشان اقدام به تولید و تكثیر طبیعی و مصنوعی بچه ماهی سفید و كپور می كنند.
وی گفت: به هر حال صید غیر مجاز در دریای خزر بیداد می كند و یگان حفاظت شیلات ایران نیز به تنهایی حریف صیادان غیر مجاز نمی شود چرا كه بیشتر این افراد برای گذراندن زندگی به نیاز به صید ماهی برای فروش دارند.
این مسوول افزود: بررسی ها نشان می دهد كه وضعیت صید غیر مجاز در دو استان گیلان و گلستان حتی بدتر از مازندران است.
آخوندی با بیان اینكه صید غیر مجاز و قاچاق ماهیان خاویاری دریای خزر به مراتب بیشتر از ماهیان استخوانی است، گفت: این درحالی است كه در هشت سال اخیر بر اساس تصمیم كنوانسیون دریای خزر صید ماهیان استخوانی ممنوع اعلام شده است.
صید ماهیان خاویاری در خزر از سال 2010 میلادی بر اساس توافقی كه پنج كشور حاشیه این دریا در كمیسیون منابع زنده دریای خزر به آن دست یافتند، به مدت پنج سال ممنوع شد تا ذخایر این گونه ماهیان بازسازی شود.
از آنجایی كه صید قاچاق ماهیان خاویاری زیاد بوده است، مسئولان شیلاتی این پنج كشور در نشست بعدی توافق را به مدت پنج سال دیگر یعنی تا پایان 2020 میلادی تمدید كردند.
مدیركل دفتر امور صید و صیادی شیلات ایران گفت: صیادان غیر مجاز صید و قاچاق ماهیان خاویاری را به صورت باندی انجام می دهند و این صیادان توسط برخی از سرمایه گذاران سودجو مورد حمایت امكاناتی و تجهیزاتی قرار می گیرند.
بر اساس گزارش های رسمی، ذخایر ماهیان خاویاری كه ذخیره مشترك بین پنج كشور حاشیه دریای خزر است از سه هزار تن به كمتر از 500 تن رسیده كه پایین ترین حد آن است.
همچنین میزان صید ماهیان استخوانی از بیشتر از 12 هزار تن در فصل صید یك دهه پیش در سال گذشته به دو هزار و 300 تن كاهش یافت.
فصل صید ماهیان استخوانی همه ساله از نیمه دوم مهر ماه آغاز می شود و تا نیمه دوم فروردین ماه سال بعد ادامه می یابد.
بر اساس اعلام شیلاب مازندران، پانزدهم مهر امسال چهار هزار و 200 صیاد استان در قالب 54 شركت تعاونی پره كار صید ماهیان استخوانی را در دریای خزر آغاز كردند.
6990/1654