دستان بينا

روز عصاي سفيد نماد استقلال افراد روشندل، تكريم، عدالت و برابري اجتماعي براي نابينايان است تا دولت‌ها و انجمن‌هاي نابينايي جهت فرهنگ‌سازي، نحوه برخورد شايسته با نابينايان به مردم آموزش دهند.صفحات تاريخ پر است از نابينايان و كم‌بيناياني كه جوامع انساني از ثمره وجود آنان بهره‌ها برده است. نام مخترعين، دانشمندان و شاعران همچون هلن كلر،خزائلي، فرزاد طيباتي و رودكي، شاعر پرآوازه ايران زمين و ... در لابه‌لاي برگهاي تاريخ به جاودانگي و عظمت مي‌درخشند و خود الهاام بخش ظرفيت‌هاي بزرگي هستند كه مي‌تواند در تمام دوران‌ها راهگشا باشد.

آمارهاي جهاني مي‌گويند در دنيا حدود 250 ميليون نفر از افراد دچار اختلال بينايي هستند. از اين تعداد 35 ميليون نفر نابيناي مطلق است كه 80 درصدشان را افراد بالاي 50 سال تشكيل مي‌دهند و پيش بيني شده است كه تا سال 2020 اين آمار بيشتر نيز شود. اين درحاليست كه در حال حاضر 90 درصد نابينايان جهان در كشورهاي در حال توسعه زندگي مي‌كنند. ايران در اين ميان در جرگه 16 كشور اول از نظر جمعيت نابينايان است.

به گفته رئيس انجمن نابينايان ايران اين تعداد در كشور ما براساس شاخص‌هاي جهاني نزديك به 800 نفر است كه 130 تا 150 هزار نابيناي مطلق هستند و 600 تا 650 هزار در كشور اختلال بينايي دارند. لازم به ذكر است كه درصد بالايي از نابينايي‌ها به دليل بيماري‌هاي مزمن مانند آب مرواريد، آب سياه، و يا حوادث و تصادفات رانندگي است كه قابل پيشگيري است.

درحالي‌كه اغلب نابينايي‌ها در كشورهاي توسعه نيافته به دليل عفونت‌ها و بيماري‌ها ايجاد مي‌شود اما بيشتر نابينايي‌هاي ايران به دليل حوادث در طول كار و تصادفات اتفاق مي‌افتد است . لازم به ذكر است يكي از دلايلي كه ايران را در ليست كشورهاي داراي نابينا زياد قرار داد جنگ تحميلي 8 سال ايران و عراق بود.

نمي توان مشكلات فراروي نابينايان را از مسائل ساير اقشار جامعه مجزا كرد. اما اين مشكلات براي نابينايان و كم بينايان حادتر بوده، به گونه اي كه براي اين گروه به معضلات اجتماعي، اقتصادي و فرهنگي تبديل شده است. از آن جمله مي توان به مسائلي چون اشتغال، مسكن و ازدواج اشاره كرد.

طبق گفته وزارت كار، نرخ بيكاري نابينايان 40‌درصد است. به اين ترتيب مي توان نتيجه گرفت نرخ بيكاري معلولان در ايران چند برابر نرخ بيكاري افراد عادي است. اين در حالي است كه بسياري از آنان در ميان خانواده‌هاي فقير هستند. نابيناياني هم داراي شغل هستند، اغلب به كارهاي مانند تلفنچي گماشته مي‌شوند و با وجود اينكه بسياري از آنان داراي تحصيلات عالي هستند اما به به دليل معلوليت از ظرفيت‌شان در جاي درست استفاده نمي‌شوند. چرا كه تصور غالب اين است كه نابينا بايد تلفنچي باشد و بيشترين شغل در ميان نابينايان نيز همين است.

«علي اكبر جمالي»، رئيس انجمن نابينايان كشور با برشمردن مشكلاتي كه نابينايان با آن دست و پنجه نرم مي‌كنند، مهمترين مشكل نابينايان را اشتغال دانست و به «همدلي» گفت: در حال حاضر يكي از بزرگترين مسائل آزاردهنده براي نابينايان كه در واقع ريشه بسياري از مشكلات ديگر است، وضعيت اشتغال آنهاست كه زندگي بسياري از آنها را با چالش مواجه كرده است.

جمالي افزود: نابينايان نسبت به معلولين ديگر بسيار مغفول مانده‌اند. با وجود اينكه افراد نابينا افرادي توانمند هستند اما به دليل عدم فرهنگ‌سازي مناسب هنوز بسياري از شركت‌ها و مسئولان به اين افراد اعتماد ندارند و از نيروهاي نابينا استفاده نمي‌كنند. يكي از دلايل عدم استقبال كارفرمايان براي استخدام اين قشر محروم بودن بسياري از نابينايان از آموزش مهارت و حرفه به ويژه مهارت‌هاي كه با اصول علمي و فناوري و تكنولوژي‌هاي جديد منطبق باشد، است. بدون شك در اين شرايط فرصت شغلي براي نابينايان كمتر است و حتي اگر فرصت‌هاي هم براي برخي از نابينان فراهم شود به دليل عدم حمايت دولت از كارفرماياني كه معلولان و نابينايان را استخدام مي‌كنند، به جايي نمي‌رسد.

جمالي ابراز اميدواري كرد كه با قانون « حمايت از حقوق معلولان» كه مجلس در فروردين ماه سال جاري به هيات دولت ابلاغ كرده است و هنوز بعد از 7 ماه اجرا نشده است، تا حدودي از مشكلات معلولان از جمله نابينايان كاسته شود.

وي تصريح كرد: لايحه حمايت از حقوق معلولان 20اسفند 96 به تصويب مجلس شوراي اسلامي رسيد و در جلسه 22 فروردين شوراي نگهبان تاييد شد و براي اجرا به هيات دولت ابلاغ شد. اما از آن‌جا كه بعضي از مواد اين قانون نياز به آئين نامه اجرايي دارد، متاسفانه هنوز به مرحله اجرا نرسيده است. اميدوار هستيم اين قانون در سال 98 اجرا شود كه معلولان بتوانند از مزايا آن استفاده كنند.

لايحه حمايت از حقوق معلولان در 35 ماده به مجلس ارائه شده بود و بخش‌هاي اصلي اين لايحه شامل، مناسب‌سازي معابر عمومي و سهولت تردد معلولان، امور فرهنگي، هنري و آموزشي و ورزشي معلولان، كارآفريني و اشتغال، تسهيلات مسكن، فرهنگ‌سازي و ارتقاي آگاهي‌هاي عمومي، حمايت‌هاي قضايي و تسهيلات مالياتي، حمايت‌هاي اداري و استخدامي، مسئله تحصيل معلولان و موضوع بيمه را شامل مي‌شود.

جمالي سهم نابينايان را از رسانه‌ها بسيار ناچيز دانست و گفت: تنها يك روزنامه به نام «ايران سپيد» به خط بريل منتشر مي‌شود كه تعداد صفحاتش بسيار كم است.يك ماهنامه هم به نام «بشرا»كه به صورت نامنظم ازصدا وسيما هم سهم زيادي نداريم. مي‌توان گفت به صورت كلي آنتني در صداوسيما به نابينايان تعلق ندارد، اما برنامه راديويي به عنوان 6 نقطه هفته‌اي نيم ساعت روزهاي شنبه روي آنتن مي‌رود كه به مورد مشكلات نابينايان توانمندي‌هاي آنان، نابينايان موفق و ... است.

«علي محمدي» جانباز روشندلي است كه در عمليات مرصاد در غرب كشور در سن 26 سالگي هر دو چشم خود را از دست داده و اكنون بيش از 30 سال است كه با تاريكي چشمهايش خو گرفته و روشنايي صبح‌گاه تا تاريكي نيمه شب برايش فرقي ندارد.

وي در مورد روز عصاي سفيد به «همدلي» گفت: عصاي سفيد چشمان يك نابينا و سمبل استقلال و توانمندي اوست. روز عصاي سفيد روز ترحم به جامعه نابينايان نيست، چرا كه آنان نياز به ترحم ندارند، نياز به ديده شدن دارند. اگر نابينايي ديده شود در معادلات اجتماعي نيز به حساب مي‌آيد، آن وقت هم در دستگاه قانون گذار قوانيني براي بهبود شرايط زندگي آنان تصويب مي‌شود و هم در دستگاههاي اجرايي، آن قوانين اجرا مي‌شود. اما اگر قرار باشد يك سال تمام نه ما را ببينند و نه بشنوند و فقط يك روز به صورت نمادين با خط درشت تيترمان كنند، هيچ گشايشي در زندگي نابينايان ايجاد نمي‌شود.

وي افزود: متاسفانه به رغم وجود قوانين متعدد براي اشتغال نابينايان هنوز اكثر قريب به اتفاق آنان بيكار هستند كه اين خود نشان دهنده عدم كارايي قوانين يا فرهنگ تبعيض است. نابينايي كه با وجود تمام گرفتاري هاي موجود تحصيلات تكميلي خود را به اتمام مي رسانند در جستجوي كار با موانع زيادي روبرو خواهند شد. بارها پيش آمده كه در فرصت هاي استخدامي، رزومه يك شخص نابينا تاييد شده اما بعد از اينكه متوجه نابينايي شخص شده اند، از استخدام او سرباز زده اند.

لازم است دولت و مجلس محترم در تدوين هر برنامه و قانوني به اين نكته نيز توجه داشته باشند كه آيا افراد داراي معلوليت مي توانند از آن بهره ببرند و براي آنان مشكلي پيش نخواهد آمد؟ به طور مثال اگر قانون جامع حمايت از افراد داراي معلوليت وضع مي كنيم با ديگر قوانين دامنه اجراي آن را محدود نسازيم و براي اجراي دقيق آن همواره از ضمانت اجرايي دقيق استفاده كنيم.

منبع: روزنامه همدلي؛ 1397.7.23
گروه اطلاع رساني**9370**2002